می اندازد وشكاك (۱) میشود.
اما چنانکه پیش اشاره کردیم ، هیوم تزلزل و تشكيك را تنها ر تحقیق فلسفی جایز می شمارد : بلکه واجب می داند که این تشكيكها بشود تا علم وحکمت بنیاد استوار بیابد . چون فرضش آنکار و عناد نیست بلکه تحقیق است . در عمل و اصول اخلاق وسیاست و اقتصاد عقاید محکم دارد . از جمله اینکه ، رابله علت و معلول را که در فلسفه مورد تردید ساخته ، در اخلاق و سیاست سخت جاری میداند . تا آنجا که از اصحاب وجوب (۲) می شود و علم تاریخ را بر اساس تحقیق فلسفی می گذارد که بشر طبیعتی مخصوص دارد ، و از آن تخلف نمی کند و اعمالش را هم نشیبه ای حتمی هر کسی آن درود عاقبت کار که کشته و فایده حقیقی تاریخ اینست که اصول وقواعد طبیعت انسان را که دائمی و عمومی می باشد و نتیجه اعمال را که حتمی است نشان بدهد .
* * *
از آنچه تا کنون گفته ایم دانسته میشود ، که نقادی فلسفه و علم را فرنسیس بیکن آغاز کرده ؛ ولاك دنبال آن را گرفته و بر کلی به شیوه ای دیگر در آن واردشده. وهيوم این مشرب را به درستی روشن و آشکار ساخته است و این مردم همه انگلیسی بوده اند . البته تحقیقات ایشان تمام نیست وعیب و نقص داره اما هنرشان تأسيس این شیوه است . در سده هیجدهم بسیاری از حکمای فرانسه هم این شیوه را پسندیدند ، و پیروی نمودند چنانکه در فصل آینده خواهیم دید . سرانجام كانت آلمانی به راهنمایی دیوم در این خط افتاد و به اصلاح خطاها وتكميلي تشهاد أوردت فلسفه را یکباره برگردانید اما حکمای دیگر انگلیسی در سه دیدهم و آغار به نوزدهم تعليما نشان آنا نداره تازگی و اهد... ندارداد بیانش د مخته Akals, Sceptique,1) - . : ۲) . Scepticisme . . . . . . . احال در بسیج در دهاب . {Irani Ne :. . is_
