برگه:TarikhMashrouteh2.pdf/۳۲۴

این برگ هم‌سنجی شده‌است.

مخالفت این عهد و قسم را بکنیم نزد خدا و رسول مسئول باشیم ۱۷ ذوالقعده.

چنانکه نوشتیم در نشست پسین یکشنبه شانزدهم ذی القعده بود که این سوگندنامه‌ها، که از پیش آماده شده بود، در مجلس خوانده گردید، و اینکه تاریخ هر دو «۱۷ ذی القعده» نوشته می شود یکرازی میدارد. چنانکه از کتاب آبی برمیآید چنین نهاده بوده اند که شاه خود بمجلس بیاید و سوگند را در آنجا خورد، و چون می پنداشته اند که آمدن او و کارهایش تا پس از هنگام شام خواهد کشید (چنانکه نشستهای خود مجلس، از کوتاهی روز تا بشام و پس از آن کشیدی) تاریخ سوگندنامه‌ها را شب هفدهم گزارده‌اند، لیکن سپس شاه از آمدن بمجلس ترسیده و سر باز زده، از اینرو تنها بآوردن سوگندنامه بس کرده‌اند.

این نمونه دیگری از بی‌ارجی مجلس میباشد. بجای آنکه از پیشامد بهره جوید و محمدعلی میرزا را از تخت برداشته ریشه آشوب را براندازد، و از آنسوی دست بیگانگان را از کشور کوتاه گرداند، بدینسان افزار دست بیگانگان شده، و این بدتر که آزادیخواهان را فریب داده و این کارها را در پرده انجام داده است.

بهر حال پس از خوانده شدن سوگندنامه‌ها، وزیران نوین شناسانیده شدند بدینسان:

نظام‌السلطنه رئیس الوزراء و وزیر مالیه، آصف‌الدوله وزیر داخله، شاهزاده ظفرالسلطنه وزیر جنک، قایمقام وزیر تجارت، مشیر الدوله وزیر خارجه، صنیع‌الدوله وزیر علوم و فواید عامه، مخبرالسلطنه وزیر عدلیه.

پس از شناسانیدن اینها، نمایندگان بیکرشته گفته‌های بیهوده و بی‌ارجی پرداختند. یکی از «ملت» سپاس گزارد، و دیگری از «دولت» ستایش کرد، و سومی «الحمدلله الذی هدانا لهذا ...» خواند و با این سخنان مجلس بپایان رسید، و این شگفت که هیچ یادی از کاردانی آزادیخواهان تبریز، و نامی از هوشیاری مشروطه‌خواهان قزوین و رشت بمیان نیامد.

۳۲۳