ادبیاتی نظم و نثر و امروزه نسخه‌اش چون عنقای مغرب شده سال گذشته یکی داشتم برای کرمان فرستادم بایست نمی‌دانم رئیس پست آنجا در چه مرامی بود که موجبات زحمت را چند ماه برای بنده فراهم آورد تا عاقبت بر اولیای دولت خدمات بنده واضح شد عجالتا اگر اصفهان تشریف آوردید از دوستان یک نسخه باید پیدا نمود تقدیم کرد واما مجله گنجینه انصار را بنده در ۱۲۸۴ شمسی و ۱۳۲۵ قمری سه نمره نوشته وطبع کرده محاسن مشروطیت صحیحه و اتحاد اسلام و اتفاق دولت و ملت و اخبار بسیاری ارحوادث آتیه امروزه و تشویق بتربیت افکار و ترتیب مجالسش چون از آن مجالس منعقده در لندن آگاهی داشتم و در بمبئی حا دید ه بودم و اگر نختی از هر نمره‌اش پیدا شود خودم نمره یک تومان خریدارم زیرا ایام جوانی و قوت فکر و قلم بود و مطالبی عالیه در آن ودیعه نهاده که امروز محیر العقول است و هر که به بیند جبران شده که سی و چهار سال قبل از کجا غیب دانسته بود که حوادث آتیه را با معالجاتش نوشته بود و اینک اخلاص خود را اهداء می‌نمایم با ابیاتی پارسی سره که با‌تر ضعف پیری و دردمندی گفته‌ام اگر درج در منطبعات خود نمائید موجب امتنان است.
(۹۶۰) گنجینه دانش
روزنامه گنجینه دانش در طهران تأسیس و در سال ۱۳۰۲ شمسی بطور هفتگی منتشر شده است.
(۹۶۱) گنجینه فنون
مجله گنجینه فنون بمدیری (مرحوم محمد علی تربیت) در شهر تبریز هر پانزده روز یکمرتبه طبع و توزیع می‌شده و تاریخ تأسیس آن غره ذیقعده ۱۳۲۰ قمری مطابق ۳۰ ژانویه ۱۹۰۳ میلادیت، در امرات منتشره گنجینه فنون اسمی از مدیر مسئول آن برده نشده و فقط عنوان مکانیب وقیمت وجه اشتراک روی جلد مجله و در عنوان آن نوشته ولی از خارج اطلاع داریم مدیریت مجله بعهده آقای تربیت بوده است. خود مرحوم تربیت در فهرست جراید آذربایجان می‌نویسد:
«گنجینه فنون مجله نیم ماهه منتشر در تبریز بمدیریت محمد علی تربیت در ۱۳۲۰ یگال نشر شده است. مرحوم کسروی در کتاب تاریخ ۱۸ ساله آذربایجان (ص ۶۳ کتاب) بغیر از تربیت آقای تقی‌زاده و اعتصام الملک را جزء مؤسسین مجله گنجینه میشمارد و عین عبارت او چنین است: «همچنین آقا سید حسن پسر آقا سید تقی پیشنماز که جوان دانشمندی بود و از پیش از مشروطه با آزادیخواهان همراهی می‌نمود و از جمله در سال ۱۳۲۰ بهمراهی آقامیرزا محمد علیخان تربیت و آقا میرزا یوسف خان اعتصام الملک ماهنامه بنام (گنجینه فنون) چاپ می‌نمودند که پس از یکسال بسته گردید. » از شرح مذکور معلوم می‌گردد که مؤسسین گنجینه فنون سه نفر «تقی‌زاده - تربیت اعتصام الملک» بوده ولی در عین حال مدیر مجله تربیت است. اشتباه مرحوم کسروی
-۱۶۷-
