پنجم-در هند پتاله [۳]بر رود سند.
اطّلاعات ما راجع به امتعه و مال‌التجاره دورۀ هخامنشی خیلی محدود است.
با وجود این آنچه از کتب نویسندگان عهد قدیم برمی‌آید این چیزها را در ایالات ایران بدست یا بعمل می‌آوردند و مواد تجارتی بود [۴]: در آذربایجان-مس، سرب، نقره و لاجورد. در گیلان و مازندران-شمشاد و آهن. در دماوند- لاجورد. در دامغان و حوالی آن-مس. در خراسان-فیروزه. در باختر-مس و سرب و بعض فلزّات دیگر. در صفحات شمال و شرقی باختر-فیروزه. در ماوراء سیحون-طلا. در همدان و گرّوس-اسبهای ممتاز و قالی (اسبهای نیسایه معروف آفاق بودند). در مغرب دریاچۀ ارومی-مس و آهن. در خوزستان-قیر، نفت و موم معدنی. در پارس و بختیاری (لرهای بزرگ) -مس، سرب و نقره. در خلیج پارس-مروارید و صدف. در بحر عمّان-همان چیزها. در هند-خاک طلا، ادویه، عطریات، پنبه، شاخ کرگدن، فیل، عاج، عود، صندل، فوفل و آبنوس.
در ارمنستان و کاپادوکیه-مس و سرب و آلات و ابزار فلزّی. در کلخید- طلا، شمشاد، غلامان و کنیزان سفید. در آسور-آلات و ابزار فلزّی، اسلحه، منسوجات، از صنایع منبّت‌کاری، ملیله‌دوزی و غیره. در کلده-قالی، کاشیهای قیمتی، اشیاء زرگری، منسوجات، افسنطین، قیر، شترمرغ، درنا. در لیدیّه-ظروف طلا و مجسّمه‌های فلزّی (رود تمل خاک طلا می‌آورد). در یونیّه (ولایت ینیان) -آلات و ادوات آهنگری. در کیلیکیّه-اسبهای ممتاز. در اینجا اشیاء نقره و عطریات نیز می‌ساختند. در فینیقیّه-رنگ ارغوان، شیشه، بلورآلات و چوب سدر.
در مصر-منسوجات کتانی، شیشه‌آلات، بلور معدنی و کاغذ حصیری. در حبشه-عاج، چوب‌های قیمتی، طلا و بلور معدنی. در عربستان-کندر،
________________________________________
