کتیبۀ نقش رستم
نقش رستم محلی است تقریباً در سه‌ربع فرسنگی تخت‌جمشید و در اینجا چهار مقبره از شاهان هخامنشی باقی مانده.
مقبره داریوش اوّل دارای کتیبه‌ایست بسه زبان: پارسی قدیم، عیلامی و آسوری (بابلی). مضامین نسخه پارسی چنین است: (از ترجمۀ ویسباخ-خطوط میخی پارسی ۱، کتاب تل‌من-فرهنگ و متن پارسی قدیم ۲و کتاب کوّسویچ- کتیبه‌های هخامنشی ایران قدیم ۳).
بند اوّل
«خدای بزرگی است اهورمزد، که این زمین را آفریده، که آن آسمان را آفریده، که بشر را آفریده، که خوشی را برای بشر آفریده، که داریوش را شاه کرده. یگانه شاهی را از بسیاری، یگانه قانون‌گذاری را از بسیاری».
بند دوّم
«منم داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه ممالکی که از بسیاری از نژادها مسکون است، شاه این زمین پهناور تا آن دورها، پسر ویشتاسپ هخامنشی، پارسی پسر پارسی، آریانی از نژاد آریانی[۱] ».
بند سوّم
«داریوش شاه گوید: این است بفضل اهورمزد علاوه بر پارس ممالکی، که در تصرّف من‌اند، من بر آنها حکومت می‌کنم، بمن باج می‌دهند، آنچه گفتۀ من است اجرا می‌کنند و در آنجاها قانون من محفوظ است».
- ↑ در نسخۀ آسوری داریوش خود را پارسی پسر پارسی و آریانی از نژاد آریانی نخوانده، تا حسّیّات ملل تابعۀ غیر ایرانی را نیازرده باشد.
