زیرا انتونیوس برای آنکه زمستان را با آن زن به سر دهد در کار خود شتاب زده بود و از این جهت جنگ را نابهنگام آغاز کرده و به هر کاری که دست میزد آن را درست انجام نمیداد و پایان آن را نمیسنجید و چون مردی که افسونش دمیده یا درمانش خورانیده باشند هوش و دانش خود را از دست داده همیشه حیرتزده بود و تو گویی چشم به پشت سر داشته به بازگشتن بیشتر میکوشید تا به فیروزی و دست یافتن به دشمن.
نخستین خطای او این بود که سپاهیانی که دستکم هزار میل راه پیموده و سخت فرسوده شده بودند به جای آنکه در ارمنستان که رسیده بودند نگاه دارد تا زمستان را به آسایش پردازند و در بهار زود که هنوز اشکانیان را از مستانگاهها بیرون نیامدهاند به ماد بشتابند از شتابی که داشت ارمنستان را در دست چپ هشته و هیچگونه پاسبانی در آنجا ننشانده یکسر روانه آتورپاتگان[۱] گردید.
دومین خطای او اینکه از شتابزدگی، منجنیقها را که برای محاصره شهرها دربایستترین ابزار است و همیشه در سیصد گردونه (ارابه) در پشتسر لشکر کشیده میشد و از جمله آنها منجنیق[۲] بزرگی بود که هشتاد پا بلندی آن بود همه آنها را در پشت سر هشته همراه نیاورد.
اینها ابزارهایی بودند که اگر یکی گم میشد یا شکست مییافت درست کردن آنها یا ساختن یکی دیگر نشدنی بود.
زیرا آسیای بالا چوبهایی به آن بلندی یا استواری بار نمیدهد که بتوان به مصرف کاری برد. بااینحال از شتابزدگی آنها را همراه نیاورد و استاتیانوس[۳] فرمانده گردونهها را با دستهای از سپاه به نگهداری آنها برگماشت و چون به آتورپاتگان رسید، فراهاتا[۴] را که شهر
- ↑ Atropatene در زمان الکساندر مردی آتورپات نام در آذربایجان برخاسته و آنجا را از افتادن به دست الکساندر نگهداشت و این بود که آن سرزمین را به او نسبت داده آتورپاتگان گفتند «گان» به معنی نسبت است که سپس این کلمه آذربایگان گردیده.
- ↑ کلمهای که در اصل انگلیسی آورده Ram است در کتاب لهجة المعانی که لغت انگلیسی و ترکی است آن کلمه را با عبارت «شاهماران یا شاهمردان» معنی میکند و سپس مینویسد که مقصود منجنیق بزرگ است. از اینجا میتوان پنداشت که نام این ماشین نزد ایرانیان شاهماران و یا شاهمردان بوده و ترکان از فارسی آن نامها را گرفتهاند.
- ↑ Statianus
- ↑ Phraata میتوانستیم بگوییم شکل فارسی این نام «فراهاتک» بوده که شهر را به نام فراهات نامیده بودند. ولی در کتابهای ارمنی به جای فراهاتا «فراسپ» مینویسند.
این است که در نگارشهای رومیان هم آن را به شکل نسبت نوشته Atropatene میآوردند.