برگه:ChaharMaqaleh.pdf/۲۳

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
یط
مقدمهٔ مصحح

آنرا نظامی عروضی نظم کرده درست آنست که نظم شیخ بزرگوار نظامی است چه از روی تاریخ نظامی عروضی در عهد سلطان ملکشاه بوده است و شک نیست که داستان ویسه و رامین را بنام سلطان محمود نظم کرده‌اند و این بعهد نظامی اقرب است».

و باجماع مورخین و ارباب تذکره نظم ویس و رامین از فخرالدین اسعد گرگانی است نه از نظامی عروضی و نه از نظامی گنجوی،[۱] حاجی خلیفه رفع نزاع را جمع بین‌القولین نموده و نظم ویس و رامین را هم بفخری گرگانی و هم بنظامی عروضی نسبت داده یعنی بدو نظم از آن قائل شده است،[۲] و این خطا افحش از خطای دولتشاه است.

بعد از دولتشاه امین احمد رازی در تذکرۀ هفت اقلیم که در سنۀ ۱۰۰۲ تألیف شده و بترتیب اسماء بلاد است در ذیل «سمرقند» می‌نویسد:

«نظام‌الدین احمد بن علی العروضی، از نیکو طبعان زمان خود بوده و در آن عصر نظمش نتیجۀ کان را تعییر دادی و نثرش عقد ثریا را تحقیر نمودی و او در مثنوی از متقدمان صنعت است و چند تألیف در آن پرداخته مجمع‌النوادر و چهار مقاله در نثر از مصنفات اوست نور الدین محمد عوفی در تذکرۀ خود ویرا در سلک شعراء سلطان طغرل بن ارسلان سلجوقی نوشته[۳] اما در چهار مقاله خود را از منتسبان ملوک غور شمرده …»


  1. رجوع کنید بلباب الالباب عوفی ج ۲ ص ۲۴۰ و تاریخ گزیده در آخر کتاب در فصل شعرا و هفت اقلیم در ذیل «جرجان» و مجمع‌الفصحاء ج ۱ ص ۳۷۵ و ریو در فهرست نسخ فارسیهٔ موزهٔ بریطانیه ج۲ ص ۸۲۲ و غیرهم،
  2. حاجی خلیفه طبع فلوگل ح ۶ ص ۴۶۸،
  3. سهو است عوفی فقط او را در جزء شعرای ماوراءالنهر که معاصر سلجوقیه بوده‌اند شمرده و تعیین نام نکرده است.