بمذهب ایرانیان قدیم می‌دهد. قسمتهائی را از این کتاب آثار تاریخی تأیید می‌کند، ولی قسمتهائی هم از نظر یونانی نوشته شده، یعنی چنانکه یونانی‌ها مذهب مصریها را می‌فهمیدند. این کتاب را پلوتارک باسم کاهنۀ ربة النوع (ایزیس) در معبد دلف واقع در یونان نوشته و خود مؤلف هم در معبد مزبور کاهن بود.
بطور کلی پلوتارک از کتب متقدّمین و نیز از منابعی استفاده کرده که بعض آنها در قرون بعد مفقود شده و از این حیث هم نوشته‌های پلوتارک اهمیت دارد. از جمله کتب مفقوده کتاب (دی‌نن) یونانی است، که در دربار اردشیر دوّم هخامنشی می‌زیست، و چیزهای زیاد راجع به وقایع آن زمان نوشته بود که بما نرسیده.
آرّیان[۱]
مورّخ یونانی که در نیکومدی[۲] واقع در بی‌تی‌نیه (در آسیای صغیر) تولد یافت و در زمان آدریان امپراطور روم از ۱۳۰ تا ۱۳۸ میلادی سمت قونسولی روم را در کاپادوکیه دارا بود. سپس از کارهای دولتی کناره کرد و تا زمان (مارک اورل) امپراطور روم (۱۶۱-۱۸۰ م.) زنده بود. این نویسنده تألیفات زیاد از خود در فلسفه، تاریخ، جغرافیا و فنون سوق‌الجیشی باقی گذارد، ولی اکثر نوشته‌های او بعدها گم شد. از تألیفات او راجع بتاریخ، (آنابازیس) یا تاریخ سفرهای جنگی اسکندر است که گویند موافق منابع صحیحه نوشته، ولی این منابع اکنون در دست نیست. در باب درست‌نویسی او عقاید مختلف است و، چون در جای خود مضامین نوشته‌های او راجع به قشون‌کشی اسکندر به ایران مشروحا بیاید، زیادی است در اینجا راجع باین مسئله صحبتی بشود.
همین‌قدر اجمالاً گوئیم که آرّیان یونانی متعصبی است و، با وجود اینکه از پیروان اپیک‌تت[۳] فیلسوف رواقی بود، افتخار می‌کند که از ستایش‌کنندگان اسکندر است و به او از طرف خدایان الهام شده تاریخ این پادشاه را بنویسد. بنابراین تاریخ او خشک است و چیزهائی، که به اسکندر برمی‌خورده، بسکوت یا باجمال برگزار شده.
کلیة از نوشته‌های او این نظر حاصل می‌شود: آرّیان خواسته از کزنفون تقلید کند (حتی اسم کتاب خود را هم از او اقتباس کرده)[۴] و، چنانکه کزنفون
