این اجمالا ذکری از این فقره کردیم. فریقا- عزل عمرو بن عاص از ولایت مصر و نصب عبد اللّه برادر رضاعی عثمان به جای او به روایت اصّح و این عبد اللّه پسر سعد بن ابی سرح است.
[سنه ۲۵ هجری-سنه ۶۴۵ مسیحی]
آسیا- عزل سعد بن ابی وقاص از ولایت کوفه و نصب ولید بن عقبه به جای او.طغیان اهل آذربایجان و مصالحه نمودن آنها ثانیا با ولید بن عقبه،مقاتله عساکر اسلام با اهل ارمن و مصالحه کردن با آنها،جنگ کردن معاویة با اهل روم،و پس از مراجعت مامور نمودن یزید بن حرّ عبسی را به همین غزوه و خراب نمودن اوقلاع فیمابین طرسوس و انطاکیه را،فرستادن عمرو بن عاص عبد اللّه بن سعد بن ابی سرح را باطراف افریقیّه به امر خلیفه سیّم،و امداد کردن عمرو او را به عده‌ای از قشون،و اجازه یافتن عبد اللّه از عثمان به جهة جنگ با افریقیّه،فرستادن خلیفۀ سیّم عبد اللّه بن عامر را به کابل،حجّ کردن خلیفۀ سیّم به همراهی مسلمین،مقاتلۀ جیش اسلام با رومیها و گرفتن قلاع بسیار از آنها به سرداری سلمان بن ربیعۀ باهلی و فتح بیلقان و تفلیس و شمکور و مصالحه کردن حکمران سکر ۱و پادشاه شیروان و سایر ملوک جبال و غیره با سلمان به دادن خراج.
افریقا- خلاف و نقض اهل اسکندریّه نسبت به خلافت اسلام و تدمیر آنها.
[سنه ۲۶ هجری-سنه ۶۴۶ مسیحی]
آسیا- افزودن و وسیع نمودن مسجد الحرام به امر عثمان و تجدید کردن ستونهای حرم،حجّ کردن خلیفۀ سیّم،فتح اصطخرثانیا به دست عثمان بن ابی العاص،جنگ معاویة بن ابی سفیان در قنسّرین،وفات حفصه دختر عمر بن خطاب که از زوجات حضرت رسول(ص)بود،و بعضی وفات حفصه را در سنۀ چهل و یک برخی در سال چهل و پنج نوشته‌اند.
افریقا- مامور شدن عبد اللّه بن سعد بن ابی سرح از مصر به جنگ بعضی بلاد افریقیّه با معاونت عبد اللّه نافع بن عبد القیس و عبد اللّه بن نافع بن الحارث و غیرهما و مقاتله با جُرجیر ملک افریقیّه که از طرابلس تا طنجه در تحت فرمان او بود و به هرقل پادشاه رومیة الصغری خراج می‌داد و فتح سبیطله از شهرهای افریقیّه در نزدیکی قیروان،و کشته شدن جُرجیر و مقتول شدن ابو ذؤیب هذلی شاعر درین جنگ،فرستادن عثمان عبد اللّه بن نافع بن الحصین و عبد اللّه بن نافع بن عبد القیس را به محار به اندلس و فتح کردن ایشان اندلس را.
[سنه ۲۷ هجری-سنه ۶۴۷ مسیحی]
آسیا- تفویض نمودن عثمان ایالت اندلس را به عبد اللّه بن نافع بن الحصین،حجّ کردن عثمان.
[سنه ۲۸ هجری-سنه ۶۴۸ مسیحی]
آسیا- مزاوجت عثمان با نائله دختر فرافصه که نصرانیّه بود و اسلام اختیار نمود،حجّ کردن عثمان در این سال.
اروپا- جنگ کردن حبیب بن مسلمه با رومیان در سوریه از خاک روم.
افریقا- لشکر کشیدن معاویه به جزیرۀ قبرس و مصالحه اهل این جزیره با معاویه به دادن سالی هفتصد هزار دینار جزیه،و وفات ام حرام بنت ملحان در جزیره قبرس چنانکه حضرت رسول(ص)خبر داده بودند،و بعضی واقعه قبرس را در سال بیست و نه و برخی در سنه سی و سه نوشته‌اند.درهرحال پس از فتح،معاویه جماعتی را مامُور کرد تا در قبرس مسجدی بساختند،از مشاهیر صحابه در جنگ قبرس بسیار بودند ازجمله ابوذر غفاری.
[سنه ۲۹ هجری-سنه ۶۴۹]
آسیا- معزول شدن ابو موسی از ولایت بصره،منصوب شدن عبد اللّه بن عامر بن کریز بن ربیعه بن حبیب بن عبد شمس به جای او،حکمرانی عمیر بن عثمان بن سعد در خراسان که در آن صفحات تسلّط تامی بهمرسانیده راند تا فرغانه،حکمرانی عبد اللّه بن
