برگه:Tarikhe Now.pdf/۱۹۱

این برگ هم‌سنجی شده‌است.

در سنوات سابقه اهتمام تمام فرموده قباوار و جبه‌وار که همه کس تواند پوشید از کارخانه بیرون می‌آمد، در ایام جنگ روس و بعد از تشریف بردن به خراسان استادان آن عمل متفرق شده ماهوتی سوای ماهوت بروتمه حال در کارخانه یافت نمی‌شود.

دیگر احداث قلعۀ کور دشت است در کنار ارس در ولایت قراجه داغ که برای مصلحت سرحدیه ساخته‌اند، دیگر کاروانسرایی است که فیمابین ولایت اردبیل و محال سراب در گردنۀ موسوم به صاین ساخته‌اند، بسیار به کار مترددین در وقت زمستان می‌آید و عمارات بسیار در دارالسلطنۀ تبریز ساخته‌اند که حال اکثر آنها دارالاماره است و دو باغ در دارالسلطنۀ تبریز طرح انداخته‌اند یکی موسوم به باغ شمال دیگری موسوم به باغ صفا خالی از امتیاز نیستند و دو قنات در دارالسلطنۀ تبریز احداث فرموده جاری ساخته‌اند و عمل چاپ را نیز که حال در ایران متداول است خرج‌های کلی فرموده در دارالسلطنۀ تبریز منطبع ساختند و به دارالخلافۀ تهران و اصفهان نیز سرایت نموده در ایران متداول گردید.

دیگر در آداب مملکت‌داری قانونی در نظم لشکر و حفظ کشور قرار نهاده‌اند که به جهت حفظ آن قانون و حکمت آن کار یک مشت مملکت آذربایجان چندین سال با پادشاه روس مقابله کرده گاهی فتح و گاهی شکست از چنان دولتی یافتند و گاهی با قیصر روم منازعه نموده همه وقت بر او غالب آمدند.

سرکار نایب‌السلطنه در اوایل دولت خاقان مغفور که آذربایجان آمدند حال رعیت آذربایجان را چنان دیدند که هر شهری و هر محالی و هر قریه‌ای مالکی و ضابطی و حاکمی به خودسر برای خود پیدا کرده‌اند و واضح است که همۀ مملکت تا در حکم یک تن نشود چگونه استقامت پیدا خواهد نمود، به این جهت که ولایت را مریض دیدند به فکر معالجۀ آن افتادند و جمیع رعیت آذربایجان را از بزرگ و کوچک به وجود مبارک خود امیدوار فرموده و شناسای وجود مبارک خود ساختند و هرکه به خودسری سری برآورده بود سرش را کنده رخنه‌های دیوار مملکت را به آن مسدود فرمودند و چنان شد که در جمیع آذربایجان احدی صاحبی برای خود سوای سرکار نایب‌السلطنه نمی‌دانست.