و اخلاف ما در وقت درس دادن قرون قبل از مشروطیت وطن این کلمات را شرح دهند که مثلاً در زمان استبداد دو اثر چند بود مثل اداره انطباعات که هر کس می‌خواست کتاب و رساله چاپ کند باید چند روز از شغل و کار خود دست بکشد و دوندگی کند و بدر خانه رئیس انطباعات و نایب رئیس و منشی و ثبات و فراش آن اداره برود و هزار تملق بگوید و دو ریال پول نقد و سند دو جلد از عین کتاب بسپارد تا حاشیه کتاب را مهر و امضا نمایند. با اینکه ما از صاحب امتیاز خود اسرافیل استدعا کردیم که بعزرائیل بگویند روح آن دیو را با پنجه فولادین قانون اساسی قبض فرماید؛ معلوم شد که آن اداره هنوز رمقی دارد و اظهار حیات می‌کند و بوزارت علوم و اوقاف شکایت کرده که چرا نویسنده هفتگی صور اسرافیل نوشته که ما شیرینی می‌گیریم. وزارت علوم و اوقاف هم در روز شنبه نوزدهم مکتوبا نگارنده را در یکشنبه احضار نموده بودند. »
از شرح مذکور تا اندازه طرز رفتار اداره انطباعات با مدیران جراید و مؤلفین کتب و نویسندگان؛ قبل از مشروطیت و حتی در آغاز مشروطیت؛ معلوم می‌گردد و باز می‌رساند نمایندگان دوره اول با تصویب قانون آزادی مطبوعات؛ ولغو سانسور و تفتیش دولت را نسبت بجراید چه خدمت بزرگی انجام داده‌اند آزادی مطبوعات سبب گردید که پس از مشروطیت جراید زیادی در طهران و شهرستان‌ها منتشر گردد؛ این ازدیاد روز بروز توسعه می‌یافت تا حادثه بمباران مجلس و فرار آزادیخواهان و قتل مدیران جراید پیش آمد.
قبل آنکه بوضع جراید پس از کودتا و حوادث بمباران مجلس بپردازیم، لازمست یاد‌آور شویم پشتیبانی مجلس و نمایندگان دوره اول باعث شد که بتعداد زیادی روزنامه تأسیس و منتشر گردد و بخصوص آزادی که برای جراید پیش‌بینی شده بود آن‌ها را از هر نوع قیدی ر‌ها می‌نمود. یکی از نویسندگان در آن ایام؛ در این باره مینوید امروز آزادی قلم در ایران در هیچ یك از ممالك فرنگستان نیست، بلکه از بعضی ممالك متوسطه اروپا هم بهتر و آزادتر است باین معنی که از طرف هیئت مقننه وناحیه مجلس مقدس شورایملی و از طرف هیئت محترمه دولت ابداً مزاحمتى من غیر حق بنویسندگان نشده و نمی‌شود. »
در آغاز مشروطیت مدیر روزنامه چهره نما منطبعه مصر مسافرت پانزده ماهه بایران نموده و در مراجعت شرحی درباره مسافرت خود بایران ووضع طهران نوشته و من جمله در شماره اول سال پنجم روزنامه مورخ غره جمادى الاولى ١٣٢۶ قمری اشعاری خطاب بقلم یا تفریط هم قلمان محترم سروده و چون اسامی تمام جراید ر ا در ضمن این اشعار گنجانیده؛ بی‌مناسبت نیست با نقل این اشعار فهرستی از اسامی جراید قبل از مشروطیت و آغاز مشروطیت در اینجانبت نمائیم این اشعار بدین شعر: «ای قلم ای حامل اسرار من * ترجمان نازنین افکار من» شروع می‌شود تا می‌رسد باین اشعار.
