برگه:Tarikh-e Iran-e Bastan.pdf/۱۱۶۷

این برگ هم‌سنجی شده‌است.

که اینها نیاکان طالشیهای کنونی بوده‌اند و کادوس مصحّف یا یونانی‌شدهٔ تالوش است، که در قرون بعد تالش یا طالش شده. مدرکی عجالتاً برای تأیید این حدس نداریم. کادوسیان را، چنانکه بالاتر گذشت، بعض محقّقین از بومی‌های ایران، قبل از آمدن آریانها باین سرزمین میدانند و این‌ها در گیلان و قسمت شمال شرقی آذربایجان سکنی داشتند. این مردم در زمان اردشیر مانند بسیاری از ایالات دیگر ایران شوریدند و شاه، چنانکه پلوتارک گوید (اردشیر، بند ۲۸-۲۹)، در رأس قشونی، که مرکّب از سیصد هزار پیاده و ده‌هزار سوار بود، برای فرونشاندن این شورش حرکت کرد (۳۸۴ ق. م). مورّخ مذکور ولایت کادوسیان را چنین توصیف کرده: این مملکتی است کوهستانی و صعب العبور و همیشه ابرها آسمان آن را فروگرفته. این سرزمین نه غلّه می‌رویاند و نه درخت میوه. قوت سکنهٔ جنگی آن غالباً گلابی و سیب جنگلی (وحشی) است. بنابراین، وقتی که اردشیر وارد این مملکت شد، دوچار قحطی و مخاطرات شدید گردید. قوتی در اینجا بدست نمی‌آمد و آذوقه را از جاهای دیگر هم نمی‌شد تحصیل کرد. قشون شاه در ابتداء مالهای بنه را می‌خورد، ولی این حیوانات هم بعد بقدری کمیاب شدند، که قیمت یک الاغ به شصت درهم رسید (باید مقصود پلوتارک درهم یونانی یا آتّیکی باشد و قیمت آن را به پول امروز ۹۳ سانتیم فرنگ طلا معیّن کرده‌اند، که تقریباً چهار ریال و نیم به پول حالیّه می‌شود. در این صورت قیمت الاغ با اینکه باعث حیرت مورّخ مذکور گردیده تقریباً ۲۷۶ ریال می‌شده. از اینجا می‌توان استنباط کرد، که نرخ‌های آن زمان چه بوده. م.). بعد مورّخ مذکور گوید: حتّی میز شاه هم دوچار مضیقه گردید و عدّهٔ اسبها نیز خیلی کم شد، زیرا سائر اسبها بمصرف قوت سپاهیان رسیده بود.

در این احوال سخت تیری‌باذ، یعنی مردی که شجاعتش او را کراراً بمقامی بلند رسانیده و سبک‌مغزی بکرّات فرودآورده آورده‌بودش و در این وقت مورد توجّه و اعتماد نبود، شاه و قشون او را نجات داد (برای فهم این عبارت پلوتارک، که «تیری‌باذ در این وقت مورد توجّه نبود» باید در نظر داشت، که او در این وقت بواسطهٔ افتراهای ارن‌تاس متّهم بود و هنوز او را محاکمه و تبرئه نکرده بودند. م.). کادوسیان