آنجا شده‌اند و بمجرد ورود و پیش از مبادرت بهر کاری خود را بکتابخانهٔ قلعه رسانیده و شروع بمطالعه و تدقیق افکار و فلسفه دینی و سیاسی (باطنیان) کرده و بهر صورت، بنای نظریّات خود را بر اساس قناعت حاصل از مطالعه این آثار گذاشته است».
در حال حاضر، وسیله‌ای در دسترس نگارنده نیست تا بتواند بتوسّط آن در بارهٔ این کتاب (جهان گشا فی التاریخ) که دکتر عبدالله جودت تعریف کرده بعمل بیاورد ولی بسیار محتمل است که این کتاب نسخه‌ای از همان (تاریخ جهان گشا) تألیف علاءالّدین عطا ملک جوینی بوده و کاتب آن بهاءالّدین محمّد نامی از جوینیان باشد و چون مطابق معمول اسم خود را در آخر کتاب نوشته بوده این قضیّه موجب اشتباه دکتر عبدالله جودت و منتهی به نتیجه‌ای گردیده که او بروفق تمایلات شخصی خود گرفته؛ منتهی آنکه رنگ و روغن «تلخیص بیانات محمد بهاءالّدین» هم بدانها داده است. این احتمال بسیار قویست؛ چه؟ بسیار بعید است که از جوینیان نزدیک بهم دو نفر در یک عهد و در یک موضوع دو کتاب نوشته و نام هر دو را (جهان گشا) گذاشته باشند و قویتر از آن، احتمال اینست که نویسندگان قسم دوم (المنجد) روایت خود را راجع باینکه «خیّام به حسن صبّاح پیوسته» بشرحی که قبلاً نوشته شده از همین اجتهاد اشتباه آمیز دکتر عبدالله جودت گرفته باشند؛ زیرا که این مطلب در مآخذ معتبر دیگر بنظر نرسیده و سایر ادلّهٔ عدم صحّت آن هم در موقع خود مشروحاً بیان خواهد شد.
۵
مرحوم حسین دانش بیک که نام و نشان اصلی او میرزا حسین خان دانش و اصلاً ایرانی و زادگاه او اصفهان بوده و در سال ۱۲۸۶ تولّد و در سنه ۱۳۶۲ هجری قمری وفات یافته و در عنفوان جوانی باسلامبول مهاجرت کرده و در آنجا پس از تکمیل تحصیلات رحل اقامت افکنده و بتدریس ادبیات در آموزشگاههای عالی اشتغال ورزیده و در فنّ خود، حقاً، استاد بود، بشرکت فیلسوف ماسوف علیه شاد روان دکتر رضا توفیق بیک که در سال ۱۸۶۹ تولّد و در سنهٔ ۱۹۴۹ میلادی وفات یافته و
