بجمع بنگری چون صورت ترکان ننماید؛ اما ترک را ذاتی و رطوبتی و صفائی و جمالی هست که هندو را نباشد، اما بطراوت دست از همه جنسها برده‌اند، لاجرم از ترک هرچه خوب تر باشد بغایت خوب باشد و آنچ زشت باشد بغایت زشت باشد و بیشتر عیب ایشان آنست که کند خاطر باشند و نادان و شغب ناک و ناراضی و بی انصاف و بدمست، می بهانه و با آشوب و پر زیان[۱] باشند و بشب سخت بد دل باشند و آن شجاعت که بروز دارند بشب ندارند و سخت دل باشند، اما هنر ایشان آنست که شجاع باشند و بی ریا و ظاهر دشمن و متعصب بهر کاری که بوی سپاری و نرم اندام باشند بعشرت و از بهر تجمّل به ازیشان هیچ جنس نیست؛ سقلابی (ص ۱۰۴) و روسی و آلانی قریب بطبع ترکان باشند ولیکن از [ترکان] بردبارتر باشند و در میان ایشان چند عیب است، اما آلانی بشب دلیرتر از ترک باشد و خداوند دوستر بود، اگر بفعل نزدیک تر بود، لیکن همچون ترک نفیس باشند و عیب ایشان دزدی است و بی فرمانی و نهان کاری و بی شکیبائی و کیدکاری و سست کاری و خداوند دشمنی و بی وفائی و گربزی، اما هنرش آن باشد که نرم اندام باشد و مطبوع باشد و گرم مغز و آهسته کار و درشت زبان و دلیر و رامبر و یادگیر و عیب رومی آن بود که بد زبان و بددل بود و راه بر و سست طبع و کاهل و زود خشم و خداوند دشمن و گریز پای و حریص و دینار دوست و هنرش آن بود کی خویشتن دار و مهربان و خوش بوی و کدخدای سرای و روزبه و نکوخوی و زبان نگاه دار بود، اما عیب ارمنی آن بود که بد فعل و دزد و شوخگین و گریزنده و بی فرمان و بیهوده گوی و دروغ زن و کفردوست و بددل و بی قوت و خداوند دشمن و سر تا پای وی بعیب نزدیک تر بود که بهتر، ولیکن تیزفهم و کارآموز باشند و عیب هندوان آن بود که بد بان باشد و در خانه کنیزکان از وی ایمن نباشند، اما اجناس هندو نه چون دیگر قوم باشند از بهر آنک (ص ۱۰۵)
- ↑ در اصل نقطه ندارد
