برگه:Tarikh-e Iran-e Bastan.pdf/۲۸۹۴

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

پائین‌تر ریاست داشتند در هر حال رئیس آنها موسوم به هیربذان هیربذ بود رئیس طبقه جنگیها را اران سپهبذ و رئیس دبیران را اران دبیربذ[۱] و رؤساء برزگران را واستری‌یوشان‌بذ و رئیس کسبه را هتخشان‌بذ می‌نامیدند غیر از طبقات مذکوره یک تقسیماتی نیز در زمان ساسانیان دیده می‌شود که محققین تصور می‌کنند از زمان پارتها مانده و ساسانیان آن را حفظ کرده‌اند و چون این تقسیمات ارتباطی با طبقات چهارگانه مذکوره ندارد تصور می‌کنند که خواسته‌اند طبقات ممتازه را درجه‌بندی کرده باشند در هر حال این است درجات مذکوره:

۱) شترتاران (شهرداران) که عبارت بودند از: پادشاهان دست‌نشانده مثل پادشاه ارمنستان و حیره و ارّانی‌ها و غیره و فرمانفرمایان یا حکامی که از خانواده سلطنت بودند و حکام سرحدی که مرزبان نامیده می‌شدند مثل مرزبان خوارزم و حدود روم و خزرها. شهردارانی که از خانواده سلطنت بودند لقب شاهی داشتند.

[۲] ) ویس پوهران ۲این اسم به هفت خانواده درجه اول اطلاق می‌شد. سه خانواده پارتی که خود را پهلو می‌نامیدند مثل قارن و سورن و سپهبذ و چهار خانواده دیگر مثل خانواده مهران و اسپندیار و غیره که نیز خود را پهلوی می‌دانستند زیرا عقیده داشتند که نسب آنها به پارسیها می‌رسد رؤساء این خانواده‌ها شغل مخصوصی داشتند که موروثی بود و بعضی مشاغل افتخاری نیز به آنها رجوع می‌شد و رؤساء هفت خانواده مذکور در واقع رؤساء هفت تیره بوده‌اند منتهی در هر تیرۀ یک خانوادۀ ممتاز گردیده و تیره باسم خانواده معروف شده بود. محل اقامت این خانواده‌ها معین بود مثلاً قارن در نهاوند بود و سورن در سیستان و اسپندیار در ری و سپهبد در گرگان و مهران در پارس. این خانواده‌ها اراضی و املاک وسیعی داشتند که دولت در اداره کردن آن دخالت نمی‌کرد ولی از


  1. اران ایران با یاء مجهول خوانده می‌شد
  2. ویس پور هارا بربید نیز می‌گفتند این کلمه آخری در آرامی به معنی رئیس خانواده است.