برگه:TarikhMashrouteh2.pdf/۲۸

این برگ هم‌سنجی شده‌است.

الله گراییده هواداری از دسته او مینمود دلیرانه چنین پاسخ داد:

«ما مردم باید بدانیم که مسلمانیم و قانون ما قانون مقدس اسلام است، و این قانون اساسی قانونیست که باید امور یک مملکتی بر وفق آن فیصل داده شود. ناچار باید با کمال دقت فصول و مواد آنرا بکرات حجج اسلامیه غوررسی نموده اگر ده هزار هم اجتماع کنند و خونها هم ریخته شود نباید راضی شد که بدون تطبیق و تحقیق قانونی مجری شود. حالا باید از حجج اسلامیه استدعا نمود که بلکه زودتر صرف وقت نموده این نظامنامه را تمام کنند».

کسانی از نمایندگان آذربایجان (تقیزاده و برخی دیگر)، نقشه دربار و زیان و آسیب آنرا دریافتند و چون میبایست چاره را از تبریز خواهند چگونگی را بآنجا نوشتند و این، شورش اردیبهشت ماه را که یکی از برجسته‌ترین پیش‌آمدهای تاریخ مشروطه است پدید آورد.

در تبریز پس از بیرون کردن مجتهد از شهر، شورش اردیبهشت ماه (در تبریز) داستان ارجدار دیگری رخ نداد. در آنجا نیز مردم چشم براه رسیدن قانون اساسی میداشتند، و چون زمینه آنرا اینان پیشنهاد کرده بودند بیشتر از دیگر شهرها دلبستگی نشان میدادند. این را گفته‌ایم که در آن روزها بقانون بیشتر از اندازه ارج مینهادند، و انبوه آزادیخواهان چنین میپنداشتند که چون قانون بیرون آید و بدست مردم رسد، هرکسی بخواهش و آرزو آنرا پذیرفته بکار خواهد بست، و هر کس بایای خود را شناخته از روی آن رفتار خواهد کرد. در کارهایی که میکردند چنین میگفتند: «عجالتاً باید چنین کرد تا قانون اساسی بیاید و تکلیف هر کسی معین شود». از ساده‌دلی و خامی بدینسان خوش گمانی مینمودند.

از آنسوی چون در اینهنگام در بسیار جاها آشفتگی در میان میبود، و مردم از هر سو رو بانجمن آذربایجان برگردانیده چاره میطلبیدند. چنانکه در همان روزها رشتیان چون حکمرانی ظفرالسلطنه را نپذیرفته و آمدن او را بگیلان نمیخواستند و باین نام شوریده بودند، با تلگراف از تبریز یاری میطلبیدند، و ستمدیدگان ابراهیم‌آباد

۲۳