ملت پیش از استحقاق و پیش از رشد و بلوغ حقیقی رد حقوق و اختیارات خود را نخواسته است . یک دانشمند فرانسوی میگوید . در دنیا کلمهٔ راست‌تر از آن کلمهٔ که ملتی برای استرداد حقوق خود میگوید نیست چه هیچوقت این کلمه بیجا و در غیر موقع خود استعمال نشده است .
با این همه در مقام تضرع و ابتهال خدای علیم را در محبت خود بتو و خانوادهٔ تو و بیغرضی خویش گواه می‌گیرم.
و بخاکپای مبارکت عرض میکنم . که ای پادشاده آگاه پیمانه مصائب ملت لبریز است . فقر و فلاکت در خورد و بزرگ عمومی . اعمال خودسرانهٔ درباریان مرضی علاج‌ناپذیر . آشوب و انقلاب در چهار جهته مملکت بر پا . تهدیدات خارجه از هر طرفی محیط . دست اجانب برای تحریک عوام و ابناء سلطنت بهزار وسیله در کار . مملکت شش هزار سالهٔ ایران و چندین هزار سلاطین آن منتظر . که آیا در این موقع باریک و دورهٔ انقلابات با این کشتی چهار موجه حه معامله خواهید فرمود و بچه حسن تدبیر و سیاست ابواب خلاص و نجات بر روی ملت خود خواهید گشود . و بعد از همهٔ اینها عروض میدارم که حالت ابوعبدالله شقی اسپانیولی ، و میکادوی ژاپونی هر دو ثبت تواریخ و آثار است و عالم نیز بحسب ظاهر عالم اختیار و انسان هم فاعل مختار والسلام علی محمدٍ وآله الاخیار . ع . ا. ده خدا
﴿شورش عملجات﴾
(قابل توجه وزارت فواید عامه و شوارع و معادن)
چند روز قبل در مسجد شاه جمعی دور چند نفر عملهٔ دهاتی ازدحامی غریب داشتند ، هیئت مظلومانه و گفتگوی جانسوز آنها طوری جالب و مؤثر بود که همه کس را بطرف خود جلب مینمود ، و حرفشان از راه شوسهٔ طهران و خراسان بود . یکی از آنها را که سواد داشت بگوشهٔ برده تحقیق حالشانرا نموده اینطور بیان کرد – –
در چند ماه پیش از این شرکت ایرانی راه طهران و خراسان تسطیح و ساختن راه طهران تا سمنان را بدو نفر روس (پلاتانوف) و (زاکالوفسکی) که سابقاً هم جادهٔ قزوین و همدان را ساخته‌اند بمقاطمه دادند . و یکی از شرایط مقاطعه‌نامه این بود که باید عملجات و مقاطعه‌گرهای جزو ایرانی باشند . ولی این دو نفر بعذر اینکه ایرانی‌ها از عهدهٔ راه‌سازی برنمیاند این فصل کنترات را رد کرده و عدهٔ روس و یونانی را سر کار آورده و راه را بقطعات کوچک قسمت نموده و از طرف خود بدانها مقاطعه دادند . یکی از این مقاطعه‌گران جزء که از قشلاق با ده‌نمک خوار را مقاطعه کرده (گزانتوپول) یونانی تبعهٔ عثمانی است که متجاوز از پانصد نفر عملهٔ فقیر بی‌بضاعت مسلمان را در قسمت مقاطعهٔ خود بکار وا داشت و در مدت پنجماه یکدینار بانها نداد ، و همه را بوعدهٔ امروز و فردا فریب داد . و آن بیچاره‌ها هم بقرض و نسیه از دهات عرض راه بهر طوریکه بود معیشت کرده و بامید مزد گرفتن تأمل کردند و (گزانتوپول) خودش در طهران بود و عملجات برای وصول طلب خود بطهران آمده و به اغلب ادارات دولتی شکایت و تظلم کرده نتوانستند دیناری از او دریافت کنند روسها هم میگویند ما وجه را باو پرداخته‌ایم ، آخر عملجات مجبور شدند که از طهران مراجعت نمایند ، و در راه بقوت شخصی حقوق خود را بگیرند ، و در ماه گذشته که مسیو (دوبوروک) بلژیکی از طرف شرکت بهمراهی (زاکالوفسکی و ( پلاتانوف) برای تحویل گرفتن راه بطرف سمنان رفتند یک صد نفر عمله در قشلاق ، و یکصد و پنجاه نفر دیگر در پاده جمع شده از حرکت ایشان ممانعت کردند . مقاطعه‌گرها هم بی‌میل نبوده‌اند که فسادی برپا شود، بدون اینکه راه را تحویل بگیرند بمعاونت حاکم بطرف سمنان رفتند . و مسیو (دوبوروک) نیز بطهران مراجعت کرد-
وزارت فواید عامه بهتر میدانند که امروز چه روزیست و کار ما تا چه اندازه اهمیت پیدا کرده عمله‌جات هم که دیپلومات نیستند و از فقر و فاقه نیز بجان آمده‌اند ناچار بفساد و شرارت اقدام کرده اسباب هزار گونه زحمت دولت و ملت را فراهم میآورند خوب است فوری رفع غائله را بنمایند ، والا ما دست از اینکار بر نمیداریم ، و انقدر مینویسیم تا دفع ظلم و بیحسابی را از آقایان عملجات بنمائیم
﴿ایران تغییر کرده﴾
آدم هر چه فکر میکند می‌بیند این مردم آدمهای پارسالی نیستند! هر جا بروی حرف مجلس است . هر کس را به‌بینی صحبت از ایران میدارد ، هنوز یک صدائی بلند نشده ببینید چه خبر است . تا پنجنفر وکیل کمسیون میکنند
