دولت ایران گردد. وقایعی که بعدها پیش آمد بایران و افغانستان ثابت شد که هر دو فریب خورده و هر دو با سیاست غلط بی‌مطالعه اسباب ضف ملت و خرابی مملکت خودشان را با دست خود فراهم آورده‌اند.
در این تاریخ روسها کاری با ایران نداشتند و اگر نظریات سوئی هم وجود داشت برای بعدها بوده، زیرا در این زمان آنها مشغول تنطیم و اداره نمودن اراضی وسیعی بودند که در جنگ اخیر به دست آنها افتاده بود. فقط دولت انگلیس بود که بواسطه سیاست مخصوصی که برای هندوستان داشت وجود یک ایران مقتدر را برای خود مضر میدانست.
از نوشتجات خود انگلیسها در این تاریخ خوب پیداست که قبل از مرگ فتحعلی شاه مشغول بعضی اقدامات و انتشار بعضی اخبار و تحریک بعضی اشخاص بودند. اگر کسی تنها دو جلد کتاب فریزر معروف را که در سالهای ۱۸۳۳ و ۱۸۳۴ میلادی در ایران سیاحت مینمود خوانده باشد، هر گاه جزئی تردیدی هم داشته باشد رفع خواهد گردید. این شخص چه قبل از این تاریخ و چه بعدها در ایران رولهای مهمی بازی نمود. در دورهٔ مأموریت خود در ایران ایالات آذربایجان، خراسان، استراباد و مازندران را سیاحت نمود و قبل از مرگ فتحعلی‌شاه باروپا مراجعت کرد و شرح جامعی از اوضاع و احوال آن روز ایران با منطق مخصوص خود تهیه نموده است. مراجعه باین دو جلد کتاب خیلی از مسائل راجعه بآن ایام را روشن خواهد نمود.
مأمورین باهوش انگلیسی در این زمان مشاهده مینمودند که شاه در حال نزع است و سال را بآخر نخواهد رسانید و تخم نفاقی که در تمام ایران پاشیده شده، بخصوص اولاد فتحعلی‌شاه، سبب بروز جنگ داخلی خواهد گردید. شاید هم برای آنها صلاح در این بود که در ایران حکومت مقتدری وجود نداشته باشد تا بتوانند سیاستی را که در اففانستان تعقیب مینمودند سر و صورتی بدان داده باشند، بدین جهت در این زمان زنان و اطفال انگلیسی را روانه انگلستان نمودند.
«فریزر در این تاریخ بمرگ شاه اشاره نموده گوید:
