متأخرین در علم ، یعنی در ریاضیات وطبيعيات بر منقدسین بر تری دارند ، ومعرفت انسان روز به روز در ترقی است ، واحوال او به سبب ترقی علم همواره رو به بهبودی می رود ، و دانش پیوسته از کثرت به وحدت می گراید. و باید به یادآورد که این سختها که امروز پیش پا افتاده است آن زمان تازگی داشت ، وفرنتنل از مؤسسان و مروجان این عقاید است . در امور تاریخی ومسائل دینی هم تحقیقاتی دارد که با کمال احتیاط نکته سنجیهایی نموده ، درسانیده است که عقاید پذیرفتنی آنست که به میزان عقل درست آید ، و آنچه باعقل سازگار نباشد مردود است . تألیف و تصنیف بسیار دارد ، اما آنچه امروز محل استفاده است همان است که نام بردیم .
بخش دوم
منتسكيو
«شارل دومنتسکیو»[۱] (عمرش از ١٦٨٩ تا ۱۷۰۰) از خانواده ای محترم و در «بندر»[۲] از شهر های فـرانـه دا ور .. بلکه از رؤسای دیوانخانه بود . هنوز به چهل سالگی نرسیده از شغل رسمی کناره کرد ، ریکسره به تحقیق و تصنیف مشغول شد . برای سیر در آفاق و انفس به جهانگردی نیز پرداخت، مردی نیکوکار و با وقار بود ، وعمري به آبرومندی گذرانید .
از تصنیف های معروف او، یکی کتابی است موسوم به «نامههای ایرانی »[۳] و آن نامه هایی است از قول چند نفر ایرانی فرضی که به فرانسه مسافرت کرده، و از اوضاع و احوال اروپائیان مخصوصاً
