و از روزگار مساعدت یابد و پادشاهی وی را برکشد، حیلت سازد تا بتکلیف و تدریج و ترتیب جاه خویش را زیادت کند و طبع خویش را بر آن خو ندهد که آن درجه که فلان یافته است دشوار است بدان رسیدن، که کند و کاهل شود، یا فلان علم که کس داند بدان چون توان رسید، بلکه همت بر گمارد تا بدان درجه و بدان علم برسد ، که بزرگ عیبی باشد مردی را که خدای عزوجل بی پرورش داده باشد همتی بلند و فهمی تیز[۱] و وی تواند که درجه بتواند یافت یا علمی بتواند آموخت و تن را بدان ننهد و بعجز باز گردد. و سخت نیکو گفته است در این باب یکی از بزرگان، شعر:
الگو:ولم اَرَ فی عیوب الناس شیئاًو فائدهٔ کتب و حکایات و سیر گذشته این است که آنرا بتدریج بر خوانند و آنچه بیاید و بکار آید بردارند، والله ولی التوفیق.
و امیر شهاب الدوله رضی الله عنه چون از دامغان برفت نامها فرمود سوی سپاه سالار خراسان غازی حاجب و سوی قضاة و اعیان و رئیس و عمال که وی آمد و چنان باید که کارها ساخته باشند و حاجب غازی که اثری بدان نیکوئی از وی ظاهر گشته است ۳ و خدمتی بدان تمامی کرده ثمرتی سخت با نام خواهد یافت، باید که بخدمت آید بالشکرها، چه آنکه با وی بودند و چه آنکه بنوی فراز آورده است ، همه آراسته با سلاح تمام و دانسته آید که آن کسان را که بنوی اثبات کرده است هم بر آن جمله که وی دیده است و کرده است بداشته آید و نواخت و زیادتها .باشد و علوفها که عمال و رئیس را باید ساخت دانیم که آماده است، و اگر در چیزی خلل است بزودی در باید یافت که آمدن ما سخت نزدیک است . (۱) دهمتی بلند و فهمی تیز مفعول فعل داده باشد » است که مؤخر از آن آمده است. (۲) این بیت از قصیده ایست از آن متنبی که مطلع آن این است ملو مکما یجل عن الملام در این قصیده میگوید عجبت لمن له قد وحد و من یجد الطریق الی المعالی ولم ارفی عیوب الناس شیئا (۳) مو گشته آمده است " و وقع فعاله فوق الکلام و ینبو نبوة القضم الکهام فلا یذر المطلی بلا منام کنقص القادرین علی التمام
- ↑ ۱
