مانده زیرنویس صفحه ۹
حال حاضرند که از طرف روس طریق سهلی ارائه شود - در ظرف چند روز مسئله کارون و بنک (بانک) و معادن را حل نموده حالت سابقه اعاده نمایند - این عاجز چون نجاح مقاصد جناب وزیر اعظم را عین رضایت پادشاه اسلام‌پناه می‌دانستم به پطرزبورغ عود نمودم و چند نفر را که در سیاست مشرق‌زمین با خود هم‌مشرب می دانستم چون جنرال بروچف در حربیه و ژنرال ریختر در وزارت دربار و جنرال اغناتیف سفیر سابق روس در استانبول و مادام توویکف که از خواتین نافذالکلمه و غالبا در مسائل سیاسیه که در میان روس و انگلیس است می‌کوشد با خود متفق کردم و در ظرف دو ماه بیست بار با مسیو گیرس و با مستشارهای ایشان ملاقات کردم و پیش از آنکه در مقاصد جناب وزیر اعظم شروع نمایم اولا در این سعی می‌نمودم که بادله و براهین سیاسیه و باعانت هم مشربهای خود ثابت کنم که صلاح دولت روس در مشرق‌زمین آنست که علی‌الدوام با دولت ایران از در مسالمت و مودت و مجاملت برآید و سخت گیری مخاصمت ننماید و در ضمن هر وقت سخ و سماح اعلیحضرت شاهنشاه اسلام‌پناه را در اترک و اراضی ترکمانیه و جاهای دیگر خاطر نشان می‌نمودم - چون دانستم که این مطلب اصلی مسجل شد و مقبول گردید و از برای ایشان انحراف روی داد و آتش غضبشان فرو نشست در آن وقت مقاصد جناب وزیر اعظم را پیش نهاده گفتم وزیر اعظم بنفس خود در مونیک (مونیخ) بمن گفتند که بشما تبلیغ کنم که ایشان حاضرند اگر شما طریقی نشان دهید که موجب حرب و سبب غرامت نگردد مسئله کارون و بنک و معادن را حل نمایند و موازنه سابقه که در میان دولت روس و ایران و انگلیس بود دوباره برقرار کنند و در تلو این مطلب آنقدر که ممکن بود در تبرئه ذمه جناب وزیر اعظم و حسن مقاصد ایشان در حق دولت روسیه کوشیدم چنانچه دو بار هم این مطالب را از پطرزبورغ بدیشان نوشتم.
مسیو گیرس و مستشارهای ایشان پس از آنکه مکرراً از حسن مقاصد و نیات عزم جناب وزیراعظم پرسیدند - گفتند ما باید در این مسئله با وزیر جنک و وزیر مالیه اولا مشورت کنیم و بامپراطور حاصل شور خود را عرضه نمایم بعد از آن اگر طریق مناسبی بافت شد که بدان توان حل مسئله را نمود بشما شفاها خواهم گفت که به نهج جواب بجناب وزیراعظم برسانند.
البته اگر این مسئله بنهجی حل شود که موجب مخاصمه در میان دولت ما و دولت ایران نگردد بهتر است - پس از چندین بار مشورت در مسلک پلتیک یکی برای خود و یکی برای جناب وزیراعظم تعیین نموده. یعنی گفتند که اگر جناب وزیر اعظم می خواهند ابواب خطرهای آینده را به‌بندند در جواب رسالت این دو مسلک را بدیشان از طرف ما تبلیغ کن و چون هریک از ما خط حرکت پلتیک خود را برای دو مسلک معین قرار دهیم مسئله بخودی خود بلاغرامت و جدال حل شده سبب رضایت همه خواهد گردید - و این عاجز شادان و خرسند شدم که با قوت الهیه بتنهائی توانستم پس از اطلاع تام از مسالک سیاسیه قضیه روس در مشرق‌زمین خدمتی بدولت اسلام نمایم و وزیراعظم را از خود خوشنود کرده باشم.
