شرق/شماره اول (۱۳۰۵)/مجله شرق
مجلهٔ شرق
شاید غالب خوانندگان محترم بخاطر دارند که تقریبا یکسال و نیم پیش مجله‌ای بنام «شرق»منتشر شد و پس از انتشار یک شماره تعطیل گردید. چون ستارهء تابناکی در آسمان تیرهء مطبوعات ایران طلوع کرد، اما بزودی خاموش شد. مجلهء شرق آنزمان چنانکه در دیباچه آن هم نوشته شده بود، از جنبهء مندرجات و قسمت معنوی بمساعدت عدهء از فضلا و دانشمندان، و از جنبهء اقتصادی و مادی بهمت صاحب کتابخانه شرق اداره میشد.
علت تعطیل آنچه بود؟ فعلا بعللی از شرح آن صرف نظر میکنیم، ولی همینقدر سربسته میتوانیم گفت که چون مؤسس و بانی مجلهء شرق میخواست مجلهء خوب نشر دهد و پس از انتشار شمارهء اول که از هر حیث بر وفق مراد و مطلوب او بود با موانعی مواجه شد و ادامهٔ مجله را چنانکه مایل بود امکان‌ناپذیر دید موقة بتعطیل آن رضایت داد.
اینک طرز ادارهٔ مجلهٔ شرق تغییر کرده و اداره امور تحریریه آن از میان رفقای پیشین بعهده و سلیقهٔ یکنفر گذاشته شده است.
بدیهی است که نگارندهٔ فعلی مجله نیز بامید مساعدت رفقای فاضل خود و سایر دانشمندان معاصر این مسئولیت را پذیرفته است و اطمینان کامل دارد که در این امید کامکار خواهد گردید.
***
محتاج نیست که در اینجا مباحث و مسائل مختلفه‌ای را که در مجله طرح و ترویج خواهیم کرد شرح دهیم، تنها کافی است بطورکلی بگوئیم که نظر ما بیشتر متوجه معلومات جدیده و دنیای متمدنست. بیشتر بمباحث و مقالاتی ذیعلاقه و معتقد هستیم که مطالعهٔ آنها در خوانندگان مجله افکار مفیده و جدیدی ایجاد کند و بر معلومات آنها چیزی بیفزاید، احساسات پسندیدهٔ آنانرا تربیت و تهییج نماید، آنها را از علل و نتایج تمدن اروپا آگاه سازد، سبب انحطاط و ارتقاء ملل قدیمه و جدیده را بانها معرفی کند و بالاخره از هر حیث برای ملت و مملکت فوائد آشکار داشته باشد.
ملل متمدنه عالم در علوم و فنون از هر جهة بر ما سبقت جسته‌اند و ما وقتی با آنها همسری میتوانیم کرد که لااقل در فضائل و معلومات با آنان همدوش باشیم و این مقصود زمانی انجام پذیر خواهد بود که بمعلومات و مزایای روحی و اخلاقی و علمی آنها آشنا شویم. مجلهٔ شرق میل دارد که واسطهٔ این آشنائی باشد و از همین لحاظست که ما بیشتر بترجمه آثار ملل متمدنه دنیا اهمیت خواهیم گذاشت.
مجلهٔ شرق بترجمه بیشتر اهمیت میدهد و از آنمیان نیز ترجمهٔ تاترهای یونانی و اروپائی را برعکس آنچه تا بحال معمول جرائد و مجلات ما بوده است بیشتر ترویج خواهد کرد.
امروزه در دنیای متمدن تاتر یکی از مهمترین وسائل تهذیب اخلاق ملی است و نمایشگاه بهترین مدرسهٔ اخلاقی بشمار میرود، ولی مع التاسف ما در اینقسمت نیز از مرحلهٔ تمدن دوریم و هنوز درهای اینمدرسه بر روی ما گشوده نشده است. نویسندگان ما هم باقتضای محیط از ترجمه تاترهای مفید و سودمند فرنگی، یا تنظیم و نگارش تاترهائی برطبق عقاید و آداب ملی، خودداری میکنند. اینک ما مصمم شده‌ایم که بیاری دوستان، هر شمارهٔ مجله را بترجمهٔ یکی از تاترهای معروف عالم از قدیم و جدید یا درج پیس هائی که بقلم نویسندگان فارسی‌زبان نگارش یافته است، زیـنت دهیم و از رفقای فاضل خود نیز تمنی داریم باین منظور عطف توجهی فرموده ما را کمک نمایند، تا شاید بدینوسیله ذوق مطالعهٔ پیسها و نمایش تاترهای مفیده در افراد ملت ایجاد شود.
***
مجلهٔ شرق مخصوصا بیک موضوع نیز علاقه‌مند است و آن عبارتست از انتقاد آثار نویسندگان از متقدم و متاخر و معاصر. جرائد و مجلات کنونی و آثار نویسندگان را عموما با نظر انتقاد نگریسته با نهایت احترام موارد انتقاد آنرا گوشزد خواهیم کرد و از عموم نویسندگان محترم نیز تمنی داریم که مجله ما را انتقاد کنند. چون انتقاد بهترین راهیست برای تربیت افکار خوانندگان، تفکیک خوب از زشت و برای سنجش و معرفی قریحه و فکر و معلومات اشخاص.
از تغزلات شکسپیر
بعضی باصل و نژاد خود افتخار میکنند، بعضی بمهارت و چالاکی خویش. -بعضی به ثروت و تمول خود میبالند، بضعی به زور و قوت خویش. -بعضی بلباس و جامه خود مینازند، بعضی به قامت و اندام خویش. -بعضی به تازی و قوچ شکاری مباهات میکنند، بعضی باسب سواری خویش. -اینها همه دارای مسرت و لذتی فراوانست، اما من بهیچ یک دلبستگی و تعلق ندارم. عشق تو از نژاد و نسب عالی برای من بهتر، از ثروت و تمول گرانبهاتر و از لباس و جامه فاخر نفیس‌تر است، بعشق تو بیش از اسب و فوش شکاری مینازم و چون ترا دارم بجملهٔ مردم عالم میبالم.
تنها پریشانی و تشویش خاطرم اینستکه مبادا عشق خود را از من بازستانی و مرا بحال تباه و روزگار سیاه بنشانی!