برگه:IranDarZamanSasanian.pdf/۴۵

این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۴۵
مقدمه
 

شهرستان ارزن[۱] و مضافات آن و کوهستان توروس[۲] و سرتاسر کوئله‌سیری[۳] شد. از اینکه در تاریخ ساسانیان کلمه بدیشخ بصورت بذخش[۴] دیده میشود، چنین استنباط مینمائیم که منشأ این عنوان ایران بوده و ارمنستان آن را از تشکیلات اشکانی اقتباس کرده است. بعلاوه در ایران تقسیم ولایات سرحدی بچهار مرزبانی بوده است.[۵]

کارهای دیگر هم راجع بامور دربار و دولت به ولرشک نسبت میدهند. وی قشون را بچندین طبقه تقسیم کرد و ساعات بار و تشکیل شوراها و مواقع تفریح را در دربار معین کرد. دو خبرگزار نصب کرد، یکی مأموریت داشت، که شاه را کتباً از کارهای نیکی، که باید انجام دهد، آگاه سازد و دیگری یادآوری کند، که کشیدن انتقام را بخاطر داشته باشد و نیز شخص نخستین موظف بود، که مواظبت کند مبادا پادشاه در حال غضب فرمانی خارج از عدالت صادر نماید و در هر وقت بایستی شاه را بعدالت و نوع دوستی راهبری کند.[۶] ولرشک قضاتی در شهرها و دهات برگماشت و «شهرنشینان را فرمان داد تا رتبه‌ای فوق رتبه روستائیان بگیرند و روستائیان را امر کرد، حرمت شهرنشینان را نگاهدارند و اینان را فرمود، که بروستائیان کبر و غرور نفروشند».[۷] باری تمام این تأسیسات و مقررات ارمنستان بدون شبهه تقلید از ایران بوده‌است.

فوستوس[۸] طریقه‌ای را که ارشک (اواسط قرن چهارم میلادی)، پس از دوره


  1. Arzn
  2. Taurus
  3. Cole-syrie
  4. bidhakhsh
  5. کتیبه پایکولی (هرتسفلد، پایکولی، ص ۱۵۶-۱۵۵).
  6. رک فصل دوم این ترجمه.
  7. رک نهایة‌الارب (برون، مجله پادشاهی، ۱۹۰۰، ص ۲۳۲) که گوید، بخسرو اول فرمود وزراء خود را، که اگر حکمی برخلاف انصاف صادر کنم، دخالت کنید و نگذارید.
  8. لانگلوا، ج ۱، ص ۲۳۶.