مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۱
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ بهمن ۱۳۲۸ نشست نخست
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنچشنبه ۲۰ بهمن ماه ۱۳۲۸
فهرست مطالب:
۱ ـ نطق افتتاحیه آقای رئیس
۲ ـ اجرای مراسم تحلیف
۳ ـ اقتراع شعب ششگانه
۴ ـ موقع جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و پنچ دقیقه قبل از ظهر به ریاست سنی آقای مخبر فرهمند و منشی گری چهار نفر آقایان : ناصر صدری – محمد علی مسعودی – ناظر زاده کریمی – خسرو قشقاوئی تشکیل گردید.
بیانات اعلیحضرت همایون محمد رضا شاهنشاه پهلوی هنگام گشایش مجلسین سنا و شورای ملی
ویرایشبیانات اعلیحضرت همایون محمد رضا شاهنشاه پهلوی هنگام گشایش مجلسین سنا و شورای ملی
« ۲۰ بهمن ماه ۱۳۲۸ »
به یاری خداوند متعال و با کمال مسرت خاطر برای اولین بار در تاریخ مشروطیت ایران دوره اول سنا و شانزدهمین دوره مجلس شورای ملی را افتتاح می نمائیم. چنانکه آقایان نمایندگان به خوبی واقف هستند جنگ جهانی و عوامل ناشیه از آن در این هشت سال اخیر ما را به مصائب بیشماری مواجه نمود که هر یک از آنها ممکن بود کشور ما را به سخت ترین مهالک سوق دهد و در سنوات مذکور تمام مساعی و کوشش ما به مبازره با این مشکلات و دفع و رفع مخاطرات مصروف بوده است . اضافه بر مصائب نام برده مشکل مهم دیگری که چرخهای مملکت را از گردش باز می داشت و مانع از این می شد که در سایه حکومت مشروطه راه ترقی و تعالی را بپیماید نواقص موجوده در قانون اساسی ایران بود که به هیچ روی شباهتی با قوانین مشابه مشروطیتهای سلطنتی دنیا نداشت که خوشبختانه مطابق مصلحت و به طریقی که در تمام ممالک مشروطه دنیا معمول و متداول است نواقص عمده آن نیز مرتفع گردید و اصل دیگر که محتاج به تجدیدنظر می باشد رفع نواقص آنهارا مجلس مؤسسان به عهده مجلسین مقرر داشته که انتظار می رود به بهترین وجه انجام پذیرد .
به تحقیق می توان گفت این اقدامات بنیان مشروطیت ایران را مستحکم نموده و کشور را از خطر هرج و مرج داخلی و فرمانفرمائی طبقات ممتازه که عکس العمل طبع آن سوق کشور به سوی حکومت مطلقه بود نجات بخشیده است و همچنین با تجدید نظر و تکمیل قانون انتخابات و تطبیق آن با اصول متداوله در سایه ممالک راقیه که مورد کمال توجه می باشد یقیین داریم زمینه پیشرفت امور از هر حیث مهیا خواهد گردید حال که به یاری حضرت باری تعالی این موانع برطرف شده و تازه فرصت بدست آمده است که به کارهای اساسی کشور و درمان دردهای اجتماعی خود بپردازیم باید با صرف همت و بذل مجاهدت خستگی ناپذیر در تمهید موجبات سعادت و رفاه ملت کوشید. روش ما در سیاست خارجی تشبید و تحکیم روابط دوستانه بر اساس احترام متقابل با همسایگان و کلیه کشورهای جهانی می باشد و کما فی السابق کشور ما با اصول و مقررات منشور سازمان ملل متعد که آن را تنها ضامن و حافظ صلح جهانی میدانیم پایبند و علاقمند است .
در سیاست داخلی هر چند کراراً بیان کرده ایم ولی باز بطور اجمال و اختصار تذکر میدهم که دولت ما ساعی خواهد بود در مرحله اول اقدام مؤثر در استخراج منابع ثروت مملکت و توزیع آن بنحو عادلانه تری با رعایت اصول هدایت اجتماعی فیما بین عموم مردم به عمل آورد و نسبت به رفاء طبقه کارگر و کشاورز توجه مخصوصی مبذول گردد تا بدین ترتیب کشور ما در ردیف سایر ممالک مترفی قرار گیرد و منظور اساسی ونهائی ما که بکرات گوشزد کرده ایم و عبارت از تامین پنچ اصل خوراک وپوشاک و مسکن وبهداشت و فرهنگ است برای همه تحقق پذیرد .
البته در اجرای این مرام و همچنین در پائین آوردن هزینه زندگانی دولت ما به موقع لوایح را به مجلسین پیشنهاد خواهد نمود . خوشبختانه فعلاً بهترین وسیله ای که برای درک این هدف در دسترس ما قرار گرفته همان اجرای برنامه هفت ساله می باشد که به مطالعه و دقت بسیار به وسیله متخصصین تدوین و تنظیم یافته و ناگزیر این برنامه که شالوده اصلاحات کشور در کلیه شئون اجتماعی است باید حتماً عملی گردد . کشور ما دارای تاریخی بس کهن می باشد که در آن دوره های سختی و محنت فراوان دیده میشود که از جمله آن جمله آن دوره هشت سال اخیر از شهریور 1320 تا این زمان است ولی حال می توانیم عنوان کنیم که با تفضلات الهی و با شروع به اجرای این برنامه و اندکی صبر و بردباری دوران رنج و محنت سپری خواهد شد و بالاخره تمدن باستانی و حس وطن پرستی و شهامت ملت ما که همیشه بر مشکلات زمان فائق و غالب آمده در این راه نیز پیروز و سربلند خواهد گردید و ثمرات نجات بخش و آثار نیکوی آن حتی قبل از پایان هفت سال که در برابر تاریخ چندین هزار ساله ما در حکم قطره در مقابل دریاست به منصه ظهور و بروز خواهد رسید. قسمت دیگر توجه دقیق ما معطوف به جهاد با اهریمن فساد و تامین و استقرار عدالت اجتماعی در کلیه شئون کشور خواهد بود و در این مبارزه خستگی ناپذیر دقیقه ای از پای نخواهیم نشست تا اینکه تحول و قوه الهی ریشه فساد را از بیخ و بن بر کند و نهال صلاح و رفاه را به جای آن در جامعه غرس نمائیم . قسمت دیگر از هدفهای دولت ما رعایت این اصل خواهد بود که کار مردم تا حدی که اساس مرکزیت را در کشور رخنه دار ننماید به خود آنها بیشتر سپرده شود تا موجبات عمران و آبادی استان ها بهتر فراهم گردد.در قسمت قوای تامینیه خوشبختانه باید بگوئیم ارتش صلحخواه ما به نحو مرتب و مطمئنی رو به پیشرفت و تکامل می رود و امنیت در کشور بهتر استقرار می یابد و یقین داریم ملت عزیز ما برای قدرت و عظمت روزافزون این رشته که حافظ استقلال و تمامیت کشور است از بذل هیچگونه کمک مضایقه نخواهد داشت . راجع به سازمان های خیریه بر شالوده استوار گامهای مؤثری برداشته شده که موجب خوشنودی خاطر ما است و البته سعی خواهد شد این تشکیلات روز به روز وسیعتر و مفیدتر و دارای وصف ممتازتری گردد . در کلیه مراحل مذکور دولت ما قدمهای مثبت و مفید و جسورانه برخواهد داشت و در راه پیشرفت این مرام که بقین داریم مورد تصدیق و تایید آقایان نمایندگان نیز می باشد بدیهی است مجلسین از توحید و مساعی با دولت مضائقه نخواهد نمود در خاتمه لازم میدانیم اوقات دقیق تاریخ جهان و کشور عزبز خودمان را به آقایان نمایندگان گوشزد نمائیم و خاطرنشان کنیم که جزبا اتفاق و وحدت کلمه و سعی و عمل طریق دیگری برای نیل به ترقی و تعالی نخواهد بود. از خداوند متعال مسئلت داریم که کشور ما را پیوسته در کنف حمایت خود مصون و آقایان نمایندگان را در انجام وظایف قانونی خود قرین موفقیت فرماید.
ـ نطق افتتاحیه آقای رئیس
ویرایشرئیس ـ به نام خداوند بخشنده مهربان . افتتاح دوره شانزدهم مجلس شورای ملی را به آقایان محترم که برای خدمتگزاری آماده اند تبریک گفته و امیدوارم با تفضل خداوند متعال بتوانیم وظیفه خود را انجام داده و نیات خیر خواهانه و اصلاح طلبانه پادشاه معظم را که در نطق افتتاحیه بیان فرموده اند پیروی نموده و توفیقانجام حاصل نمائیم (نمایندگان – انشاءالله) سلامت و سعادت شاه ، وطن و ملت را از خدا خواهانیم و برای خود توفیق خدمت می طلبیم
(نمایندگان انشاءالهی)
ـ اجرای مراسم تحلیف رییس ـ
ویرایشحالا اجازه بفرمائید شروع می کنیم به اجرای مراسم تحلیف(صحیح است) (در این موقع برای اجرای مراسم تحلیف پس از آوردن کلام الله مجید عموم حضار به احترام قیام نمودند)طبق ماده یازده آئین نامه بنده قسم نامه را قرائت می کنم آقایان هم به طور عموم تکرار می فرمایند(متن قسم نامه به وسیله آقای رئیس جمله جمله قرائت شد و آقایان نمایندگان به همان ترتیب تکرار نمودند) ما اشخاصی که در ذیل امضاء کرده ایم خداوند را به شهادت می طلبیم و به قرآن قیم یاد میکنیم مادام که حقوق مجلس و مجلسیان مطابق قانون اساسی محفوظ و مجری است تکالیفی را که به ما رجوع شده است مهما امکن با کمال راستی و درستی وجد وجهد انجام بدهیم و نسبت به اعلیحضرت شاهنشاه متبوع عادل مفخم خودمان صدیق و راستگو باشیم و به اساس سلطنت و حقوق ملت خیانت ننماییم و هیچ منظوری نداشته باشیم جز فواید و مصالح دولت و ملت ایران
رییس ـ حالا آقایان تشریف می آورند پشت تریبون و قسم نامه را امضاء می کنند .(آقای محمد علی مسعودی منشی اسامی آقایان را به ترتیب ذیل قرائت نموده و هر یک قسم نامه را امضاء نمودند) آقای حسین کوراغلی (گفته شد نیستند )آقای محمد گرگانی ، آقای مخبر فرهمند ، آقای دکتر هادی طاهری ، آقای خسرو قشقائی ، آقای زین العابدین سالار بهزازدی ، آقای دکتر احمد نیوی، آقای احمد ناظر زاده کرمانی ، آقای عباس اسلامی ، آقای محمد علی مسعودی ، آقای ناصر صدری ، آقای محمود محمودی (گفته شد نیستند ) آقای دکتر مصباح زاده ، آقای محمد علی منصف( گفته شد نیستند) آقای دکتر کیان، آقای ابوالقاسم فقیه زاده ، آقای عسگر صاحبجمع ، آقای دکتر محمد هدایتی ، آقای عبدالمحید سنندجی ، آقای ناصر قلی اردلان ، آقای آصف ، آقای حسن نبوی ، آقای دکتر راجی ، آقای دکتر عبدالوهاب اقبال ، آقای یوسف شکرائی ، (گفته شد نیستند) آقای حسین خاکباز ، آقای غلامرضا فولادوند ، آقای ابوالفضل تولیت ، آقای دکتر عبدالحسین طبا ، آقای محمد علی نصرتیان (گفته سد نیستند)، آقای عماد تربتی ، آقای علی بزرگ نیا ، آقای ابوالقاسم امینی ، آقای حسن اکبر ، آقای سید مهدی پیراسته ، آقای شکرالله صفوی (گفته شد نیستند) ، آقای دکتر حسن علوی ،آقای حسن مکرم ، آقای رضا رفیع ، آقای سید محمد علی شوشتری ، آقای عبدالحسن اورنک، آقای محمد علی صدر کشاورز ، آقای محمد علی غضنفری ، آقای علی اکبر امامی اهری ، آقای احمد دهقان ، آقای شهاب خسروانی ، آقای مهدی ارباب (گفته شد نیستند)، آقای اسمعیل ظفری ، آقای هاشم ملک مدنی ، آقای محمد هراتی ، آقای محمد عباسی ، آقای احمد بهادری ، آقای ابوالفتح قهرمان ، آقای مجتبی دولت آبادی ، آقای تقی برومند ، آقای امیرقاسم فولادوند (گفته شد نیستند ) ، آقای سلطان العلماء ، آقای ابوالفتح دولتشاهی، آقای عزیز اعظم زنگنه ، آقای هدایت الله پالیزی ، آقای عباس قبادیان،آقای نصرت الله کاسمی ، آقای عبدالصاحب صفائی ، آقای جواد عامری ، آقای قراگوزلو ، آقای محمد ابریشمکار ، آقای دکتر علی جلالی ، آقای موسی گودرزی ، آقای احمد حمیدیه ، آقای فتحلی اقشار ، آقای مجید موفر، آقای سلطانی ، آقای حسین فرهودی ، آقای مرتضی حکمت ، آقای عباسقلی عرب شیبانی ، آقای محسن گنابادی ، آقای نورالدین امامی ، آقای محمد موسوی ، آقای دکتر عبدالله معظمی ، آقای غلام حسین ابتهاج ، آقای عبدالرحمن فرامرزی (کفته شد مریضند) ، آقای صمد سودآور ، آقای سعید مهدوی ، آقای محسن طاهری، آقای قرشی ، آقای منوچهر تیمورتاش ، آقای معدل (نیستند) ، آقای رضا حکمت ، آقای ابوالحسن رضوی ، آقای علی محمد دهقان ، آقای مهدی صدرزاده ، آقای جواد گنجه ای ، آقای نصرت الله اسکندری ، آقای حبیب پناهی ، آقای دکتر احمد سید امامی ، آقای عبدالحسین مجتهدی ، آقای دکتر یوسف مجتهدی ، آقای موسی تقه الاسلامی (گفته شد نیستند ) ، آقای سرتیب زاده، آقای آرام بوداغیان ، آقای کهبد ، آقای محمدرضا آشتیانی زاده ، آقای محسن افشار صادقی ، آقای ابوالفضل حاذقی .
رئیس ـ از آقایان کسی هست که قسم نامه را امضاء نکرده باشند؟
بعضی از نمایندگان ـ آقای حکیمی هستند ولی هنوز معرفی نشده‌اند .
محمدعلی مسعودی ـ آقا قسم خورده اند هیچ مانعی ندارد . اشکال قانونی هم ندارد امضایشان مطابق نظامنامه است
رییس ـ آقای حکیمی بفرمائید (آقای ابوالحسن حکیمی ورقه قسم نامه را امضاء نمودند)
- اقتراع شعب ششگانه
ویرایشرییس ـ شروع می کنیم به اقتراع شعب عده حاضر در مرکز ۹۴ نفر برای هر شعبه ۱۰ نفر به حکم قرعه انتخاب می شود و بعد یک نفر به هر یک از شعب به ترتیب اضافه خواهد شد . (آقای محمد علی مسعودی منشی شروع به اقتراع شعب به ترتیب زیر نمودند)
شعبه اول – آقای حسن نبوی ، آقای سید محمد علی شوشتری ، آقای قبادیان ، آقای دکتر احمد نبوی ، آقای حسن مکرم ، آقای اردلان ، آقای اورنک ، آقای عبدالوهاب اقبال ، آقای میر مجید موسوی ، آقای محسن افشار صادقی ، آقای حبیب پناهی ، آقای فتعلی افشار ، آقای عماد تربتی ، آقای سعید مهدوی ، آقای دکتر حسن علوی
شعبه دوم – آقای ابوالفضل حاذقی ، آقای جواد گنجه ای ، آقای ابوالقاسم فقیه زاده ، آقای عبدالمجید سنندجی ، ناصر صدری، آقای دکتر راجی ، آقای کشاورز صدر ، آقای حسین خاکباز ، آقای دکتر هادی طاهری ، آقای محمد رضا آصف ، آقای قاسم فولادوند ، آقای سلطانی شیخ الاسلامی ، آقای صمد سوداور ، آقای محسن گنابادی ، آقای ملک مدنی .
شعبه سوم – آقای غلامرضا فولادوند – آقای سلطان العلماء ، آقای دکتر غلام رضا کیان ، آقای محمد ابریشمکار ، آقای علی محمد غضنفری ، آقای نصرت الله اسکندری ، آقای محمد علی مسعودی ، آقای احمد ناظرزاده ، آقای دکتر مجتهدی ، آقای موسی گودرزی ، آقای بهادری ، آقای دکتر علی جلالی ، آقای امامی اهری ، آقای ابوالفتح دولتشاهی ، آقای سرتیب زاده .
شعبه چهارم – آقای منوچهر تیمورتاش ، آقای مجتبی دولت آبادی ، آقای دکتر مصباح زاده ، آقای دکتر طبا ، آقای جواد عامری ، آقای هراتی ، آقای مهدی صدرزاده ، آقای صاحب جمع ، آقای عبدالصاحب صفائی ، آقای عبدالحسین مجتهدی ، آقای علی بزرگ نیا ، آقای رضا حکمت ، آقای عزیز اعظم زنگنه ، آقای دکتر نصرت الله کاسمی ، آقای نورالدین امامی .
دکتر طاهری ـ آقا طبق نظامنامه از اشخاص حاضر باید انتخاب شوند ، چون آقایان طاهری و قرشی غائب هستند .
محمد علی مسعودی ـ اگر اشتباهی کردیم باید اصلاح شود بعضی از آقایان در مرکز هستند ولی مریضند .
رئیس ـ آقایان حاضر در مرکز باید اقتراع بشوند .
شعبه پنچم – آقای عباس اسلامی ،آقای عبدالرحمن فرامرزی ،آقای حسن اکبر ،آقای مجید موقر ،آقای غلامحسین ابتهاج ،آقای زین العابدین سالار بهزادی ، آقای ابوالقاسم امینی ، آقای سید مهدی پیراسته ، آقای غلامحسین قراگوزلو ، آقای رضا رفیع ، آقای دکتر محمد علی هدایتی ، آقای شهاب خسروانی ، آقای احمد دهقان ، آقای یوسف شکرائی ، آقای ظفری .
شعبه ششم – آقای عرب شیبانی ، آقای مخبر فرهمند ، آقای پالیزی ، آقای عباسی ، آقای کهبد ، آقای دکتر معظمی ، آقای ابوالفتح قهرمان ، آقای حمیدیه ، آقای بوداغیان ، آقای محمد آخوند جرجانی ، آقای آشتیانی زاده ، آقای برومند ، آقای فرهودی ، آقای دکتر سید امامی ، آقای ابوالحسن حکیمی .
محمد علی مسعودی ـ آقای تولیت به شعبه اول اضافه می شوند آقای رضوی هم به شعبه دوم آقای خسرو قشقائی به شعبه سوم ، آقای مرتضی حکمت به شعبه چهارم .
رئیس ـ تذکراً عرض می کنم که طبق آئین نامه بایستی تعیین هیئت رئیسه شعب بشود و از هر شعبه ای هم سه نفر انتخاب بشوند برای کمیسیون تحقیق (صحیح است ) .
- موقع جلسه بعد – ختم جلسه
ویرایشرئیس ـ در جلسه آینده بایستی که انتخاب امضاء تحقیق و روسای شعب را به عرض مجلس برسانند جلسه آینده شنبه ۲۹ بهمن ساعت ۹ صبح دستور رسیدگی به اعتبارنامه‌ها (مجلس یک ربع ساعت به ظهر ختم شد)
رئیس سنی مجلس شورای ملی – مخبر فرهمند