شاهنامه/گفتار اندر داستان فرود سیاوش ۲

by فردوسی

	نگر نامور توس را نشکنی			ترا آن به آید که اسپ افگنی
	و دیگر که باشد مر او را زمان			نیاید به یک چوبه تیر از کمان
	چو آمد سپهبد بر این تیغ کوه			بیاید کنون لشکرش همگروه
	ترا نیست در جنگ پایاب اوی			ندیدی براوهای پرتاب اوی
	فرود از تخوار این سخنها شنید			کمان را بزه کرد و اندر کشید
	خدنگی بر اسپ سپهبد بزد			چنان کز کمان سواران سزد
	نگون شد سر تازی و جان بداد			دل توس پرکین و سر پر ز باد
	بلشکر گه آمد بگردن سپر			پیاده پر از گرد و آسیمه سر
	گواژه همی زد پس او فرود			که این نامور پهلوان را چه بود
	که ایدون ستوه آمد از یک سوار			چگونه چمد در صف کارزار
	پرستندگان خنده برداشتند			همی از چرم نعره برداشتند
	که پیش جوانی یکی مرد پیر			ز افراز غلتان شد از بیم تیر
	سپهبد فرود آمد از کوه سر			برفتند گردان پر اندوه سر
	که اکنون تو بازآمدی تندرست			بب مژه رخ نبایست شست
	بپیچید زان کار پرمایه گیو			که آمد پیاده سپهدار نیو
	چنین گفت کین را خود اندازه نیست			رخ نامداران برین تازه نیست
	اگر شهریارست با گوشوار			چه گیرد چنین لشکر کشن خوار
	نباید که باشیم همداستان			به هر گونه‌ی کو زند داستان
	اگر توس یک بار تندی نمود			زمانه پرآزار گشت از فرود
	همه جان فدای سیاوش کنیم			نباید که این بد فرامش کنیم
	زرسپ گرانمایه زو شد بباد			سواری سرافراز نوذرنژاد
	بخونست غرقه تن ریونیز			ازین بیش خواری چه بینیم نیز
	گرو پور جمست و مغز قباد			بنادانی این جنگ را برگشاد
	همی گفت و جوشن همی بست گرم			همی بر تنش بر بدرید چرم
	نشست از بر اژدهای دژم			خرامان بیامد براه چرم
	فرود سیاوش چو او را بدید			یکی باد سرد از جگر برکشید
	همی گفت کین لشکر رزمساز			ندانند راه نشیب و فراز
	همه یک ز دیگر دلاورترند			چو خورشید تابان بدو پیکرند
	ولیکن خرد نیست با پهلوان			سر بی‌خرد چون تن بی‌روان
	نباشند پیروز ترسم بکین			مگر خسرو آید بتوران زمین
	بکین پدر جمله پشت آوریم			مگر دشمنان را به مشت آوریم
	بگوکین سوار سرافراز کیست			که بر دست و تیغش بباید گریست
	نگه کرد ز افراز بالا تخوار			ببی دانشی بر چمن رست خار
	بدو گفت کین اژدهای دژم			که مرغ از هوا اندر آرد بدم
	که دست نیای تو پیران ببست			دو لشکر ز ترکان بهم برشکست
	بسی بی‌پدر کرد فرزند خرد			بسی کوه و رود و بیابان سپرد
	پدر نیز ازو شد بسی بی‌پسر			بپی بسپرد گردن شیر نر
	بایران برادرت را او کشید			بجیحون گذر کرد و کشتی ندید
	وراگیو خوانند پیلست و بس			که در رزم دریای نیلست و بس
	چو بر زه بشست اندر آری گره			خدنگت نیابد گذر بر زره
	سلیح سیاوش بپوشد بجنگ			نترسد ز پیکان تیر خدنگ
	بکش چرخ و پیکان سوی اسپ ران			مگر خسته گردد هیون گران
	پیاده شود بازگردد مگر			کشان چون سپهبد بگردن سپر
	کمان را بزه کرد جنگی فرود			پس آن قبضه‌ی چرخ بر کف بسود
	بزد تیر بر سینه‌ی اسپ گیو			فرود آمد از باره برگشت نیو
	ز بام سپد کوه خنده بخاست			همی مغز گیو از گواژه بکاست
	برفتند گردان همه پیش گیو			که یزدان سپاس ای سپهدار نیو
	که اسپ است خسته تو خسته نه‌یی			توان شد دگر بار بسته نه‌یی
	برگیو شد بیژن شیر مرد			فراوان سخنها بگفت از نبرد
	که ای باب شیراوژن تیزچنگ			کجا پیل با تو نرفتی بجنگ
	چرا دید پشت ترا یک سوار			که دست تو بودی بهر کارزار
	ز ترکی چنین اسپ خسته بدست			برفتی سراسیمه برسان مست
	بدو گفت چون کشته شد بارگی			بدو دادمی سر به یکبارگی
	همی گفت گفتارهای درشت			چو بیژن چنان دید بنمود پشت
	برآشفت گیو از گشاد برش			یکی تازیانه بزد بر سرش
	بدو گفت نشنیدی از رهنمای			که با رزمت اندیشه باید بجای
	نه تو مغز داری نه رای و خرد			چنین گفت را کس بکیفر برد
	دل بیژن آمد ز تندی بدرد			بدادار دارنده سوگند خورد
	که زین را نگردانم از پشت اسپ			مگر کشته آیم بکین زرسپ
	وزآنجا بیامد دلی پر ز غم			سری پر ز کینه بر گستهم
	کز اسپان تو باره‌ای دستکش			کجا بر خرامد بافراز خوش
	بده تا بپوشم سلیح نبرد			یکی تا پدید آید از مردمرد
	یکی ترک رفتست بر تیغ کوه			بدین سان نظاره برو بر گروه
	چنین داد پاسخ که این نیست روی			ابر خیره گرد بلاها مپوی
	زرسپ سپهدار چون ریونیز			سپهبد که گیتی ندارد بچیز
	پدرت آنکه پیل ژیان بشکرد			بگردنده گردون همی ننگرد
	ازو بازگشتند دل پر ز درد			کس آورد با کوه خارا نکرد
	مگر پر کرگس بود رهنمای			وگرنه بران دژ که پوید بپای
	بدو گفت بیژن که مشکن دلم			کنون یال و بازو ز هم بگسلم
	یکی سخت سوگند خوردم بماه			بدادار گیهان و دیهیم شاه
	کزین ترک من برنگردانم اسپ			زمانم سراید مگر چون زرسپ
	بدو گفت پس گستهم راه نیست			خرد خود از این تیزی آگاه نیست
	جهان پرفراز و نشیبست و دشت			گر ایدونک زینجا بباید گذشت
	مرا بارگیر اینک جوشن کشد			دو ماندست اگر زین یکی را کشد
	نیابم دگر نیز همتای او			برنگ و تگ و زور و بالای اوی
	بدو گفت بیژن بکین زرسپ			پیاده بپویم نخواهم خود اسپ
	چنین داد پاسخ بدو گستهم			که مویی نخواهم ز تو بیش و کم
	مرا گر بود بارگی ده هزار			همه موی پر از گوهر شاهوار
	ندارم بدین از تو آن را دریغ			نه گنج و نه جان و نه اسپ و نه تیغ
	برو یک بیک بارگیها ببین			کدامت به آید یکی برگزین
	بفرمای تا زین بر آن کت هواست			بسازند اگر کشته آید رواست
	یکی رخش بودش بکردار گرگ			کشیده زهار و بلند و سترگ
	ز بهر جهانجوی مرد جوان			برو برفگندند بر گستوان
	دل گیو شد زان سخن پر ز دود			چو اندیشه کرد از گشاد فرود
	فرستاد و مر گستهم را بخواند			بسی داستانهای نیکو براند
	فرستاد درع سیاوش برش			همان خسروانی یکی مغفرش
	بیاورد گستهم درع نبرد			بپوشید بیژن بکردار گرد
	بسوی سپد کوه بنهاد روی			چنانچون بود مردم جنگجوی
	چنین گفت شاه جوان با تخوار			که آمد بنوی یکی نامدار
	نگه کن ببین تا ورا نام چیست			بدین مرد جنگی که خواهد گریست
	بخسرو تخوار سراینده گفت			که این را ز ایران کسی نیست جفت
	که فرزند گیوست مردی دلیر			بهر رزم پیروز باشد چو شیر
	ندارد جز او گیو فرزند نیز			گرامیترستش ز گنج و ز چیز
	تو اکنون سوی بارگی دار دست			دل شاه ایران نشاید شکست
	و دیگر که دارد همی آن زره			کجا گیو زد بر میان برگره
	برو تیر و ژوپین نیابد گذار			سزد گر پیاده کند کارزار
	تو با او بسنده نباشی بجنگ			نگه کن که الماس دارد بچنگ
	بزد تیر بر اسپ بیژن فرود			تو گفتی باسپ اندرون جان نبود
	بیفتاد و بیژن جدا گشت ازوی			سوی تیغ با تیغ بنهاد روی
	یکی نعره زد کای سوار دلیر			بمان تا ببینی کنون رزم شیر
	ندانی که بی‌اسپ مردان جنگ			بیایند با تیغ هندی بچنگ
	ببینی مرا گر بمانی بجای			به پیکار ازین پس نیایدت رای
	چو بیژن همی برنگشت از فرود			فرود اندر آن کار تندی نمود
	یکی تیر دیگر بیانداخت شیر			سپر بر سر آورد مرد دلیر
	سپر بر درید و زره را نیافت			ازو روی بیژن بپستی نتافت
	ازان تند بالا چو بر سر کشید			بزد دست و تیغ از میان برکشید
	فرود گرانمایه زو بازگشت			همه باره‌ی دژ پرآواز گشت
	دوان بیژن آمد پس پشت اوی			یکی تیغ بد تیز در مشت اوی
	به برگستوان بر زد و کرد چاک			گرانمایه اسپ اندر آمد بخاک
	به دربند حصن اندر آمد فرود			دلیران در دژ ببستند زود
	ز باره فراوان ببارید سنگ			بدانست کان نیست جای درنگ
	خروشید بیژن که ای نامدار			ز مردی پیاده دلیر و سوار
	چنین بازگشتی و شرمت نبود			دریغ آن دل و نام جنگی فرود
	بیامد بر توس زان رزمگاه			چنین گفت کای پهلوان سپاه
	سزد گر برزم چنین یک دلیر			شود نامبردار یک دشت شیر
	اگر کوه خارا ز پیکان اوی			شود آب و دریا بود کان اوی
	سپهبد نباید که دارد شگفت			ازین برتر اندازه نتوان گرفت
	سپهبد بدارنده سوگند خورد			کزین دژ برآرم بخورشید گرد
	بکین زرسپ گرامی سپاه			برآرم بسازم یکی رزمگاه
	تن ترک بدخواه بیجان کنم			ز خونش دل سنگ مرجان کنم
	چو خورشید تابنده شد ناپدید			شب تیره بر چرخ لشکر کشید
	دلیران دژدار مردی هزار			ز سوی کلات اندر آمد سوار
	در دژ ببستند زین روی تنگ			خروش جرس خاست و آوای زنگ
	جریره بتخت گرامی بخفت			شب تیره با درد و غم بود جفت
	بخواب آتشی دید کز دژ بلند			برافروختی پیش آن ارجمند
	سراسر سپد کوه بفروختی			پرستنده و دژ همی سوختی
	دلش گشت پر درد و بیدار گشت			روانش پر از درد و تیمار گشت
	بباره برآمد جهان بنگرید			همه کوه پرجوشن و نیزه دید
	رخش گشت پرخون و دل پر ز دود			بیامد به بالین فرخ فرود
	بدو گفت بیدار گرد ای پسر			که ما را بد آمد ز اختر بسر
	سراسر همه کوه پر دشمنست			در دژ پر از نیزه و جوشنست
	بمادر چنین گفت جنگی فرود			که از غم چه داری دلت پر ز دود
	مرا گر زمانه شدست اسپری			زمانه ز بخشش فزون نشمری
	بروز جوانی پدر کشته شد			مرا روز چون روز او گشته شد
	بدست گروی آمد او را زمان			سوی جان من بیژن آمد دمان
	بکوشم نمیرم مگر غرم‌وار			نخواهم ز ایرانیان زینهار
	سپه را همه ترگ و جوشن بداد			یکی ترگ رومی بسر برنهاد
	میانرا بخفتان رومی ببست			بیامد کمان کیانی بدست
	چو خورشید تابنده بنمود چهر			خرامان برآمد بخم سپهر
	ز هر سو برآمد خروش سران			گراییدن گرزهای گران
	غو کوس با ناله‌ی کرنای			دم نای سرغین و هندی درای
	برون آمد از باره‌ی دژ فرود			دلیران ترکان هرآنکس که بود
	ز گرد سواران و ز گرز و تیر			سر کوه شد همچو دریای قیر
	نبد هیچ هامون و جای نبرد			همی کوه و سنگ اسپ را خیره کرد
	ازین گونه تا گشت خورشید راست			سپاه فرود دلاور بکاست
	فراز و نشیبش همه کشته شد			سربخت مرد جوان گشته شد
	بدو خیره ماندند ایرانیان			که چون او ندیدند شیر ژیان
	ز ترکان نماند ایچ با او سوار			ندید ایچ تنها رخ کارزار
	عنان را بپیچید و تنها برفت			ز بالا سوی دژ خرامید تفت
	چو رهام و بیژن کمین ساختند			فراز و نشیبش همی تاختند
	چو بیژن پدید آمد اندر نشیب			سبک شد عنان و گران شد رکیب
	فرود جوان ترگ بیژن بدید			بزد دست و تیغ از میان برکشید
	چو رهام گرد اندر آمد به پشت			خروشان یکی تیغ هندی به مشت
	بزد بر سر کتف مرد دلیر			فرود آمد از دوش دستش به زیر
	چو از وی جدا گشت بازوی و دوش			همی تاخت اسپ و همی زد خروش
	بنزدیک دژ بیژن اندر رسید			بزخمی پی باره‌ی او برید
	پیاده خود و چند زان چاکران			تبه گشته از چنگ کنداوران
	بدژ در شد و در ببستند زود			شد آن نامور شیر جنگی فرود
	بشد با پرستندگان مادرش			گرفتند پوشیدگان در برش
	بزاری فگندند بر تخت عاج			نبد شاه را روز هنگام تاج
	همه غالیه موی و مشکین کمند			پرستنده و مادر از بن بکند
	همی کند جان آن گرامی فرود			همه تخت مویه همه حصن رود
	چنین گفت چون لب ز هم برگرفت			که این موی کندن نباشد شگفت
	کنون اندر آیند ایرانیان			به تاراج دژ پاک بسته میان
	پرستندگان را اسیران کنند			دژ وباره کوه ویران کنند
	دل هرک بر من بسوزد همی			ز جانم رخش برفروزد همی
	همه پاک بر باره باید شدن			تن خویش را بر زمین بر زدن
	کجا بهر بیژن نماند یکی			نمانم من ایدر مگر اندکی
	کشنده تن و جان من درد اوست			پرستار و گنجم چه در خورد اوست
	بگفت این و رخسارگان کرد زرد			برآمد روانش بتیمار و درد
	ببازیگری ماند این چرخ مست			که بازی برآرد به هفتاد دست
	زمانی بخنجر زمانی بتیغ			زمانی بباد و زمانی بمیغ
	زمانی بدست یکی ناسزا			زمانی خود از درد و سختی رها
	زمانی دهد تخت و گنج و کلاه			زمانی غم و رنج و خواری و چاه
	همی خورد باید کسی را که هست			منم تنگدل تا شدم تنگدست
	اگر خود نزادی خردمند مرد			ندیدی ز گیتی چنین گرم و سرد
	بباید به کوری و ناکام زیست			برین زندگانی بباید گریست
	سرانجام خاکست بالین اوی			دریغ آن دل و رای و آیین اوی
	پرستندگان بر سر دژ شدند			همه خویشتن بر زمین برزدند
	یکی آتشی خود جریره فروخت			همه گنجها را بتش بسوخت
	یکی تیغ بگرفت زان پس بدست			در خانه‌ی تازی اسپان ببست
	شکمشان بدرید و ببرید پی			همی ریخت از دیده خوناب و خوی
	بیامد ببالین فرخ فرود			یکی دشنه با او چو آب کبود
	دو رخ را بروی پسر بر نهاد			شکم بردرید و برش جان بداد
	در دژ بکندند ایرانیان			بغارت ببستند یکسر میان
	چو بهرام نزدیک آن باره شد			از اندوه یکسر دلش پاره شد
	بایرانیان گفت کین از پدر			بسی خوارتر مرد و هم زارتر
	کشنده سیاوش چاکر نبود			ببالینش بر کشته مادر نبود
	همه دژ سراسر برافروخته			همه خان و مان کنده و سوخته
	بایرانیان گفت کز کردگار			بترسید وز گردش روزگار
	ببد بس درازست چنگ سپهر			به بیدادگر برنگردد بمهر
	زکیخسرو اکنون ندارید شرم			که چندان سخن گفت با توس نرم
	بکین سیاوش فرستادتان			بسی پند و اندرزها دادتان
	ز خون برادر چو آگه شود			همه شرم و آذرم کوته شود
	ز رهام وز بیژن تیز مغز			نیاید بگیتی یکی کار نغز
	هماننگه بیامد سپهدار توس			براه کلات اندر آورد کوس
	چو گودرز و چون گیو کنداوران			ز گردان ایران سپاهی گران
	سپهبد بسوی سپدکوه شد			وزانجا بنزدیکی انبوه شد
	چو آمد ببالین آن کشته زار			بران تخت با مادر افگنده خوار
	بیک دست بهرام پر آب چشم			نشسته ببالین او پر ز خشم
	بدست دگر زنگه‌ی شاوران			برو انجمن گشته کنداوران
	گوی چون درختی بران تخت عاج			بدیدار ماه و ببالای ساج
	سیاوش بد خفته بر تخت زر			ابا جوشن و تیغ و گرز و کمر
	برو زار بگریست گودرز و گیو			بزرگان چو گرگین و بهرام نیو
	رخ توس شد پر ز خون جگر			ز درد فرود و ز درد پسر
	که تندی پشیمانی آردت بار			تو در بوستان تخم تندی مکار
	چنین گفت گودرز با توس و گیو			همان نامداران و گردان نیو
	که تندی نه کار سپهبد بود			سپهبد که تندی کند بد بود
	جوانی بدین سان ز تخم کیان			بدین فر و این برز و یال و میان
	بدادی بتیزی و تندی بباد			زرسپ آن سپهدار نوذرنژاد
	ز تیزی گرفتار شد ریونیز			نبود از بد بخت ما مانده چیز
	هنر بی‌خرد در دل مرد تند			چو تیغی که گردد ز زنگار کند
	چو چندین بگفتند آب از دو چشم			ببارید و آمد ز تندی بخشم
	چنین پاسخ آورد کز بخت بد			بسی رنج وسختی بمردم رسد
	بفرمود تا دخمه‌ی شاهوار			بکردند بر تیغ آن کوهسار
	نهادند زیراندرش تخت زر			بدیبای زربفت و زرین کمر
	تن شاهوارش بیاراستند			گل و مشک و کافور و می خواستند
	سرش را بکافور کردند خشک			رخش را بعطر و گلاب و بمشک
	نهادند بر تخت و گشتند باز			شد آن شیردل شاه گردن‌فراز
	زراسپ سرافراز با ریونیز			نهادند در پهلوی شاه نیز
	سپهبد بران ریش کافورگون			ببارید از دیدگان جوی خون
	چنینست هرچند مانیم دیر			نه پیل سرافراز ماند نه شیر
	دل سنگ و سندان بترسد ز مرگ			رهایی نیابد ازو بار و برگ
	سه روزش درنگ آمد اندر چرم			چهارم برآمد ز شیپور دم
	سپه برگرفت و بزد نای و کوس			زمین کوه تا کوه گشت آبنوس
	هرآنکس که دیدی ز توران سپاه			بکشتی تنش را فگندی براه
	همه مرزها کرد بی‌تار و پود			همی رفت پیروز تا کاسه‌رود
	بدان مرز لشکر فرود آورید			زمین گشت زان خیمه‌ها ناپدید
	خبر شد بترکان کز ایران سپاه			سوس کاسه رود اندر آمد براه
	ز تران بیامد دلیری جوان			پلاشان بیداردل پهلوان
	بیامد که لشکر همی بنگرد			درفش سران را همی بشمرد
	بلشکرگه اندر یکی کوه بود			بلند و بیکسو ز انبوه بود
	نشسته برو گیو و بیژن بهم			همی رفت هرگونه از بیش و کم
	درفش پلاشان ز توران سپاه			بدیدار ایشان برآمد ز راه
	چو از دور گیو دلاور بدید			بزد دست و تیغ از میان برکشید
	چنین گفت کامد پلاشان شیر			یکی نامداری سواری دلیر
	شوم گر سرش را ببرم ز تن			گرش بسته آرم بدین انجمن
	بدو گفت بیژن که گر شهریار			مرا داد خلعت بدین کارزار
	بفرمان مرا بست باید کمر			برزم پلاشان پرخاشخر
	به بیژن چنین گفت گیو دلیر			که مشتاب در چنگ این نره شیر
	نباید که با او نتابی بجنگ			کنی روز بر من برین جنگ تنگ
	پلاشان چو شیر است در مرغزار			جز از مرد جنگی نجوید شکار
	بدو گفت بیژن مرا زین سخن			به پیش جهاندار ننگی مکن
	سلیح سیاوش مرا ده بجنگ			پس آنگه نگه کن شکار پلنگ
	بدو داد گیو دلیر آن زره			همی بست بیژن زره را گره
	یکی باره‌ی تیزرو برنشست			بهامون خرامید نیزه بدست
	پلاشان یکی آهو افگنده بود			کبابش بر آتش پراگنده بود
	همی خورد و اسپش چران و چمان			پلاشان نشسته به بازو کمان
	چو اسپش ز دور اسپ بیژن بدید			خروشی برآورد و اندر دمید
	پلاشان بدانست کامد سوار			بیامد بسیچیده‌ی کارزار
	یکی بانگ برزد به بیژن بلند			منم گفت شیراوژن و و دیوبند
	بگو آشکارا که نام تو چیست			که اختر همی بر تو خواهد گریست
	دلاور بدو گفت من بیژنم			برزم اندرون پیل و رویین‌تنم
	نیا شیر جنگی پدر گیو گرد			هم اکنون ببینی ز من دستبرد
	بروز بلا در دم کارزار			تو بر کوه چون گرگ مردار خواه
	همی دود و خاکستر و خون خوری			گه آمد که لشکر بهامون بری
	پلاشان بپاسخ نکرد ایچ یاد			برانگیخت آن پیل‌تن را چو باد
	سواران بنیزه برآویختند			یکی گرد تیره برانگیختند
	سنانهای نیزه بهم برشکست			یلان سوی شمشیر بردند دست
	بزخم اندرون تیغ شد لخت لخت			ببودند لرزان چو شاخ درخت
	بب اندرون غرقه شد بارگی			سرانشان غمی گشت یکبارگی
	عمود گران برکشیدند باز			دو شیر سرافراز و دو رزمساز
	چنین تا برآورد بیژن خروش			عمودگران برنهاده بدوش
	بزد بر میان پلاشان گرد			همه مهره‌ی پشت بشکست خرد
	ز بالای اسپ اندر آمد تنش			نگون شد بر و مغفر و جوشنش
	فرود آمد از باره بیژن چو گرد			سر مرد جنگی ز تن دور کرد
	سلیح و سر و اسپ آن نامجوی			بیاورد و سوی پدر کرد روی
	دل گیو بد زان سخن پر ز درد			که چون گردد آن باد روز نبرد
	خروشان و جوشان بدان دیده‌گاه			که تا گرد بیژن کی آید ز راه
	همی آمد از راه پور جوان			سر و جوشن و اسپ آن پهلوان
	بیاورد و بنهاد پیش پدر			بدو گفت پیروز باش ای پسر
	برفتند با شادمانی ز جای			نهادند سر سوی پرده‌سرای
	بیاورد پیش سپهبد سرش			همان اسپ با جوشن و مغفرش
	چنان شاد شد زان سخن پهلوان			که گفتی برافشاند خواهد روان
	بدو گفت کای پور پشت سپاه			سر نامداران و دیهیم شاه
	همیشه بزی شاد و برترمنش			ز تو دور بادا بد بدکنش
	ازان پس خبر شد بافراسیاب			که شد مرز توران چو دریای آب
	سوی کاسه‌رود اندر آمد سپاه			زمین شد ز کین سیاوش سیاه
	سپهبد به پیران سالار گفت			که خسرو سخن برگشاد از نهفت
	مگر کین سخن را پذیره شویم			همه با درفش و تبیره شویم
	وگرنه ز ایران بیاید سپاه			نه خورشید بینیم روشن نه ماه
	برو لشکر آور ز هر سو فراز			سخنها نباید که گردد دراز
	وزین رو برآمد یکی تندباد			که کس را ز ایران نبد رزم یاد
	یکی ابر تند اندر آمد چو گرد			ز سرما همی لب بدندان فسرد
	سراپرده و خیمه‌ها گشت یخ			کشید از بر کوه بر برف نخ
	بیک هفته کس روی هامون ندید			همه کشور از برف شد ناپدید
	خور و خواب و آرامگه تنگ شد			تو گفتی که روی زمین سنگ شد
	کسی را نبد یاد روز نبرد			همی اسپ جنگی بکشت و بخورد
	تبه شد بسی مردم و چارپای			یکی را نبد چنگ و بازو بجای
	بهشتم برآمد بلند آفتاب			جهان شد سراسر چو دریای آب
	سپهبد سپه را همی گرد کرد			سخن رفت چندی ز روز نبرد
	که ایدر سپه شد ز تنگی تباه			سزد گر برانیم ازین رزمگاه
	مبادا برین بوم و برها درود			کلات و سپدکوه گر کاسه رود
	ز گردان سرافراز بهرام گفت			که این از سپهبد نشاید نهفت
	تو ما را بگفتار خامش کنی			همی رزم پور سیاوش کنی
	مکن کژ ابر خیره بر کار راست			بیک جان نگه کن که چندین بکاست
	هنوز از بدی تا چه آیدت پیش			به چرم اندر است این زمان گاومیش
	سپهبد چنین گفت کاذرگشسپ			نبد نامورتر ز جنگی زرسپ
	بلشکر نگه کن که چون ریونیز			که بینی بمردی و دیدار نیز
	نه بر بی‌گنه کشته آمد فرود			نوشته چنین بود بود آنچ بود
	مرا جام ازو پر می و شیر بود			جوان را ز بالا سخن تیر بود
	کنون از گذشته نیاریم یاد			به بیداد شد کشته او گر بداد
	چو خلعت ستد گیو گودرز ز شاه			که آن کوه هیزم بسوزد براه
	کنونست هنگام آن سوختن			به آتش سپهری برافروختن
	گشاده شود راه لشکر مگر			بباشد سپه را بروبر گذر
	بدو گفت گیو این سخن رنج نیست			وگر هست هم رنج بی‌گنج نیست
	غمی گشت بیژن بدین داستان			نباشم بدین گفت همداستان
	مرا با جوانی نباید نشست			بپیری کمر بر میان تو بست
	برنج و بسختی بپروردیم			بگفتار هرگز نیازردیم
	مرا برد باید بدین کار دست			نشاید تو با رنج و من با نشست
	بدو گفت گیو آنک من ساختم			بدین کار گردن برافراختم
	کنون ای پسر گاه آرایشست			نه هنگام پیری و بخشایشست
	ازین رفتن من ندار ایچ غم			که من کوه خارا بسوزم به دم
	بسختی گذشت از در کاسه‌رود			جهان را همه رنج برف آب بود
	چو آمد برران کوه هیزم فراز			ندانست بالا و پهناش باز
	ز پیکان تیر آتشی برفروخت			بکوه اندر افگند و هیزم بسوخت
	ز آتش سه هفته گذرشان نبود			ز تف زبانه ز باد و ز دود
	چهارم سپه برگذشتن گرفت			همان آب و آتش نشستن گرفت
	سپهبد چو لشکر برو گرد شد			ز آتش براه گروگرد شد
	سپاه اندر آمد چنانچون سزد			همه کوه و هامون سراپرده زد
	چنانچون ببایست برساختند			ز هر سو طلایه برون تاختند
	گروگرد بودی نشست تژاو			سواری که بودیش با شیر تاو
	فسیله بدان جایگه داشتی			چنان کوه تا کوه بگذاشتی
	خبر شد که آمد ز ایران سپاه			گله برد باید به یکسو ز راه
	فرستاد گردی هم اندر شتاب			بنزدیک چوپان افراسیاب
	کبوده بدش نام و شایسته بود			بشایستگی نیز بایسته بود
	بدو گفت چون تیره گردد سپهر			تو ز ایدر برو هیچ منمای چهر
	نگه کن که چندست ز ایران سپاه			ز گردان که دارد درفش و کلاه
	ازیدر بر ایشان شبیخون کنیم			همه کوه در جنگ هامون کنیم
	کبوده بیامد چو گرد سیاه			شب تیره نزدیک ایران سپاه