تاریخ پانصد ساله خوزستان/چند تاریخچه/دیباچه
چند تاریخچه
دیباچه
شاید خوانندگانی می‌دانند که ما بتاریخ ارج می‌گزاریم و آنرا سودمند می‌شماریم. در اینجا فرصت آن نیست که ما از نیکی و سودمندی تاریخ گفتگو کنیم و نیازی هم بچنان گفتگویی نیست.
بتاریخ همه توده‌های جهان ارج می‌گزارند ما هم باید بگزاریم. در اینجا آنچه می‌باید گفت اینست که ایران کشور ما هنوز تاریخ درستی نمی‌دارد. هنوز تاریخ درستی برای این کشور نوشته نشده و باین زودی هم نوشته نخواهد شد.
برای آنکه در ایران تاریخ درستی باشد باید در گذشته‌های چند هزار ساله این توده و کشور روزگار بروزگار جستجوها رود و بررسیها شود و نتیجه آنها بدست آید، و نخست یکرشته کتابهای اینچنانی «کتابهائی که هر یکی درباره بخشی از تاریخ ماست» نوشته شود و بچاپ رسد و سپس از رویهمرفته آنها تاریخ درستی - در چند جلد برای این کشور نوشته شود. اینست معنی آنچه می‌گویم: «تاریخ درستی برای این کشور نوشته نشده و باین زودی هم نوشته نخواهد شد».
شگفت‌تر آنست که دوره‌های باستانی تاریخ ایران - مثلا زمانهای هخامنشی و اشکانی و ساسانی - چون دانشمندان اروپا و آمریکا بآنها پرداخته‌اند روشنتر از زمانهای دیرتر - دوره‌های پس از اسلام - می‌باشد.
این دوره‌های پس از اسلام چندان تاریکست که سالها باید بررسیها و جستجوهای دانشمندانه رود تا روشن گردد.
در این دوره‌ها تاریخ‌نویسان بسیار بوده‌اند و ما کتابهای بسیار بعربی و فارسی در دست می‌داریم. ولی همه می‌دانیم که آن تاریخ‌نویسان همه چیز را ننوشته‌اند و آنچه نوشته‌اند پیراسته از آلودگیها نبوده است. در آن زمانها تاریخ را سرگذشت پادشاهان و فرمانروایان و زورورزان و جنگها و کشاکشهای آنها می‌شناختند و تنها این زمینه را دنبال می‌کردند و بیشتر تاریخ‌نویسان تاریخ را بنام یک پادشاه و یا یک وزیر نوشته بیش از همه بستایش و چاپلوسی می‌کوشیدند و در پی راستیها نمی‌بودند. کوتاه‌سخن: در آنزمانها این شیوه دانشمندانه امروزی که ما از اروپاییها یاد گرفته‌ایم در میان نبوده.
اینست کتابهایی که از زمانهای گذشته بازمانده «تاریخ» شمرده نمی‌شوند، آنها در دست ما «مدرک» است که در جستجوهای خود از آنها نیز سود جوییم.
بهرحال یکی از کارهاییکه در این زمینه باید بود اینست که هرگونه کتابها و یادداشتها که در زمینه تاریخست بچاپ رسد و پراکنده گردد که از اینراه کمکی بکسانیکه در این‌باره جستجو خواهند پرداخت کرده شود.
از اینرو است که از دیرگاه بچاپ کردن و پراکندن پرداخته برآنست که هرچه از یادداشتهای تاریخی که در ایران در گوشه‌ها و کنارها فراوانست بدست آورد بچاپ رساند و بپراکند و اینک در این کتاب که بنام «چند تاریخچه» بچاپ می‌رسد بپراکند و سه یادداشت گرد آورده شده است. امیدمندیم این یکی از کوشش‌هایی باشد که در نزد دلبستگان بتاریخ ایران ارجمند افتد.