باب شانزدهم
اندر آیین گرمابه رفتن
بدان ای پسر که چون بگرمابه روی بر سیری مرو، که زیان دارد و در گرمابه نیز بجماع کردن مشغول مباش البته، خاصّه در گرمابۀ گرم.
محمد بن زکریا الرازی گوید: عجب کسی که در گرمابه جماع کند و مفاجا در وقت نمیرد. امّا گرمابه سخت خوب چیزی است و شاید گفت که تا حکیمان بنا ها نهاده‌اند از گرمابه چیزی بهتر نساخته‌اند، لیکن با همه نیکی هر روز یکبار نشاید رفت، تا هم تن را سود دارد و هم بعیت منسوب نگردند و برعنائی و هر روزی سود ندارد بل کی (ص ۷۸) زیان دارد که اعصاب و مفاصلها نرم کند و سختی وی ببرد و طبیعت عادت کند هر روز بگرمابه شدن، چون یکروز نیابد آن روز چون بیماری باشد و اندامها درشت شود؛ پس چنان باید که هر دو روزی یک بار شوی و چون زمستان و تابستان در گرمابه روی اوّل در خانۀ سرد یک زمان توقّف کن، چنانک طبع از وی حظی بیاید، آنگاه در خانۀ میانه رو و آنجا یک زمان بنشین، تا از آن خانه نیز بهره بیابی، آنگاه در خانۀ گرم رو و آنجا یک زمان بنشین، تا حظ خانۀ گرم نیز بیابی، چون گرمی گرمابه در تو اثر کرد در خلوت خانه رو و سر آنجا بشوی و باید که در گرمابه بسیار مقام نکنی و آب سخت گرم و سخت سرد بر خود نریزی، باید که معتدل باشد و اگر گرمابه خالی باشد غنیمتی بزرگ باشد، که حکما گرمابه خالی را غنیمت دانند از جمله غنیمت‌ها؛ چون از گرمابه بیرون آیی موی را سخت خشک باید کردن؛ آنگاه بیرون رفتن، که موی تر براه رفتن نه کار خردمندان باشد و از آن محتشمان و نیز از گرمابه بیرون آمده با موی تر بیش محتشمان رفتن نشاید که در شرط ادب نیست. نفع و ضرر گرمابه گفتم، اینسه جمله؛ اما در گرمابه آب خوردن و فقاع خوردن از آن پرهیز کن که سخت زیان دارد و باستسقا ادا کند، مگر مخمور باشی، آنگاه روا بود که سخت اندک بخورد تشکین خمار را، تازیان (ص ۷۹) کمتر دارد، والله اعلم بالصواب.
