محقّقا معلوم نیست، که این دو ایالت در کجا واقع بوده. حدس میزنند، که مقصود از توریئوآ توران است و از آسپیونوس مردمی، که بالاتر ذکرش گذشت و موسوم به آسپاسیاک بودند. در همانجا گفته شد، که مساکن این مردم بین جیحون و سیحون بود. بعید نیست، که این حدس صحیح باشد، زیرا معلوم است، که مردمان شمالی را، که در زمان ساسانیان به ایران حمله میکردند، ایرانیها تورانی مینامیدند و شاید در این زمان هم به مردمان سکائی و غیره، که از طرف سغد یا ماوراء سیحون به باختر حمله میکردند، همین اسم را میدادهاند، ولی از جهت اجمال مدارک، چیزی که محقّق باشد، در این باب نمیتوان گفت.
تسخیر ماد بزرگ
پس از تصرّف باختر مهرداد سالی چند تامّل کرد، تا آنکه بر تخت سلوکی آنتیوخوس پنجم اوپاتر، یعنی بچّهای ۹ ساله یا ۱۴ ساله، نشست و در سر نیابت سلطنت جنگ خانگی بین لیزیاس و فیلیپ درگرفت. در این موقع شاه پارت از وقایع استفاده کرده به ماد بزرگ تاخت.
ماد در این زمان اسما جزء دولت سلوکی بشمار میآمد، ولی در معنی مستقلّ بود.
بنابراین مادیها سخت مقاومت کردند و در ابتداء جنگ هریک از طرفین مزایائی داشتند، چنانکه ژوستن گوید (کتاب ۴۱، بند ۶): «پس از بهرهمندیهائی، که از طرفی بطرف دیگر سیر میکرد، بالاخره پارتیها فائق آمدند. پس از آن ماد بزرگ جزء دولت پارت گردید و مهرداد (باکاسیس) [۱]نامی را در اینجا به حکمرانی ، گماشت» . معلوم نیست، که باکاسیس والی این مملکت بزرگ شده یا مهرداد او را بسمت پادشاه دستنشانده شناخته. از بیان ژوستن (همانجا) ظاهرا چنین برمیآید، که باکاسیس را مهرداد به ایالت برگماشته است.
فرونشاندن شورش گرگان
در این اوان شورشی در گرگان رویداد و مهرداد، قبل از اینکه قشونکشی خود را به سایر ممالک ایران به انجام برساند، مجبور گردید به پارت برگشته حواس خود را به گرگان
________________________________________
- ↑ Bacassis.