فرهنگ جغرافیایی ایران/مقدمه
بنام خداوند بخشنده مهربان
دایره جغرافیائی ستاد ارتش افتخار میکند که در زمان سلطنت اعلیحضرت همایون محمد رضا شاه پهلوی شاهنشاه عظیم‌الشان و بزرگ ارتشتاران فرمانده توانسته است دست باقدام شایسته‌ای زده و موفق بنشر نخستین فرهنگ جغرافیائی میهن عزیزمان ایران گردد.
تاکنون اکثر کشورهای بزرگ موفق گردیده‌اند که در هر رشته فرهنگ مخصوصی تدوین و در دسترس علاقمندان بگذارند تا هر کس بنابر ذوق و سلیقه شخصی بدون آنکه بتحقیق و تتبع در آن رشته مخصوص نیازمند باشد از منابع جمع‌آوری شده استفاده لازم را بنماید. تهیه اینگونه فرهنگها صرفنظر از آنکه راه مطالعه را برای علاقمندان باز میکند از عوامل مؤثر شناساندن کشور مربوطه به بیگانگان نیز میباشد.
کشورهای مترقی تاکنون فرهنگ های مختلفی در امور نظامی - جغرافیائی - تاریخی - مکانیک - پزشکی هنرهای زیبا و غیره برشته تحریر در آورده‌اند ولی متأسفانه در کشور ما هنوز برای تهیه و تنظیم اینگونه فرهنگها عطف توجهی نشده و بالنتیجه علاوه بر آنکه دنیا بطور شایسته‌ای سرزمین ما را نمیشناسد فرزندان این آب و خاک هم آنطور که باید و شاید به میهن خود شناسائی ندارند.
بدیهی است برای روشن شدن اوضاع و احوال واقعی زمان حال کشور تدوین فرهنگ جغرافیائی این سرزمین مقدم بر تألیف سایر فرهنگها بود و خوشبختانه تیمسار سپهبد رزم‌آرا در دوره اول تصدی ریاست ستاد ارتش دستور تهیه آن را صادر و اکنون افتخار برداشتن نخستین قدم نصیب دایره جغرافیائی ستاد ارتش گردیده است.
چون بطور جامع در هیچیک از وزارتخانه‌ها مدارکی که برای تهیه این فرهنگ بکاررود موجود نبود تصمیم گرفته شد با اعزام مأمورین نظامی بکلیه نقاط مختلف کشور اطلاعات لازم درباره مسائل مربوط بموقعیت جغرافیائی - آب و هوا - مذهب - محصول - جمعیت - صنایع و کوچکترین هنر و آثار قدیمه جمع آوری شده و توسط شعبه اطلاعات دایره جغرافیائی با اسلوبی نوین و مخصوص بخود که بسهولت مورد استفاده عموم قرار گیرد تنظیم و تقدیم هم میهنان عزیز گردد.
مامورین اعزامی ضمن مسافرت های خود با کمک ادارات و مطلعین محل از کوچکترین آبادی که ساکنین آن از شماره انگشتان دست تجاوز نمیکند تا شهرهائی که دارای چندین هزار جمعیت میباشد مورد مطالعه و تحقیق قرار داده‌اند دایره جغرافیائی ادعا نمیکند که این فرهنگ در نوع خود خالی از ایراد بوده و برداشتن این نخستین قدم خالی از هر گونه عیب و نقص باشد لذا اقدام خود را بامید کمک اساتید فن و دانشمندان گرامی میهن عزیز شروع نموده است و از طرفی چون کشور ایران در حدود پنجاه هزار آبادی بزرگ و کوچک دارد و چاپ فرهنگ جامع در نخستین قدم امکان نداشت از این رو در نظر گرفته شده است که اطلاعات مربوطه به آبادیهای هر استان ضمن جلدی جداگانه تدوین گردد و چون بطور قطع ضمن عمل چه بر اثر مطالعات جدید مامورین اعزامی و چه از لحاظ همکاری و هم‌فکری دانشمندان محترم بر نواقص موجود واقف خواهد شد از این رو در نظر است که بلطف خداوند متعال و پشتیبانی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی پس از انتشار فرهنگ آبادیهای کلیه استانها فرهنگ کامل جغرافیایی کشور تهیه و در اختیار همگان قرار گیرد.
اسامی و اطلاعات مربوط بهر استان در جلد تنظیمی مربوط بخود بترتیب الفبا شروع شده است. جلد یکم مربوط باستان مرکزی شامل ۶ شهرستان - ۲۸ بخش - ۲۹۸۰ آبادی میباشد و چون از حیث تعداد شهرستان و دهستان از غالب استانها کمتر است بنابراین یکی از کوچکترین جلدهای فرهنگ جغرافیائی کشور میباشد و کلیه آن یازده جلد خواهد بود که امیدواریم پی در پی منتشر گردد.
دایره جغرافیائی ستاد ارتش کوشش خواهد نمود خدمتی را که شروع نموده است بانجام رساند ولی چون این امر مهم بکمک دانشمندان فن و علاقمندان بدین علم احتیاج مبرم دارد امیدوار است از هرگونه راهنمائی خودداری نفرموده و دایره جغرافیائی را از نواقص موجود ضمن ابراز نظریات جدید خود کتباً مستحضر فرمایند تا هنگام تجدید چاپ در نظر گرفته شده و رفع نقیصه بعمل آید.