روزنامه دولتی است.
۲ - روزنامه‌های غیر دولتی با روزنامه‌های آزاد
بقسمیكه سابقا یاد‌آور شدیم در زمان مظفرالدین شاه علاوه بر روزنامه‌های دولتی؛ روزنامه‌هایی نیز بدست اشخاص تأسیس و انتشار یافته و روزنامه رسمی دولتی نبوده است.
از مختصات روزنامه‌نگاری در زمان مظفرالدین شاه تأسیس روزنامه آزاد است و کلمه آزاد در اینجا بآن معنائی که امروز از آن فهمیده می‌شود نیست و مراد از روزنامه آزاد این نیست که مدیر روزنامه حق درج و انتشار هر قسم مقاله و یا خبری را در روزنامه خود داشته است. بلکه بعكس، مدیران جراید؛ در تار یخی که ما از آن گفتگو می‌کنیم، در انتشار مطالب و اخبار آزادی نداشته و موظف بودهاند مندرجات روزنامه را قبل از انتشار و فرستادن بمطبعه بوزیر انطباعات یا جانشین او ارائه دهند.
هما نقسم که اشاره کردیم منظور از روزنامه آزاد روزنامه‌ایست که دولت و با حکام وقت در ولایات در طبع آن دخالتی نداشته و بدست اشخاص غیر دولتی اداره می‌شده است. روزنامه‌های آزاد در زمان مظفرالدین شاه خیلی در مضیقه و فشار بوده و چنانچه بعداً خواهیم دید این موضوع در زمان صدارت ( اتابك اعظم میرزا علی اصغر خان ) و ( عین الدوله ) بلای بزرگی برای مطبوعات بود و پس از مراجعت عین الدوله از فرنگستان موجب توقیف عموم جراید آزاد بغیر از ادب گردید. سابقا یاد‌آور شدیم که مجله الاسلام منتشره در اصفهان، با اینكه یك مجله كاملا مذهبی و دینی و مندرجات آن منحصراً مباحثات مذهبی بود؛ از طرف عین الدوله مدت پنج ماه توقیف شد.
بازرسی مطبوعات
تفتیش و یا سانسور مطبوعات در ایران تاریخچه مفصلی دارد که شاید مادر جای دیگری از این کتاب بتفصیل درباره آن گفتگو نمائیم. آنچه در این مقد مه گنجایش ذکر آن هست مختصری راجع به پیدایش بازرسی در مطبوعات و آغاز بر قراری آن در ایران و وضع سانسور مطبوعات در زمان مظفر الدین شاه می‌باشد. تفتیش و بازرسی مطبوعات برای اولین بار در زمان ناصر الدین شاه بوجود آمد و در عصر این پادشاه است که اداره بنام ( اداره سانسور ) در ایران تأسیس گردید.
شرح بنیان این اداره و علت پیدایش آنرا اعتمادالسلطنه در کتاب ماثر والاثار ( ص ۱۱۷ كتاب ) که خود نیز در آغاز کار متصدی امر سانسور بوده؛ بد ینقسم بیان کرده است:
