که در عهد سلطنت کوروش و کمبوجیه محال بود نصیب ایشان شود [...] در کتیبهٔ بهیستون مصرحاً مذکور است که تمام آزادگان تابع گئوماتا شدند «همهٔ مردم – سلحشور، عاصی شدند و هم پارس و هم ماد و هم دیگر کشورها از کمبوجیه جدا و بدست او افتاد.» (ص ۵۲۳). هرودوت(III ۶۷) می‌گوید: مغ ... به آسودگی در مدت هفت ماهی که تا پایان هشت سال سلطنت کمبوجیه باقی مانده بود سلطنت کرد و درین مدت کارهای نیک فراوان برای تمام اتباع خویش انجام داد بطوری که وقتی کشته شد همه در آسیا دریغ خوردند به استثنای خود پارسیان. مغ برای تمام اقوام قلمرو پادشاهی خود امریه‌ای فرستاد که از خدمت نظام و مالیات سه ساله معاف باشند. این امریه را به محض جلوس بر تخت شاهی صادر کرد ولی در ماه هشتم از آن اطلاع یافتند (ص ۵۲۴) [...] اما کتیبهٔ بهیستون چنین می‌گوید [...] معبدهایی راکه گئوماتا خراب کرده بود مانند پیش ساختم. من مرتع‌ها (؟) و اموال (منقول) و کارکنان خانگی (آدمهای خانه) را به مردم سلحشور، باز گرداندم و (بخصوص) به جماعت‌های (عشیرتی) دهکده‌ها آنچه را که گئوماتای مغ گرفته بود باز گرداندم [... والخ ...] بنابراین از گفتهٔ هرودوت چنین برمی‌آید که مغ سیاست بهبود وضع عامهٔ مردم را تعقیب می‌کرد. اما کتیبهٔ بهیستون می‌گوید که او مردم را از برخی حقوق مالی و غیره محروم نمود و خلق از وی بیمناک بود. ولی در واقع و نفس الامر این دو خبر را نمی‌توان بالکل متناقض یکدیگر شمرد. کتیبهٔ بهیستون به امر کسی نوشته شده است که به دست خویش گئوماتا را کشت و بالطبع دربارهٔ وجود دشمنی میان گئوماتا و مردم غلو شده است و عن‌قصد آن
برگه:Jalal al ahmad - khdmat va khyanat v1.pdf/۱۳۰
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
زادگاه‌های روشنفکری
۱۲۹
