المبارک ۱۲۵۲ ، یعنی قریب به سه ماه قبل از صدور شماره اول روزنامه میرزا صالح، طلیعه یا فوق العاده ای انتشار یافت و در آن مژده داده شد که «به حسب حکم شاهنشاهی کاغذ اخباری مشتمل بر اخبار شرقیه و غربیه در دارالطباعه ثبت و به اطراف و اکناف فرستاده خواهد شد»، مرحوم اقبال احتمال می دهد «که بین نشر این طلیعه و روزنامه میرزا صالح بازهم دو سه شماره ای از همین قبیل منتشر شده باشد». ما انتشار این طلیعه راسرفصل تاریخ انتشار اعلان و اعلامیه و آگهی قرار دادیم مگر اطلاع تازه ای به دست آید و سندی از این قدیم تر به محققین عرضه گردد. آنچه مسلم است از این پس "سنت مشادی کردن و جارزدن ازمیان رفت و منادی گر و جارچی" جای خود را به حروف چینان مطبعه و پخش کنندگان اعلان ها داد. در آغاز کار و بخصوص در سالهای اول پادشاهی ناصرالدین شاه به اعلان اشتهارنامه می گفتند و من نمی دانم چرا عنوان اشتهار نامه را برگزیده بودند و چرا بعدها این عنوان تبدیل به "اعلان" گردید.
از جمله آگهی های تاریخی که نامبرده شده و آگهی هایی است که محمدشاه پس از بازگشت از هرات علل ناکامیهای خود را به اطلاع ملت ایران رسانده است. نخست اعلانی بوده که در ناسخ التواریخ از آن به منشور تعبیر شده و در آن محمدشاه «فرمان کرد که نقض عهد دولت انگلیس را با ایران در دارالطباعه به زینت طبع محلی داشته در تماميت دول خارجه پراکنده سازند» سپس «با خط خویش منشوری نگاشت که تمامت سپاه و مردان شمشیرزن سلب (لباس) نظام در برکنند و این منشور را نیز به طبع برده در همه بلدان و امصار ایران ارسال داشتند» و سرانجام برای دلجوئی از سپاه شکست خورده خود از آنان اظهار رضایت کرد. پس «به خط خویش منشوری کرد و حکم داد تا آن مثال را بر ابطال فروخواننده و بعد «به زینت طبع در آورده در بلدان و امطار ایران پراکنده سازند۱».
نخستین روزنامه
در باره تاریخچه نخستین روزنامه که روزنامه میرزا صالح شیرازی کازرونی باشد آنقدر مطلب مکرر و یک نواخت نگاشته شده که تازگی ندارد. ما برای اینکه رشته مطلب گسیخته نشود در طی چند جمله می گوئیم که نخستین روزنامه تحت عنوان کاغذ اخبار وسیله میرزا صالح شیرازی کازرونی و به فرمان محمدشاه منتشر شده و نخستین شماره در ۲۵ محرم ۱۲۵۳ انتشار یافته است. روزنامه در دو صفحه یک رویه به قطع ۴۰ سانتی متر در ۲۴ سانتی متر با خط نسخ در تیترها و با خط نستعلیق در متن با چاپ سنگی بدون نام و عنوان چاپ می گردید. سه شماره از آن به دست آمده که مطالب این سه شماره بطور مکرر در مجلات آمده و بیش از این اطلاعاتی در دست نیست.
سخنی چند از «روزنامه وقایع اتفاقیه»
محقق جوان آقای جمشید کیان فر که روزگاری افتخار معلمی او را داشته ام، در مقدمه چاپ جدید روزنامه دولت
ا - ناسخ التواريخ دوره کامل تاریخ قاجاریه. به اهتمام جهانگیر قائم مقامی، جلد ۲، ص ۹۰، ۹۱، ۹۳.
۲ - اولین روزنامه ایرانی»، به قلم آقای علی مشیری. مجله سخن سال ۱۴ نقل از مقاله آقای گلبن تحت عنوان « لغت روزنامه و نخستین روزنامه چاپی فارسی در ایران»، مجله بررسیهای تاریخی، سال ۵، شماره ۵
