شرح حال رجال ایران/حاج میرزا احمد کرمانی

احمد حاج میرزا احمد کرمانی واعظی فاضل – قوی‌الحافظه و خوش خط بوده است در ابتدا در سلسله ازلیها (فرقه‌ای است از بابیه) وارد شد از این جهت بدستور حاکم وقت مرتضی قلیخان وکیل‌الملک ثانی (متوفی ۱۲۹۶ قمری) او را بچوب بستند و او در آن حین خود را بقرائت قرآن مشغول نمود وقتی که مدتی چوب خورد و کسی هم وساطت نکرد خودش بفراشها رو کرد و گفت میفرمایند بس است وکیل‌الملک را خنده دست داد و رأی او را تنفیذ نمود بعداً او را تبعید بنی‌ریز و از آنجا بعد خودش بتهران رفت و در مدرسه حضرت عبدالعظیم حسنی (شهرری) ۶ کیلومتری تهران در حجره‌ای منزل اختیار نمود میرزا رضای کرمانی قاتل ناصرالدینشاه پس از بازگشت از اسلامبول سه روزی را که در آنجا بانتظار روز جمعه و آمدن شاه متوقف بود وارد بر مشارالیه بوده است و بهمین مناسبت میرزا احمد را هم بعداً گرفتار کردند و پنهانی او را بقتل رسانیدند. لکن در یادداشتهای کتاب انقلاب ایران که بقلم میرزا محمد خان قزوینی نوشته شده راجع بصاحب ترجمه چنین شرح داده شده است:

«حاج میرزا احمد کرمانی مانند حاج شیخ احمد روحی (که با دقت باید آنان را از یکدیگر جدا دانست) فردی بابی ازلی بوده همدم او که در این جا باو اشاره میشود سید حسن معروف بصاحب‌الزمانی است چه بحساب خودش از منتظرین مهدی بوده است (ادعای مهدویت و صاحب‌الزمانی نیز کرده است) در نتیجه تبلیغات آنها که هنگامه‌ای در همدان برپا شد هر دوی آنان بازداشت و در تهران زندانی گشتند و در آنجا میرزا احمد از بیماری اسهال خونی مرد».

میرزا رضای کرمانی قاتل ناصرالدینشاه در بازپرسیهای خود راجع باین شخص این طور اظهار نظر میکند: «اشتباه نشود من حاجی میرزا احمد را مردی احمق میدانم شخصی مثل من با چنین اندیشه بزرگی نمی‌آید مردی مانند حاجی میرزا احمد را در قصد خود دخالت دهد».