مبحث چهارم مذاهب در دورۀ ساسانی
قسمت اولی-در مذهب زرتشتی[۱]
مقدمه-چنانکه در فوق گفته شد ساسانیان مذهب زرتشت را در ایران رسمی نمودند تا آن زمان ایران مذهب رسمی نداشت و اقوام تابعۀ ایران هریک در معتقدات مذهبی خود آزاد بودند تفاوتی که در این باب ما بین هخامنشیها و اشکانیان بود در جای خود گفته شد و احتیاجی به تکرار آن نیست نتایجی که از رسمی شدن مذهب زرتشتی در ایران روی داد از تاریخ دوره ساسانی مشهود است و در جای خود نیز گفته خواهد شد چه موضوع این مبحث مذاهبی است که در ایران رواج داشت یا از خارج به ایران قدیم سرایت می‌کرد بدون اینکه خواسته باشیم از اثرات آنها صحبت نمائیم این مطلب نیز بدیهی است که در فصلی که سخن از اوضاع و تمدن دوره در میان است نمی‌توان چنین عامل مهمی را مثل مذهب بسکوت گذرانید بخصوص اگر در نظر گیریم که اخلاق و مجازات‌ها و بسیاری از چیزهای دیگر در ایران قدیم به‌طوری‌که خواهیم دید نتیجه منطقی مذهب ایرانی‌های آن زنان بوده و بدون اطلاع بر مذهب آنان نمی‌توان ترتیبات و مؤسسات آنها را فهمید پس از این مقدمه مختصر بذکر مطلب می‌پردازیم.
________________________________________
(1)- Darmester, J. Le Zend-Avesta.
(2)- Zackon, A. V. W. die Iranische Religion. (Granr. der Ir. phil.)
(3)- Henry, Victor. Le parsisme parsi ۱۹۰۵
- ↑ کتبی که مورد استفاده در این موضوع بوده از این قرار است
