را شمیران می‌نامند. بعضی می‌گویند که این کلمه از نام (سمیرامیس) که عمارتی در این ناحیه داشته گرفته شده و بعضی دیگر عقیده دارند که اصل کلمه شمس ایران بوده است.
طرف مشرق نیاوران است که قصر سلطنتی صاحبقرانیه مقر اقامت اعلیحضرت در آنجا ساخته شده و کامرانیۀ نایب السلطنه هم که تا رستم‌آباد ممتد است در همان آبادی قرار دارد.
نه این که فقط شاه و همراهان او و سفارتخانه‌ها تابستان عازم ییلاقات می‌شوند بلکه در این فصل گرمای شدید که حتی در طهران آب مشروب هم به قدر کافی یافت نمی‌شود قریب به ثلث مردم شهر به این ییلاقات مهاجرت می‌کنند و بیشتر به شمیرانات می‌روند.
همین که فصل گرما نزدیک می‌شود مردم طهران به دهات شمیران هجوم می‌آورند و در هر گوشه‌وکنار دامنه‌های کوه چادر می‌زنند و کسانی که از مسافرت ترسی ندارند بار وبنۀ خود را به درۀ لار می‌برند و بعضی دیگر به کنار چشمه‌های آب معدنی که از دماوند بیرون می‌آید به آبادی‌های ایرا و اسک و آب‌گرم می‌روند و در فصل تابستان کنار این چشمه‌ها پر از چادر است.
۲ ژوئیه=۱۴ ذی‌القعده
قصر صاحبقرانیه در بالای نیاوران در دامنۀ تپه‌هایی که از شمال بر این آبادی مشرفند ساخته شده. قسمت جنوبی صاحبقرانیه در تابستان چندان برای سکونت خوب نیست زیراکه باغ‌های آن‌که متوجه دشت است درست نمی‌تواند جلوی تابش آفتاب را بگیرد به این جهت تمام روز اشعۀ خورشید بلامانع بر آن می‌تابد.
در ورودی صاحبقرانیه در طرف مغرب در انتهای خیابان وسیعی است، پس از عبور از حیاطی محاط به بنای کم‌ارتفاع که منزل قراولان و نوکران در آنجاست و گذشتن از زیر طاقی به باغی می‌رسیم که نمای شمالی قصر به طرف آن است. موقعی که من از حسن‌آباد به این باغ رسیدم و سایۀ درختان تنومند و حوض‌های محصور در گل را دیدم نفسی تازه کشیدم و از خنکی هوای آن احساس فرحی بی‌اندازه کردم.
در این طرف قصر صاحبقرانیه دو عمارت بسیار سادۀ متوازی است که عمارتی
