یک قطعهٔ کوچکی مثلاً خوزستان کاری نمیکردند و راه علم را مسدود ساخته و امتیاز خود را هم خوابانیده بودند. تاریخ یک قرارداد ۱۷ ذی‌القعده ۱۳۱۲ و قرارداد دیگر باز برای همان منظور در جمادی ۱۳۱۵ بود چند سال بعد (در ربیع‌الثانی ۱۳۱۸) باز آن قرارداد سابق را تمدید کردند با این تفاوت که در امتیاز اولی دادن قسمتی از حاصل حفریات بایران شرط شده بود و مدت هم داشت و در امتیازنامهٔ اخیر هیچ حقی برای ایران شرط نشده بود و امتیاز را بقید «الی الابد» و بدون مدت گرفته بودند. نظایر این تجاوزات شدید و فوق‌العاده و سختگیریها زیاد و متعدد است و شمردن آنها پایان ندارد.
از زمان عهدنامه ترکمانچای تا اواخر قرن سیزدهم با وجود تسلط و فشار فوق‌العاده روس تا حدی دربار و دولت ایران رعایت موازنه را بین دو همسایهٔ زورمند خود میکرد لکن بتدریج میزان قهاریت و سلطه سیاسی روس و زبون ساختنش حکومت مرکزی ایران را خیلی بالا گرفت و دائره پیشرفت اقتصادی و تجارتی روس در ایران بتدریج رو بجنوب جلوتر رفت تا جائیکه بنابر مشاهده شخصی خود من حتی در اوایل قرن کنونی مال‌التجارهٔ فرنگی در بازار تبریز با امتعه شبیه روسی مقابله میکرد و بلکه جلوتر بود لکن پس از مجاهدات مستمر و متوالی روسیه برای بسط روزافزون تجارت خود مخصوصاً پس از تأسیس بانک استقراضی روس در ایران در سال ۱۳۱۶ و دو فقره قرض سالهای ۱۳۱۷-۱۳۲۰ با شرایط سیاسی و مالی بسیار سنگین و عقد عهدنامه جدید گمرکی سرّی بین روس و ایران در سنه ۱۳۱۹ کفه استیلای اقتصادی و تجارتی روس خیلی سنگین شد و در آغاز انقلاب ایران بیش از صدی شصت و حتی صدی ۶۴ تجارت ایران با روسیه بود و بدین‌طریق کار اسیر کردن و زنجیربند
