باغچهٔ اپیکور کتابی است مرکّب از قطعات نثر کوچکی که دانشمند نامبرده در هریک از آنها یکی از افکار مستقلّ خود را بسلک تحریر کشیده و بسیاری از آنها حاوی زیباترین نمونه‌هایی از افکار خیّامانه میباشد؛ حتی در پاره‌ای از آنها طرز تخیّل و تشبیهات و استعارات، کاملاً، خیّامانه است. افسوس که حوصلهٔ این مجموعه مساعد نیست و گرنه ترجمهٔ همهٔ آنها را نقل میکردیم. اینک ترجمهٔ یکی از آنها که در صفحه‌های ۷۴ و ۷۵ چاپ کالمن لوی[۱] (۱۹۲۱) مندرج است، برای نمونه، ذیلاً، درج میشود:
«من نمیدانم؛ آیا حیات، چنانکه علم الهیّات یاد میدهد، امتحانی است؟ در هر حال، امتحانی نیست که ما آنرا با میل و رغبت پذیرفته باشیم. شرایط این امتحان با وضوح کافی مقرّر نگردیده است. بالاخره، برای همه، بهیچوجه، یکسان نیست. امتحان حیات برای کودکانی که بمجرّد زائیده شدن میمیرند، برای ابلهان و برای دیوانگان چیست؟.. اینک اعتراضاتی که بآنها قبلاً جواب داده شده و هر روز هم جواب داده میشود. باید جواب چندان خوب داده نشده باشد که تکرار آن این‌قدر ضرورت یافته است. زندگانی بسالن امتحان شباهتی ندارد؛ بلکه بیشتر بیک کارگاه بسیار بزرگی شبیه است که در آن همه جور ظروف برای کارهای نامعلومی ساخته شده و بسیاری از آنها که در قالب می‌شکند، مانند پاره‌های سفالی شکسته، بی‌هیچگونه استعمالی بدور انداخته میشود و برخی دیگر بمصرف نمیرسد؛ مگر در کارهای بیهوده و نفرت انگیزی. این کاسه‌ها و کوزه‌ها ماها هستیم».
در این قطعه، چنانکه مشاهده میشود، دانشمند عالیمقام فرانسوی نیز، از جمله مشتریان پر و پا قرص کارگاه کوزه‌گری خیّام گشته و کاسه و کوزهٔ بی‌مصرف و دور انداخته را بسیار بموقع بکار برده است.
آناتل فرانس را هم، اولین دفعه، مرحوم رضا فیلسوف با خیام مقایسه کرده و میگوید: «در اثر معروف و مهمّ دیگر آنانل فرانس که بنام عصیان فرشتگان[۲] و بر ضد
