چه بسا اوقات ضرورت چنین ایجاب میکند که به تاریخ کشورهای هم‌مرز ایران که هیچگاه در تحت نفوذ سیاسی آن کشور نبوده و حکومت متحد و مشترکی با آن نداشته‌اند ولی همبستگی فرهنگی آنان مسلم و محرز است، اشاره شود.
پیش از آموختن تاریخ ایران ولو به نحو اجمال باید با منابع و مآخذ مهمی که تجدید خاطرهٔ وضع دوران گذشته این کشور را میسّر سازد آشنا شویم.
منابع تاریخ ایران باستان قبل از دورهٔ ملوک‌الطوایفی و بعد از آن صورتهای مختلفی دارد. بعضی از ادوار تاریخ این کشور کاملاً روشن است ولی اطلاعات و مدارک موجود نسبت به بعضی از ادوار بقدری ضعیف و ناچیز است که حتی ذکر کلی حوادث و وقایع نیز دشوار است. ناگفته نماند که در این ده سال اخیر منابع و اطلاعات زیادی راجع به ایران باستان بدست آمده است. قبل از آغاز جنگ دوم جهانی همه ساله مدارک و اسناد تازه‌ای کشف میشد. حفریات و اکتشافات فرانسویان و امریکائیان در ایران که بعد از جنگ دوم تجدید گردیده و هم‌چنین کشفیاتی که باستان‌شناسان شوروی در آسیای میانه انجام داده‌اند و پیدایش اسناد و مدارک تازه و سکّه‌ها و آثار معماری و حجّاری و نقاشی و بویژه کشف کتیبه‌های مهم و پرارزش سلاطین هخامنشی و اشکانی و ساسانی پرتو نور جدیدی است که تابیده و تاریخ ایران باستان را روشن و منوّر ساخته است و همین امر موجب میشود که گاهی نسبت به عقاید و افکاری که در گذشته تأیید و تثبیت شده تجدیدنظرهائی صورت پذیرد.
۲
منابع تاریخ ایران باستان قبل از دوره ملوک‌الطوایفی تقریباً مبتنی بر اسناد و مدارک یعنی همان آثار مکشوف است. فقط در اواخر این دوره بعضی
