مقدمه
بقلم جناب آقای محمدعلی فروغی
بنام ایزد مهربان
از اموری که در این زمان حقاً محل توجه و اعتنای تام است تکمیل زبان و ادبیات فارسی است و بنابرین وسایل حصول این مقصود از هر قسم باشد در کمال اهمیت است و شک نیست که یکی از وسایل بزرگ برای این منظور فراهم ساختن کتب فرهنگ است و نیز بر ارباب بصیرت پوشیده نیست که تنظیم یک فرهنگ کامل که همۀ حوائج را از کسانی که با زبان و خواندن و نوشتن کار دارند رفع کند بسیار دشوار و شاید بتوان گفت محال است و اینجانب در هیچ زبانی از زبانهای اروپائی و آسیائی که با آنها سروکار داشته‌ام یک کتاب فرهنگ کامل که شخص را از کتب دیگر بی‌نیاز کند نیافته‌ام و چاره جز این ندیده‌ام که هنگام حاجت بفرهنگهای مختلف رجوع کنم و بسا شده است که با رجوع بفرهنگهای متعدد باز مقصود خود را حاصل نکرده‌ام.
جائی که برای زبانهای اروپائی و عربی که قرنهاست اهل فضل و علم در تکمیل و پرداختن فرهنگهای جامع برای آنها می‌کوشند حال چنین باشد یقین است که برای زبان فارسی غیر ازین نمیتوان توقع داشت چون زبان فارسی این اختصاص را داشته است که در ایام گذشته ایرانیان خود توجهی بسزا بزبان خویش نکرده و آنچه همت و قوه داشته‌اند بدریافت نکات و دقائق زبان تازی مصروف ساخته‌اند چنانکه اکثر کتب ادبی از قوامیس و صرف و نحو و معانی و بیان و بدیع و نقد شعر و تحقیقات دیگر که برای زبان عرب نوشته شده کار ایرانیان است و ابنای وطن ما برای زبان خود آنچه کرده‌اند عشری از اعشار آثاری که در زبان عرب گذاشته‌اند نیست.
این اهتمامی که ایرانیان در زبان تازی بکار برده و مسامحه‌ای که نسبت بفارسی روا داشته‌اند نمیتوان یکسره بغفلت و قصور یا تقصیر حمل نمود و می‌دانیم که در ایام گذشته زبان عرب زبان رسمی و دینی و علمی و ادبی عموم مسلمانان بود و همه خود را بفراگرفتنش نیازمند می‌دانستند همتی که مصروف زبان عربی میکردند از روی احتیاج بود و اگر وقتی بفارسی میپرداختند تفنن میخواستند و چون فارسی زبان مادری و طبیعی ایشان است شاید بدرس و بحث آن احساس احتیاج نمی‌نمودند.
اما امروز احوال دیگرگون شده و بر ما معلوم گردیده است که هر قومی باید حوائج علمی و ادبی خود را بوسیلۀ زبان اختصاصی خویش فراهم آورد خاصه اینکه زبان و ادبیات بنیاد و رکن اعظم قومیت است و مسامحه در آن باساس ملیت لطمه می‌زند و گروهی از مردم که زبان مکمل و آثار ادبی قابل توجه نداشته باشد ببقا و استقلال ملی او نمیتوان اطمینان داشت و برعکس هر قوم که دارای زبان و ادبیاتی شایان است بر فرض آنکه برحسب حوادث و سوانح روزگار باساس استقلالش رخنه وارد شود چون بنیان ملیتش بواسطۀ زبان و ادبیاتش استوار است زود یا دیر البته آن رخنه مسدود و لطمه‌ای که وارد شده جبران خواهد شد.
اکنون که باین نکته متوجه شده و باهمیت زبان ملی خود پی برده‌ایم بخوبی حس می‌کنیم که احتیاج ما بانواع مختلف کتب فرهنگ چه اندازه شدید است و ضمناً بر می‌خوریم باینکه اگر کسی در زمان گذشته در این خط کار کرده و اثری از خود گذاشته و برای کارهائی که ازین پس باید بکنیم زمینه ساخته و اسباب تسهیل فراهم آورده است چقدر باید سپاسگزار او باشیم و استفاده از آثارش را مغتنم بشماریم.
