از راه هند و چین می‌فرستد. این اطّلاعات دلالت می‌کند، بر اینکه ایران واسطۀ تجارت بین شرق و غرب بوده و پارتیها می‌خواسته‌اند، این مقام مهم اقتصادی را حفظ کنند. کلیّة باید این نکته را در نظر داشت، که چون فلات ایران پلی است، که آسیای بالاخصّ یعنی آسیای بزرگ را با بین النهرین و آسیای صغیر و سوریّه اتصال می‌دهد، همیشه ایران واسطۀ مبادلات آسیا با اروپا بوده و تجارت ترانزیت از راه ایران بعمل می‌آمده، ولی بعد از باز شدن راههای دریائی و حفر کانال سوئز خصوصا، بمرور از این مقام افتاده است.
صنایع مستظرفه
از این صنایع پارتی همین‌قدر می‌توان گفت، که یک نوع موسیقی داشتند، ولی از آلات موسیقی پیداست، که موسیقیشان خشن بوده، زیرا در ضیافتها فقط نی و تنبور می‌زدند و گاهی هم این آلات را با هم می‌نواختند و می‌رقصیدند. بنابراین موسیقیشان بیشتر موسیقی ضرب بوده (هرودیان، کتاب ۴، بند ۲۰). نویسندۀ رومی گوید، که یک آلت موسیقی نیز داشتند موسوم به سامبوکا[۱]، ولی نمی‌گوید، که شبیه چه آلتی بوده، شاید لفظ دنبک پس از تصحیف رومیها سامبوکا گردیده.
از ادبیّات پارتی بما هیچ‌گونه اطّلاعی نرسیده، ولی معلومست، که آوازهائی داشته‌اند، که نثر مرسل[۲] نبوده و آن آوازها را می‌خوانده‌اند.
معماری و حجّاری و زینت‌سازی
از زمان آمدن اسکندر بمشرق تا روی کار آمدن ساسانیان، در تاریخ معماری و حجّاری شرق یک نوع جای خالی دیده می‌شود، به استثنای چند مورد این دورۀ طویل، که پنج قرن و نیم است، تقریباً از شاهکاریهای معماری و حجّاری عاریست. در دنبال صنایع آسوری و بابلی صنایع هخامنشی می‌آید و دنباله آن برای پنج قرن و نیم قطع شده پس از آن صنایع ساسانی شروع می‌شود. جهت چیست؟جهت آنست که حسّ- زیباپسندی قوم پارت پائین‌تر از همان چیز پارسیها است و، چنانکه بالاتر گفتیم، پارتی
