چاپ نیز سالها طول کشیده تا زمینه برای انتشار روزنامه فراهم آمده است و این فاصله در ایران قریب به چهار قرن است (یا دقیقاً ۳۸۲ سال)، زیرا نخستین روزنامه در ایران در ۱۸۳۷ م/۱۲۵۳ ه.ق انتشار یافته است.
تاریخچه ورود روزنامه به ایران
از قرائن تاریخی چنین پیداست که در پادشاهی صفویه به خصوص از پادشاهی شاه عباس اول به بعد روزنامه‌های اروپایی به ایران وارد شده است. در دوره صفویه و بخصوص در پادشاهی شاه عباس بزرگ و جانشینان او به علت امنیت و آسایشی که در ایران زمین بوجود آمـده بازرگانی رونق گرفت. در آن روزگار هدف استعمارگران اروپائی استعمار تجاری بود. مستعمره جویان سعی داشتند به هر قیمتی شده بازرگانی جهان را در دست گیرند و بدین منظور کشورهای هلند، اسپانیا، پرتغال، فرانسه و انگلیس با یکدیگر به رقابت برخاستند. داستان رقابت های آنان با یکدیگر از فصلهای خواندنی و عبرت‌انگیز تاریخ بشریت است. در چنین وضعیتی ایران زمین که در مرکز سه قاره آسیا و اروپا و آفریقا قرار دارد یکی از مهمترین مراکز بازرگانی تلقی می شد و بازرگانان اروپایی به تأسیس نمایندگی‌های تجاری در شهرهای بزرگ و بخصوص در اصفهان پرداختند. اگرچه هنوز تحقیقی در این فصل از تاریخ به عمل نیامده اما دورنمای امر نشان می‌دهد که فعالترین نمایندگی تجاری را در اصفهان انگلیسیها داشتند.
- شاه سلطان حسین روزی با جمعی از زنان حرم در اصفهان به تجارتخانه انگلیسی رفت و به مستربروس (Mr. Bruce) رئيس تجارتخانه یک دست لباس و یک شمشیر مرصع خلعت داد و امر کرد که حق السهم یک ساله شرکت را نیز از بابت عوائد گمرکی بندر عباس بپردازند. انگلیسیها از او پذیرائی و تمام انبارهای شرکت را به اختیار وی نهادند تا با همراهان خود هرچه می‌خواهد بردارد۱.
طبیعی است که اعضای نمایندگی ها با خانواده های خود در ارتباط بودند، نامه می‌نوشتند و جواب دریافت می‌داشتند. به ضمیمه نامه‌هایی که از اروپا می‌رسید تعدادی روزنامه بود تا اروپایی های مقیم اصفهان از اوضاع و احوال وطن خود مطلع گردند و در دیار غربت با مطالعه روزنامه ها مدتی سرگرم شوند.
در آن روزگار روزنامه نگاری در اروپا دامنه وسیعی داشت۲. در حال حاضر سندی که برای اثبات این مسئله در دست ماست سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگونروا۳ است. وی در هیجدهم آوریل ۱۶۱۸ م/ ۱۱ ربیع الاول ۱۰۲۸ ه.ق به عنوان سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول وارد اصفهان شد. در سفرنامه او که به وسیله یکی از همراهانش تحریر شده است چنین آمده است:
- عصر همین روز، همه اروپائیان مقیم اصفهان از جمله دوازده نفر انگلیسی و دو نفر هلندی و سه چهار نفر ایتالیایی به دیدار سفیر آمدند و او بسیار خوشحال شد که از طریق آنها اخباری از اروپا به دست آورد، گو اینکه دیر زمانی بود که
۱ - روابط ایران و اروپا در دوره صفویه. تألیف نصرالله فلسفی، ص۱۵۸۰
۲ - دایرة المعارف امريكانا، ج۱۶. ذیل کلمه Journalism
۳ - D. Garcia de Silva Figuerua
