برگه:از سلاجقه تا صفویه.pdf/۱۰

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

دوچار هزیمت شدند و چون خبر مرگ سلطان مسعود شایع گشت بلخ را بتصرف آورده و سپس بر تمامی خراسان و دانقان و جرجان و ری و بلاد عراق دست یافتند و همچنین در سال ۴۴۶ بفتح آذربایجان و سایر حدود آن نواحی توفیق حاصل نمودند بعداً بدارالعلوم بغداد شتافت و با خلیفهٔ قائم عباسی بیعت کرد و خلیفه طغرل را بلقب سلطان رکن‌الدین یمین‌الدوله ملقب ساخت و در همین زمان میباشد که طغرل دست ملک رحیم دیلمی را از تصرف در بغداد کوتاه ساخته و همچنین بر ابراهیم برادر مادری خود که علم طغیان بر علیه طغرل در همدان برافراشته بود غلبه کرد.

با اینکه در همین اوان چغری بیک در خراسان درگذشته بود و پسرش الب ارسلان بجای پدر بر مسند حکومت تکیه زده بود بیاری برادرزاده خود بطرف عراق عازم شد و پس از آنکه طغرل و الب ارسلان در شهر ری بیکدیگر پیوستند بجانب همدان برای سرکوبی ابراهیم شتافتند ابراهیم در نتیجه دوچار هزیمت گردید و در حال فرار و عقب‌نشینی باشارت طغرل کشته شد.

پس از ختم غائله ابراهیم بساسیری[۱] که فرصتی مناسب بدست آورده بود ببغداد حمله برد قائم خلیفه چون تاب مقاومت نداشت دارالخلافه را ترک نمود بساسیری در ذی‌القعده ۴۵۰ هجری بپایتخت عباسیان وارد شد و بنام المستنصر بالله فاطمی خطبه خواند و نام بنی‌عباس باین ترتیب در بغداد از خطبه حذف شد.

اما طغرل که از جانب ابراهیم فراغت یافته بود بسرعت خود را ببغداد رساند و در نتیجه جنگی که با بساسیری نمود بساسیری بقتل رسید و سر او را بتاریخ نیمه ذی‌الحجه ۴۵۱ بامر طغرل ببغداد پیش قائم خلیفه فرستادند و بدین ترتیب شر بساسیری و دوره استیلاء فاطمیان بر بغداد بپایان رسید.

ضمناً برای اینکه توضیحی در اطراف فتنه بساسیری داده شود بایستی اشارتی باوضاع دارالخلافه و آذربایجان و الجزیره مقارن استیلای طغرل نمود و بطور اختصار میتوان گفت که اوضاع دارالخلافه و بلاد الجزیره و آذربایجان در این ایام صورت نامطلوبی داشت خلافت بغداد با القائم بامرالله (۴۳۲ – ۴۶۷ هجری) خلیفه عباسی بود لیکن زمام امور و اختیار خلافت در دست یکی از غلامان سابق بهاءالدوله دیلمی بنام ابوالحارث ارسلان بساسیری که فرمانده لشگریان ترک بود باقی ماند تا اینکه بشرحی که گذشت بقتل رسید.

خلفای فاطمی که در سال ۲۹۷ هجری در حدود تونس کنونی دولتی تشکیل داده و در


  1. از سپهسالاران لشگر بغداد بود که بر علیه خلیفه قائم بامرالله قیام نمود و اطاعت بخلیفه مصر المستنصربالله کرد بغداد را گرفت و خلیفه را اسیر کرد. نقل از سلجوقنامه نیشابوری کلاله خاور ۱۳۳۲. تهران.
۴