برگه:شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۱.pdf/۱۵۵

در نمونه‌خوانیِ این برگ مشکلی وجود دارد.
۱۵۲
رجال ایران

آنرا در روزنامه درج کنید وقتیکه فرنگی‌ها بخوانند و از قضیه مسبوق شوند به ما چه خواهند گفت هیچ وقت نباید این قبیل اخبار را در روزنامه درج نمود و انتشار داد. ناصرالدینشاه این را میگوید لکن خودش فراموش کرده بود که رکن‌الدین میرزا پسر فروغ‌السلطنه (جیران) زن بسیار سوگلی خودش را در یکسالگی رئیس توپخانه مبارکه کرده بود[۱]. او هم نظرش از این انتصاب این بود که بودجه توپخانه مبارکه! خرج فروغ‌السلطنه و اعوان و انصار او شود. همیشه اگر خود شاه مرتکب اعمال خلاف رویه و قانون نشود زیردستانش هرگز جرأت ارتکاب بخلافکاری نخواهند شد چون شاه پول بگیر و سودجو است صدراعظمش هم پول بگیر و سودطلب میشود صدراعظم که چنین بود وزراء هم چنان خواهند بود و قس‌علی‌ذلک فعلل و تفعلل تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل... چه خوب فرموده است سعدی :

  اگر ز باغ رعیت ملک خورد سیبی بر آورند غلامان او درخت از بیخ  
  به پنج بیضه که سلطان ستم روا دارد زنند لشکریانش هزار مرغ به سبخ  

خلاصه با توقیف کردن زن و خلع درجه کردن فرزندانش (محمد تقی خان سرتیپ و غیره) از مناسبی که داشتند. بالاخره نائب‌السلطنه سه هزار تومان برای خود و شاه گرفت و زن الله‌وردیخان را آزاد نمود. محمدحسنخان اعتمادالسلطنه در یادداشتهای روزانه (خطی) خود در این باب چنین مینویسد: «دوشنبه ۶ جمادی‌الاولی ۱۳۰۴: الله‌وردیخان توپچی باشی چهار روز قبل فوت شد امارت توپخانه به فتحعلیخان بچه یکسال و نیمه نائب‌السلطنه داده شد با نیابت محمدصادق‌خان امین‌نظام معروف است که زن الله‌وردیخان را روز دوم شوهرش خانه نائب‌السلطنه بردند هفتاد هزار تومان از او خواسته بودند نداده بود مادر نائب‌السلطنه (منیرةالسلطنه) گفته بود پنج هزار تومان بده شاید بهمین بگذرد قبول نکرده بود خانه آمده سوم شوهر را برگذار کرده مجدداً حسب‌الامر شاه او را خانه نائب‌السلطنه بردند حبس است و پول میخواهند تا بعد چه شود، و نیز می‌نویسد: «یکشنبه ۱۲ جمادی الاولی ۱۳۰۴: امشب مسوده اخبار دربار روزنامه دولتی را که باید بنظر شاه برسانند بعد طبع نمایند بنظر مبارک رساندم از اعطای منصب امارت توپخانه به پسر یکسال و نیمه نائب‌السلطنه بر آشفتند که این ها چه است در روزنامه مینویسند فرنگی‌ها بما


  1. رکن‌الدین میرزا امیر توپخانه در سن سه سالگی در ماه رجب ۱۲۷۴ هـ. ق. در گذشت.