هدایائی، که به دربار می‌فرستاده‌اند و غنائم جنگی و ضبط اموال مقصّرین و یاغیها و شورشیان. راجع بمعادن و گمرک نیز اطّلاعی نیست، و لیکن از اینکه هرودوت و نیز مورّخین دیگر یونانی ذکری از گمرک نکرده‌اند، باید استنباط کرد، که اصلاً گمرک نمی‌گرفته‌اند. شاید یکی از جهات رونق تجارت در دوره هخامنشی همین معنی بود، که دوران مال‌التّجاره در ممالک وسیعه ایران بی‌عایق و مانع بعمل می‌آمد.
پائین‌تر در این باب صحبت خواهد بود.
موجودی خزانه‌ها
در این باب راجع بازمنۀ قبل از آمدن اسکندر به ایران اطّلاعاتی در دست نیست، ولی از مقدار ذخایری، که از خزانۀ شوش و تخت‌جمشید بتصرّف اسکندر آمد، اطّلاعاتی از مورّخین قدیم بما رسیده و، چنانکه گذشت (صفحات ۱۴۰۶ و ۱۴۲۱) روایات در این باب مختلف است.
چون آنچه لازم بوده، در صفحات مذکوره ذکر شده، تکرار را جایز ندانسته، همین‌قدر گوئیم، که از نوشته‌های مورّخین مذکور باین نتیجه می‌رسیم: طلا و نقره خزانۀ شوش لااقل ۶۰۰ میلیون فرنک طلا یا سه میلیارد ریال بوده و ذخایر خزانۀ تخت‌جمشید از مسکوکات و شمش تقریباً دو برابر این مبلغ. در جای خود ذکر شد، که بعضی این ارقام را اغراق دانسته‌اند و برخی در آن مبالغه نمی‌بینند، زیرا در مدّت دو قرن این ذخایر جمع‌آوری می‌شده. راجع به ذخایر خزانه این نکته را هم باید در نظر داشت، که مورّخین یونانی، چنانکه گذشت، مقدار فلزّات کریمه را تخمین کرده و نوشته‌اند، ولی ارزش پارچه‌های گرانبها، اشیاء نفیسه و جواهر، که می‌گویند خیلی زیاد بوده، معیّن نشده و دیگر باید علاوه کرد، که از خزانۀ سارد، دمشق، منفیس، اربیل، بابل و بالاخره همدان هم، چنانکه در جای خود ذکر شد، ذخایر نقدی و جنسی زیاد بتصرّف اسکندر آمد.
مقایسۀ فهرست داریوش با نوشته‌های هرودوت
اگر فهرست کتیبۀ نقش رستم را با ممالکی، که هرودوت ذکر کرده، مقایسه کنیم، اختلاف اساسی بین آنها نمی‌یابیم. یعنی اختلافاتی در بادی نظر مشاهده می‌شود، ولی با اندک تأمّلی رفع می‌گردد، مثلا در کتیبۀ نقش رستم ایالتی باسم کرخا ذکر شده و هرودوت ذکری از آن نکرده. جهت آن معلوم است.
