(۹۹) آزاد
روز نامه آزاد در شهر کلکته هندوستان بسر پرستی مدیر حبل المتین آقای (موید الاسلام) و مدیر کل (میرزا سید حسن کاشانی) عين (عبارات سرلوحه روز نامه است ۰) تاسیس و شماره اول سال اول آن در هشت صفحه بقطع وزیری ( همان قطع روزنامه حبل المتین ) با چاپ سنگی طبع و در تاریخ هشتم ماه ربیع الاخر ۱۳۱۷ قمری مطابق پانزدهم ماه اگست ۱۸۹۹ میلادی منتشر شده است .
روزنامه آزاد ضمیمه روزنامه ( مفتاح الظفر ) منطبعه کلکته بوده[۱] و در هر ماه یکم و هشتم و پانزدهم و بیست و دوم طبع و توزیع میشده است . این روز نامه برای مشتركين مفتاح الظفر مجانی بوده و برای دیگران آبونه سالیانه آن بدین قرار است هندوستان و برمه و خلیج فارس ده روپیه ممالك محروسه ایران و افغانستان ۳۵ قرآن • چین و ژاپون و روسیه و اروپا ۲٥ فرانك • ممالك عثمانی از عراق و مصر وغيره . مجیدی • محل اداره روزنامه کلکته ، فوجداری ، بالا خانه شیشه گلی نمره دو راجع بطرز انتشار و مندرجات روزنامه، در هر شماره ؛ در ضمن يك سطر در عنوان روزنامه این قسم نوشته شده است : « این روزنامه هفته وار ملی در مسائلی که راجع بملك و ملت و دولت باشد آزادانه بحث مینماید .»
در شماره اول سال اول صفحه اول ستون اول شرحی تحت عنوان (شکر توفیق) راجع به پیدایش و انتشار روزنامه؛ نوشته که عین آن را نقل میکنیم : « شکر توفیق بعون الله و توفيقاته و باقبال بيزوال اعليحضرت اقدس شاهنشاه اسلامیان پناه السلطان مظفرالدین شاه قاجار خلد الله ملكه وسلطانه موفق باجرای اولین شماره این روزنامه ملی شدیم و از الطاف خداوندی و توجهات ملوکانه امیدواریم که موفق شویم به اتمام و انجام این خدمت بزرك موقتا روزنامه آزاد هشت صفحه قرار یافته در حقیقت ضميمه مفتاح الظفر است ، اگر چنانچه مشترکین محترم توجه فرمایند انشاء الله اوراق او ومفتاح المظار افزوده وجه اشتراك آنچه معین است بر قرار خواهد بود اسامی و کلای محترم را در نمرات آتیه خواهیم نگاشت و ما توفيقى الا بالله • » چنانچه از مقدمه مذکور معلوم میگردد و در قسمت مفتاح الظفر نیز اشاره خواهیم کرد منظور از تاسیس دو روزنامه آزاد و مفتاح الظفر این بوده که دو می مخصوص درج مطلب علمی و مقالات ریاضی و حکمی باشد و برای نشر اخبار و مقالات سیاسی وحوادث داخلی روزنامه آزاد تاسیس گردیده است . بنابراین مندرجات ر و ز نامه آزاد پس از درج مقاله اساسی، عبارت از اخبار داخلی و خارجی و مکاتیب وارده از
- ↑ برای اطلاع از شرح روزنامه مفتاح الظفر بحرف ميم این کتاب رجوع شود
