منابع تاریخ مشرق قدیم
بطور کلی این منابع را میتوان بدو قسمت بزرگ تقسیم کرد: سرچشمههای قدیم یعنی کتابها و نوشتههائی که از مورّخین عهد قدیم مانده و اکنون در دست است.
سرچشمههائی که تقریبا از یک قرن و نیم به این طرف کشف شده. منابع نوع دوّم را مقدّم میداریم، چه صحت منابع نوع اوّل در موارد زیاد از مقایسۀ آنها یا سرچشمههای نوع دوّم معلوم میشود.
سرچشمههای نوین[۱]
خواندن خطوط قدیمه - کاوشها (حفریات)
۱ - خطوط قدیمه
خطّ مصری قدیم
مصر همیشه بیش از ممالک دیگر مشرق قدیم توجه اروپائیان را به خود جلب میکرد. خبری هست که رومیهای قدیم هم به مصرشناسی توجه داشتند و اشخاصی بودند مانند آممین مارسلّن[۲] و غیره که خطوط مصری را بیغلط میخواندند. در عهد نوین، بخصوص در قرن شانزدهم و هفدهم میلادی، در اروپا علمائی اوقات خود را صرف فراگرفتن زبان قبطی کرده جدّ داشتند که بوسیلۀ این زبان با زبان قدیم مصریها آشنا شوند، ولی موفّق بخواندن خطّ مصری قدیم (هیروگلیف)[۳] نمیشدند. امر بدین حال بود، تا سفر جنگی ناپلئون بمصر در ۱۷۹۸ پیش آمد و او مصرشناسی را تشویق کرد. نتیجۀ این سفر جنگی از حیث علم چنین است: اولا کتابی در ۲۴ جلد و نقشههائی (اطلس) در ۱۲ قسمت راجع بمصر و آثار قدیم آن از بناها و صنایع و غیره