نواب والا حاجی معتمدالدّوله فرهاد میرزا ابن ولیعهد رضوان جایکاه نایب‌السلطنه طاب ثراه در ماه جمادی‌الاولی سنه هزار و دویست و سی و سه متولّد شده‌اند و از شاهزادکان معظم و اعمام حضرت سلطنت است و در رجب‌المرجّب سنه هزار و دویست و پنجاه هجری که شاهنشاه رضوان جایکاه بعظم جلوس بسریر سلطنت موروثی از دارالسّلطنه تبریز بدارالخلافه تشریف آوردند معزیّ‌الیه را در ذی‌القعدةالحرام سنه مزبوره از تبریز احضار فرموده بطهران آمد و در ذی‌الحجةالحرام سنه مزبوره بخدمت لرستان و عربستان نامور کردید یکسال در آن سامان بودند در اوایل ربیع‌الاوّل سنه هزار و دویست و پنجاه و دو بطهران آمده و در رکاب مستطاب همایون بسفر کرکان رفته در آن سفر با دو فوج سرباز و هزار سوار همیشه چند اول موکب همایون بوده و در سفر ثانی که در سنه هزار و دویست و پنجاه و سه هجری موکب جهانکشا بعزم هراة حرکت فرمودند نوّاب معزی‌الیه را نایب‌الایاله و مامور توقف دارالخلافه فرمودند شانزده ماه که سفر خیریّت اثر طول کشید در نظم دارالخلافه و غیرها کمال جدّ و جهد را نمودند و در سنه هزار و دویست و پنجاه و پنج که موکب همایون بعزم نظم اصفهان و صفحات عراق حرکت فرمودند باز نوّاب معزی‌الیه نایب‌الایاله دارالخلافه طهران بود و در مراجعت موکب پادشاهی که مرحوم نصرالله‌خان صاحب اختیار در فارس مرحوم شد حکومت فارس را بنوّاب شاهزاده مرحمت فرمودند بفارس رفتند و در خدمات آنسامان به نشان تمثال بیمثال محمّدشاه سرافراز شد و در ایندولت قاهره در سنه هزار و دویست و هفتاد و پنج که موکب فیروزی کوکب بعزم سرکشی آذربایجان حرکت کردند نوّاب والا ملازم رکاب همایون بود در مراجعت به نشان و حمایل میرپنجی سرافراز کردید در اواخر سنه هزار و دویست و هفتاد و هشت مجدداً بحکومت عربستان و لرستان و بختیاری مامور شدند و در ذی‌الحجّه‌الحرام هزار و دویست و هفتاد و هشت به نشان تمثال همایون اعلیحضرت و لقب معتمدالدّوله که از القاب معظمهٔ ایندولت جاوید آیت است ملقّب و سرافراز کردید در اوایل سنه هزار و دویست و هشتاد شرفیاب خاکپای مبارک شده و پس از فوت امان‌الله خان والی کردستان در مراجعت موکب همایون از سفر خراسان در اواخر رمضان المبارک سنه هزار و دویست و هشتاد و چهار بحکومت کردستان و همدان سرافراز شدند و در آنسامان در تسخیر کوهستان اورامان و ساختن قلعهٔ مریوان و نظم آنسامان خدمات نمایان کرده به نشان امیر نویانی سرافراز کردید و در سال هزار و دویست و نود هجری که موکب همایون تشریف فرمای فرنکستان شدند نواب مستطاب شاهنشاهزادهٔ اعظم نایب‌السلطنه امیرکبیر وزیر جنک که بنیابت سلطنت اقدام داشتند نوّاب معتمدالدوله را از کردستان احضار فرموده در کلیّه امور دولتی اختیار تام با نوّاب والا بود و بانکشتری الماس سرافراز کردید و پس از مراجعت موکب همایون بکردستان روانه شد در صفرالمظفر سنه هزار و دویست و نود و یک بدربار معدلتمدار احضار شده در سنه هزار و دویست و نود و دو از دربار همایون استرخاص حاصل کرده بزیارت بیت‌الله الحرام مشرّف شدند و در مراجعت از بیت‌الله الحرام در جمادی‌الآخره سنه هزار و دویست و نود و سه بحکومت فارس مامور و سرافراز شدند و در آنصفحات کارهای شایسته مثل فتح قلعه تبر که سالها مسکن اشرار بود و قلاع کرمسیر خدمتکذاری کرده بشمشیر مرصّع و عصای مرصّع امتیازات حاصل کرده و علاوه بر جمیع امتیازات دولتی این شاهزاده معظّم در فنون فضائل و علوم ادبیّه و عربیّه و ریاضی و طبع شعر امتیاز دارد و از امثال و اقران مزیتی باختصاص دارد و چندین تصنیف و تالیف از ایشان یادکار است از آنجمله کتاب جام جم است که در جغرافیاست مبسوط‌تر از آن کتابی در ایران نوشته نشده و کنزالحساب که ترجمه خلاصةالحساب شیخ بهائی علیه‌الرّحمه است و رسائیل منشأت و غیره است و اکنون در رکاب مشغول خدمتکذاری است
علیقلی خان مخبرالدوله
جناب مخبرالدّوله
جناب علیقلی‌خان مخبرالدّوله که در افتتاح مدرسه مبارکه دارالفنون از متعلّمین این مدرسه بودند بعد از آنکه شروع بامتداد سیم تلگراف از طهران بسلطانیه شد ریاست مامورین بر عهده ایشان مفوّض کردید و چون سیم تلکراف این خط امتداد یافت در سلطانیّه در سال هزار و دویست و هفتاد و هفت بسرهنکی اول نائل و بعد از امتداد سیم کیلان در سنه هزار و دویست و هفتاد و نه بمنصب سرتیپی سیم و در هزار و دویست و هشتاد و دو بسرتیپی اوّل و نشان و حمایل آن مباهی کردیدند و بنابر وفور استعداد کفایتی که پیوسته از ایشان در انجام خدمات جلیلهٔ دولت علیّه بظهور رسید در سال هزار و دویست و هشتاد و شش بلقب مخبرالدّوله ملقّب و در هزار و دویست و نود و چهار بلقب جنابی که از القاب وزراست و وزارت کلّ تلکرافهای ممالک محروسه فایز و در هزار و دویست و نود و پنج باعطای حمایل سبز و نشان شیر و خورشید از درجهٔ اوّل سرافراز و در هزار و دویست و نود و هشت بوزارت علوم و ادارات مدرسه مبارکه دارالفنون و مریضخانهٔ دولتی مفتخر و در هزار و دویست و نود و نه که سال قبل باشد بوزارت معادن منصوب و همواره طرف اعتماد و مورد عواطف خاصه شاهنشاهی بوده و هستند
بقیّه روزنامه سفر خیریّت اثر شاهنشاهی دام ملکه و سلطانُه بنمارستاق
روز چهارشنبه بیست و پنجم در منزل ورارود توقف شد صبح هوا صاف و آرام بود سه چهار ساعت که از دسته کذشت کوه دماوند را ابر و مه کرفت و از طرف شمال مغرب هم ابرهای سیاه بالا آمد و در همان موعد روز قبل بنای رعد و برق و باریدن کذاشت اول تکرک شدید و بعد باران بسیاری بارید زمین و هوا خیلی تر و رطوبی شد محقق و زیندارباشی که دیروز از عقب آمده بودند میکفتند باران شدیدی در آن طرف کردنه کنار رود سفیدآب ما را کرفت و چنان سیلی از رودخانهٔ سفیداب جاری شد که سنکهای بسیار عظیم میغلطاند و بقدر ده رودخانه لار آب می‌آمد جای چادرها و اردوی یورت چهل‌چشمه را هم کفتند سیلاب و آب کرفته بود خوب شد که دیروز کوچ کردیم
روز پنجشنبه بیست و ششم امروز باید برویم بنمارستاق دو ساعت بدسته مانده سوار اسب شده راندیم عضدالملک و ایلخانی و امین‌السّلطان و غیره همه در رکاب بودند قدری که رفتیم به تنکهٔ رسیدیم که راه تنک باریکی داشت از آنجا سر بالا رانده بالا باز صحرا و جُلکه بود همه اینجاها در حقیقت دامنهٔ دماوند است قلّه دماوند ابر و مه نداشت خوب پیدا بود یکفرسنک و نیم صحرای هموار و قدری دره و ماهور دارد اینجاها از ارتفاع و سردی مشابه قطب شمال است ارتفاع زمین ورارود که منزل قبل بود با سطح پیازچال البرز مساوی است البته بقدر هزار ذرع هم بل متجاوز بالا می‌آید تا باین صحرای دامنه دماوند میرسد پس ارتفاع قلّه دماوند مثلا نسبت بسطح زمین طهران باین قیاس معلوم میشود چه قدر است خلاصه طرف دست چپ یعنی طرف غربی کوههای پربرف زیاد یک دره ممتدّی تشکیل میدهد پوشیده از برف و خیلی خوش منظر که آخر آن منتهی بکوههای طالقان و غیره میشود که از مسافت زیادی کوههای مزبور با ارتفاع و برف زیاد نمایان است یک پردهٔ نقاشی دورنمای خیلی خوبی متصوّر شده بود که هیچطور نمیشد چشم از آن برداشت از خوف باران نمیشد در اینجاها توقّف و تفرّج کرد راندیم تا رسیدیم بنهارکاه زیر کردنه چمن‌زار خیلی خوبی بود کلهای خوشرنک داشت اینجاها تازه سبزه مثل سیزده عید نوروز از زمین روئیده است خلاصه آفتاب‌کردان را پائین کردنه کنار آب خوبی زده بودند در سر نهار صنیع‌الدّوله روزنامه خواندبقیّه در نمره آتیهمحمدحسن
