اشکانی بود زیرا ارد به خوبی حس می‌کرد، که رومی‌ها، مادامی‌که گرفتار امور داخلی نباشند، حدّی برای جهان‌گیریشان قرار نخواهند داد و ایران پارتی هم یگانه دولت عالم آن زمان است، که در مقابل روم ایستاده. دیگر اینکه هواخواهان جمهوری«یا آزادکنندگان[۱] » کسانی بودند، که قتل قیصر را باعث شدند و قیصر، اگر کشته نمی‌شد، برای دولت پارت زحماتی بزرگ تدارک می‌کرد، پس ارد، علاوه بر نظر سیاسی، مرهون آزادکنندگان نیز بود. باری جنگ واقع شد و«آزادکنندگان» معدوم گشتند. البتّه این فتح سلطنت‌طلبان برای ارد، از نظر سیاسی و منافع مشترکی، که با طرف مغلوب داشت، بد بود، ولی وضع روم بواسطه این فتح از هرج‌ومرج بیرون نیامد و اگرچه جنگ جمهوری‌طلبان با هواخواهان سلطنت خاتمه یافت، ولی در روم برخلاف انتظاری، که می‌رفت یگانگی حاصل نشد، بل ضدّیت‌های درونی شدیدتر گشت. توضیح آنکه سه نفر از رجال روم باهم متّفق گردیده حکومت سه مرده را تشکیل کردند (بالاتر این سه نفر را نامیده‌ایم). دو نفر از اینها، یعنی اکتاویوس و آنتونیوس باطناً باهم خوب نبودند، چه هریک دیگری را رقیب خود می‌دانست و نمی‌خواست غیر از خودش دیگری قوی شود.
بنابراین بزودی منازعه اینها هم با یکدیگر سخت شروع گردید و هریک دیگری را بدترین دشمن خود دانست.
از این دو نفر اکتاویوس در ایطالیا بود و سعی می‌کرد، حکومت خود را محکم و شورشی را، که بر ضدّ او شده بود، برطرف کند. دیگری در مصر در عیش و نوش فرورفته اوقات خود را به عیّاشی و شهوت‌رانی بی‌پایان می‌گذرانید. در این وقت دولت پارت می‌توانست از وضع روم استفاده‌های زیاد کند، بخصوص، که در مشرق حکومت سه مرده طرفدار نداشت و جهت آن از اینجا بود، که هریک از سه زمامدار مزبور می‌بایست طرفداران و بستگان و کسان خود را راضی کند، رضایت آنان می‌بایست با ثروت تحصیل شود و ثروت از ایالات بدست آید و در
- ↑ Liberatores (liberateurs).
