مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۳۸
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۵۵۵
مدیر سیدمحمد هاشمی
شنبه ۳ تیر ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۳۸
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۳۸
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۲۹
فهرست مطالب
- ۱ - تصویب صورت مجلس
- ۲ - طرح و خاتمه مذاکره در لایحه یک دوازدهم بودجه کل کشور بابت خرداد ۱۳۲۹
- ۳ - طرح و تصویب پیشنهاد راجع به ارجاع لایحه نفت به کمیسیون منتخبه ازشعب
- ۴ - تصویب نمایندگی آقای دکتر برال نماینده کلیمیان
- ۵ - تقدیم گزارش راجع به هفت فقره مربوط به اتهامات منتسبه به آقای احمد قوام بوسیله آقای معاون وزارت دادگستری
- ۶ - قرائت گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی
- ۷ - ختم جلسه بعنوان تنفس
مجلس دو ساعت و ده دقیقه قبل از ظهر بریاست آقای گنجه‌ای (نایب رئیس) تشکیل گردید
- تصویب صورت مجلس
ویرایش- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - صورت غائبین خوانده می‌شود: (بشرح زیرقرائت شد)
غائبین با اجازه – آقایان: بهادری – حسن مکرم – اورنگ – منصف – امینی – اسکندری – عماد تربتی – غضنفری – طباطبائی – حائری‌زاده
غائبین بی اجازه – آقایان: دکتر مصباح‌زاده – شکرالله صفوی – قهرمان – دکتر طبا – تولیت – حسن اکبر- دکتر مجتهدی – دکتر سید امامی – معدل – حاذقی – جواد مسعودی –
دیرآمدگان با اجازه – آقایان: میرمجید موسوی ۲ ساعت. محمد قرشی ۲ ساعت و۳۰ دقیقه سعید مهدوی ۲ ساعت و۳۰ دقیقه. ابوالحسن حکیمی ۲ ساعت
دیرآمدگان بی اجازه – آقایان: محمود محمودی ۳۰ دقیقه – محمدعلی مسعودی –۳۰ دقیقه. حسین خاکباز ۳۰ دقیقه. سلطانی ۳۰ دقیقه
نایب رئیس – آقای شوشتری نسبت بصورت مجلس ۲۸ خرداد نظری دارید بفرمائید.
شوشتری – حفظ مبانی اسلام و حفظ اصول قانون اساسی مقدم بر صورت جلسه و نطق قبل ازدستور است، در روزنامه داریا و روزنامه‌های دیگر نسبت‌هایی بنمایندگان محترم و مجلس شورای ملی داده‌اند من از نظرشخصی خودم نمی‌گویم من شوخی هم نمی‌کنم ضخامت جلد هم دارم، ازهیچ چیز هم نمی‌ترسم اما اجازه نمی‌دهم در روز ماه رمضان بمجلس شورای ملی نسبت‌هایی داده شود، وکلای محترم مجلس شورای ملی مثل آقای جمال امامی پسر حاج امام جمعه خوئی، من، فقیه‌زاده، نخست وزیر آن یکی، آن یکی آب خوردیم لیموناد خوردیم العیاذباله قادرنیست توی مجلس اگرکسی هم مریض باشد آب بخورد (زنگ رئیس) (محمدعلی مسعودی – همچو چیزی نیست آقا) آقا در روزنامه نوشته‌است هر روز ما ا ینجا دوغ خوردیم، آب خوردیم یک روز به آقای دکتر مصدق‌السلطنه حمله می‌کند یک روزی هم بما چرا؟ اینها کتب ضلال است اینها نباید منتشر بشود باید تعقیب بشود.
نایب رئیس – آقا ی شوشتری این نسبت بصورت جلسه نیست
شوشتری - اجازه بفرمائید من در جلسه دیگرحرف می‌زنم اجازه بفرمائید باید تعقیب بشود، چرا دروغ می‌گویند، چرا توهین می‌کنند بمجلس اینرا بدهید خدمت آقای رئیس ایشان بخوانند تا ببینند چیست هر مزخرفی را می‌نویسند اینها چیست اینها کتب ضلال است این حسن ارسنجانی تحریک شده‌است.
نایب رئیس - نسبت بصورت جلسه دیگراعتراضی نیست؟ آقای مکی بفرمائید
مکی – بنده پریروز که اینجا ضمن صحبتی که می‌کردم وقتی راجع بنفت ونزوئلا عرض می‌کردم عرض کردم پنج دلار و هفت سنت اصلاً قیمت نرخ نفت را در صورت جلسه نگذاشته‌اند خواستم عرض کنم که پنج دلار وهفت سنت قیمت گذاشته شود.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای دکتر اقبال
دکتر اقبال - راجع بصورت جلسه بنده عرضی دارم، در جلسه قبل که بنده ضمن توضیح در پاسخ آقای دکتر بقائی توضیح دادم اظهارکردم که عده‌ای ازمهندسین راه‌آهن یک اقداماتی کرده‌اند بنده باید اعتراف بکنم که یک عده نبوده یک نفر بیشترنیست که طبق صورت جلسه ۲۱ خرداد که عرض کردم وجریان امررا باستحضار مجلس رساندم توضیح دادم که ان یک نفر هم تحت تعقیب قانونی قرارگرفته‌است از این نظر خواستم که ابتدا این را اصلاح کنم وبعد عرض کنم در راه‌آهن مهندسین خیلی جدی و پاکدامنی هستند که مورد تقدیر و اعتماد وزارت راه هستند، بنده این را خواستم توضیح بدهم که اصلاح بفرمائید.
نایب رئیس - صورت جلسه یکشنبه ۲۸ خرداد ماه تصویب شد
- طرح وخاتمه مذاکره در لایحه یک دوازدهم بودجه کل کشور بابت خرداد ۱۳۲۹
ویرایش۲ - طرح وخاتمه مذاکره در لایحه یک دوازدهم بودجه کل کشور بابت خرداد ۱۳۲۹
نایب رئیس – لایحه یک دوازدهم چون اهمیت وفوریت دارد اگر آقایان موافقت بفرمایند مطرح بشود (صحیح است) بنابراین... (محمدعلی مسعودی – وزیردارائی نیستند) (ذوالفقاری – دونفر ازآقایان وزراءهستند) (کشاورز صدر – قبل ازدستور صحبت بشود) در لایحه‌ای که فوریت آن تصویب شده مانعی ندارد، آن طرح است که باید با حضور وزیر مربوطه باشد حالا اگر یک نفر ازآقایان قبول کنند مطرح می‌شود آقای وزیر کشور قبول می‌کنید؟ (وزیرکشور – بلی بلی) این لایحه چون بایستی بمجلس سنا برود ورأی نهائی می‌ماند برای بعد حالا مطرح می‌شود، قرائت بفرمائید (بشرح زیر قرائت شد) مجلس شورای ملی:چون بودجه سال ۱۳۲۹ کل کشور که تقدیم گردیده در کمیسیون بودجه تحت رسیدگی است واز طرفی خرداد ماه جاری نزدیک بخاتمه‌است وبایستی حقوق ومزایا ی کارمندان وخدمتگزاران ومصارف وزارتخانه‌ها وادارات وسایر مخارج کشور ازبابت ماه مزبور پرداخت گردد لهذا ماده واحده زیرپیشنهاد وتصویب فوری آنرا استدعا می‌نماید ماده واحده – بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود حقوق وکمک وسایر مزایای کارمندان وخدمتگزاران وهزینه‌های مستمر وغیرمستمر وزارت خا نهها وادارات وبنگاههای دولتی وسایر مصارف کشوررادریکماهه خردا ۲۹ در حدود یک دوازدهم اعتبارات مصوب سا ل۲۸ با رعایت قانون بودجه سال مزبور وسایرقوانین ومقررات مالی ازمحل درآمد عمومی سال جاری کشور پرداخت نماید. اعتبار بودجه مجلس سنا ازبابت خرداد ماه جاری در حدود یکمیلیون وپانصد هزارریال برسم علی الحساب از ازدرآمد عمومی سال جار یپرداخت وپس ازتصویب بودجه کل کشور محسوب و واریز خواهد شد.
نایب رئیس – مطابق آئینننامه چون یکدوازدهم است پیشنهاداتی قبول نمی‌شود ومطرح نمی‌شود بنابراین یک موافق ویک مخالف صحبت می‌کنند بعد اخذ رأی می‌شود، آقای مکی بفرمائید مکی – علت اینکه بنده بعنوان مخالف در این لایحه اسم نوشتم ازاین نظر نبود که با پرداخت حقوق آقایان مستخدمین دولت مخالفتی کرده باشم بلکه غرض ازمخالفت این بود که تذکرات اصولی که در خیر وصلاح مملکت می‌دانم بسمع نمایندگان محترم برسانم وشاید آقایان محترم را باخودم هم عقیده کرده باشم که در مواردی که پیدا می‌شود برای مملکت یک کاری کرد وآقایان نمایندگان محترم توجه بعرایضم داشته باشند وهر اصلاحی که بنظرشان می‌رسد پیشنهاد بکنند وباما همکاری بکنند اصولاً خواستم باطلاع مجلس شورای ملی برسانم که فراکسیون وطن با هر طرح و یا لایحه‌ای که از طرف اکثریت مجلس پیشنهاد شود که آن طرح مبنی براصلاح اموربهداشتی یافرهنگی یا اصول اجتماعی واقتصادی مملکت باشد مطمئن باشند که فراکسیون وطن یا آنها همکاری خواهند کرد وچسم بسته بآن لایحه رأی خواهند دا دولی شرط در این است که آن لوایح بخیر وصلاح مملکت باشد این یک دوازدهمی که امروز مجلس شورای ملی ایران مطابق بودجه مصوب ۲۸ تصویب می‌کند وآن دو دوازدهمی که قبلاً تصویب کرده‌است بعقیده بنده برخلاف اصول وبرخلاف ترتیب رسیدگی بمحاسبات وزارتخانه صورت گرفته‌است بنده شنیده‌ام کمیسیون بودجه مدتی است بودجه‌های جزء وزارتخانه‌ها را خواسته‌است واز هر وزارت خانه‌ای مبلغی کسر کرده‌است الان این یک دوازدهمی را که ما پرداخت می‌کنیم مطابق بودجه سال ۲۸ است وآن اصولی را که الان کمیسیون بودجه در نظر گرفته وکسر می‌کند ازبودجه کسر نمی‌شود یعنی مطابق سال ۲۸ می‌گیرند پس بنابراین سه ماه ازسال را وزارتخانه‌ها طبق ۲۸ گرفته‌اند و۹ ماه آن می‌ماند، آن نه ماه آینده با این صرفه جوئیهایی که کمیسیون بودجه در نظر گرفته‌است اگر بودجه باز بطرز یک دوازدهم تصویب بشود این قابل صرفه جوئی نیست واین کار بعقیده بنده غلط است، اولاً باید در بودجه پیش بینی شود که صرفه جوئیهایی را که کمیسیون بودجه کرده‌است در این بودجه یک دوازدهم پیش بینی بشود یعنی ازاین یکماه فعلی (صفائی – ازمأخذ ۲۸ کسر نشده‌است چون بودجه ۱۳۲۹ اضافه برمأخذ ۲۸ است ازآن کسرشده) بهرحال بعقیده بنده بایستی صرفه جوئیهایی که کمیسیون بودجه در نظر گرفته‌است ازاین یک دوازدهم هم در نظر گرفته شود که همین طور دولت برایش صرف نکند که یک دوازدهم یک بیاورد واز بودجه کل صرفنظر بکند چون بنده شنیده‌ام که ازغالب وزارتخانه‌ها دومیلیون سه میلیون چهار میلیون کسر کرده‌اند والبته غالب آقایان وزراء البته زیرباراین اصول نمی‌روند وصرفه هم برای آنها این است که یک دوازدهم بگیرند که آن کسور در آنها پیش بینی نشده بنابراین وقتی که مجلس مقید کند این بودجه را باقید این که پیش بینی‌هایی که در کمیسیون بودجه شده‌است وصرفه جوئیهایی که از طرف کمیسیون بودجه خواهد شد در این لایحه منظور می‌شود وزراء ودولت مجبور می‌شوند که زودتر بودجه کل کشور را بیاورند وبیک دوازدهم، یک دوازدهم اکتفا نکنند اما اصولاً بنده راجع ببودجه یک تذکراتی داشتم می‌خواستم عرض کنم کارهای مملکت ما همه اش بیک بام ودو هواست در بعضی جاها بقدری سختگیری می‌شود که حتی برای یک محصل بیچاره که می‌خواهد ۵ دلار یک کتابی ازاروپا وارد کند بقدری مقررات سخت جلوی پای او میگذراند که او صرفنظر ازخواستن کتابش می‌کند ودربعضی جاها می‌بینم که ده هزار فرانک بیست هزار فرانک باشخاص داده می‌شود که بروند در کاباره‌ها وهتلهای بزرگ اروپا گردش کنند اصولاً باید ازدولت صورتی خواست ازارزهایی که در این دوساله باشخاص داده شده‌است که آن را بیاورد به مجلس ما ببینیم چه اشخاصی ازآنها استفاده کرده‌اند (اسلامی – بنده سؤال کردم جواب ندادند) خوب وقتی که می‌بینند صرف ندارد جواب نمی‌دهند دیوار فراموشی همیشه بلند است اینطور می‌شود بعلاوه در این بودجه یک مبلغی بعنوان بودجه محرمانه گرفته می‌شود که نمایندگان مجلس اطلاعی ندارند که این بودجه سکره‌ای که هر وزارتخا نه‌ای دارد یانخست وزیری دارد یاستا د ارتش دارد برای چه مصرفی است ما باید برایمان روشن باشد که این بودجه سکره بچه مصرف می‌رسد(صحیح است) اگر واقعاً بودجه سکره برای این باشد که هرروز به ۴ تا ورق پاره ازآن بودجه پول بدهند که بنمایندگان مجلس فحش بدهند یا بکمپانی نفت جنوب خدمت کنند اینرا بنده خیال می‌کنم که سزاوار نیست معلمین یونجه بخورند ودرس بدهند به؟ آنها ندهند (صدرزاده آن بودجه را زدند) بمده شنیدم که مدیر کل سابق تبلیغات گفته بوده‌است چرا ازآقایان نمی‌پرسند که این صدهزار تومان‌هایی در این دوهفته اخیر دولت ازبودجه سکره اش خرج این وآن کرده‌است از کجا است؟ میحواستم سؤال کنم این اظهار رسمی واین صحبتی که ازپشت رادیو کرده‌است رسمیت دارد اینها ازکجا داده می‌شود (نخست وزیر – تکذیب می‌شود) پس بایستی تعقیب بشود یک نفر مدیر کل تبلیغات که زبان وبلندگوی دولت است چرا این حرفها را زده‌است وگفته‌است پول‌هایی خرج می‌شود که برعلیه ملت ایران است (نخست وزیر – موقعی که آن خرفها را زده برخلاف وظیفه اوبوده وهیچوقت رسمیت نداشته‌است) پس اگر برخلاف وظیفه بوده چطور ارتش بتمام دستگاههای استخباری وبتمام گیرنده‌هایش گفته‌است بگیرید نطق ایشان را وبتمام پادگان‌ها پخش کنید پس یک توطئه وپیش قبلی بوده‌است برعلیه ملت ومجلس که اینطور بدولت و مجلس حمله کند، آخر یک بام ودوهوا که نمی‌شود زیرا که دستگاههای گیرنده ارتش تمام این نطق‌ها را گرفته‌اند ودرتمام پادگانهای ارتش نطق اورا پخش کرده‌اند ودرتمام پادگانهای ارتش نطق اورا پخش کرده‌اند ودرتمام پادگانهای ارتش نطق اورا پخش کرده‌اند آیا این بدون اطلاع دولت بوده‌است، ارتش چه وظیفه‌ای داشته‌است اینکار را بکند باید این قضیه روشن بشود برای ملت ایران که اصولاً مدیرکل تبلیغات بچه سیاستی این کارراکرده‌است وچرا دستگاههای استخباری ارتش این نطق را گرفته‌است ودرتمام پادگانهای خودپخش کرده‌است پس یک تبانی بوده اسن برعلیه دولت وملت ایران، بنده ورفقای بنده ازاین که از جراید فحش بخوریم پروائی نداریم بنده از اواخر دوره گذشته این ایمان را بهمکاران خودم نشان دادم که ازجانم گذشته‌ام وبزرگترین سعادت وافتخار را این می‌دانم که برای مملکتم قربانی بشوم وکسی که برای کشته شدن آماده‌است ازفحش روزنامه نمی‌ترسد وما که واردمبارزه شده‌ایم وزندگی را مبارزه می‌دانیم تازمانی که زنده هستیم فاتح هستیم وقتی که کشته شدیک مغلوبیم وبنده تازمانی که زنده هستم خودم را فاتح می‌دانم رفقای ماخودشان را فاتح می‌دانند بنابراین با ۴،۵ ورق پاره که با خرج سکره رکن دوم اداره می‌شود ماترس نداریم در اینجا هم می‌گوئیم که ما ترسی نداریم این چیزها برای کسی که پایش را از مردن هم قدری بالا تر می‌گذارد؟ ترس ندارد ومنفعت کرده‌است ما الان در حال منفعت هستیم زیرا ما هر آن برای کشته شدن آماده هستیم وفعلاً هم زنده هستیم اصولاً بنده می‌خواهم توجه کمیسیون بودجه را جلب کرده باشم باین موضوع که ازدولت سؤال شود که این مأموریت‌هایی که اخیراً ازدوسال پیش سه سال پیش ازوقتی که فترت شده البته بهتر است بگوئیم ازروزی که مجلس ۱۵ تعطیل شده تا امروز مأموریت‌هایی که باشخاص داده شده‌است که بروند باروپا بعنوان مأموریت، بعنوان گردش، بعنوان تحصیل صورت اینها را بیاورند به کمیسیون بودجه اگرواقعاً این قدر ترس دارند نگرانی دارند ازملت ازوکلا کمیسیون بودجه را مستحضر کنند که این پولها بچه اشخاصی داده شده‌است مثلاً بنده شنیده‌ام که اخیراً یکعده‌ای را بعنوان نماینده کارگران ایران باروپا فرستاده‌اند در صورتی که از اصفهان یک نامه‌ای ازطرف کارگران اصفهان نوشته‌اند که خسرو هدایت نماینده کارگران که رفته‌است باروپا نمایندگی ایشان را نداشته‌است، این نامه مال کارگران اصفهان است که می‌گویند نماینده ندارند اگرواقعاً خاصه خرجی است پولی که باید صرف مردم بدبخت بشود پول آنهائی که دارند یونجه می‌خورند آنهائی که دارند خون می‌خورند اینطور حیف ومیل می‌کنند این را بملت بگویند که ما هرطور که دلمان می‌خواهد آنطور عمل می‌کنیم وشما هم حق حرف و جسارت و فضولی ندارید، یک کاغذی بنده ازنماینده دولت شاهنشاهی ایران در امریکا می‌خوانم واقعاً اسباب تأثر و تأسف است که چطور ارزهای این ملکت را بغارت می‌دهند می‌نویسد وزارت فرهنگ اداره کل تعلیمات عالیه وروابط کل فرهنگی محترماً عطب بنامه شماره ۲۳۴۰۵/۱۵۰۹۳ مورخ ۲۸/۱۲/۳ بعرض میرساند با نظر بی طرفانه‌ای که جناب آقای وزیر فرهنگ ورؤسای مربوطه وزارت فرهنگ در کلیه امور مربوط بتعلیم و تربیت دارند انتخاب اشخاص مزبور معلوم است که بواسطه فشارهای معموله واقدامات نامشروع دیگران بعمل آمده‌است و واقعاً سزاوار نیست یعنی دانشجویان بسیارساعی وفعال که ساعات شبانه روزی خودراباکمال دقت صرف تحصیل وتکمیل معلومات می‌نمایند ازاین قبیل تشریفات آن وزارت خانه‌ها محروم باشند ودرمقابل حتی اشخاصی را که در امریکا جزئی استفاده‌ای نکرده و نخواهند کرد بصرف اینکه منتسب بفامل با نفوذ واعیان که حتی متمول هم می‌باشند باسم محصل دولتی انتخاب شوند یکی ازاموری که تأثیر فوق العاده بد در نظر عموم بالخصوص دانشجویان فهمیده وحساس وفعال می‌نماید همین نکته مهم است چون اینجانب به بی طرفی و بیغرضی وزیر محترم فرهنگ ورئیس محترم اداره کل تعلیمات عالیه اطمینان دارم بخود اجازه داده وگزارش فوق را تقدیم می‌کنم وبعقیده اینجانب یکی ازقدمهای بسیارمؤثر آن وزارت خانه لغو قوانینی است که تاکنون برخلاف انصاف و مروت وضع شده‌است و وضع قوانین عادلانه وتنها محصلینی که با استعداد هستند ودرجه فهم ونمرات مدرسه آنها قابل توجه می‌باشد بایستی بمساعدت‌های وزارت فرهنگ مستحضر ومفتخر باشند، مراسلات متعددی از محصلین در این باب رسیده‌است که از تقدیم آنها خودداری می‌شود وامیدوار است بذل توجه مخصوص در این قسمت مهم مبذول خواهند فرمود سرپرست امورمحصلین ایرانی در امریکا سرتیپ دکتر اسفندیاری در امریکا یک دسته‌ای هستند که تحصیل می‌کنند و یک عده‌ای هستند در اروپا که بنده لیست آن را دارم وبنده این را سؤال کرده بودم ازدولت که برای جواب نیامد غالب افرادی که تحصیل می‌کنند برخلاف قانون فرانک سویس می‌گیرند در فرانسه گردش می‌کنند این کارها بنفوذ کمونیزم در ایران توسعه می‌دهد متمکن هستند میلیونر هستند ازارز دولتی استفاده می‌کنند واقعاً خجلت آور است صورتش پیش بنده‌است اگر بخوانم می‌بینید تمامش متمکن این مملکت هستند (نمایندگان – بخوانید آقا بخوانید) حسن خواجه نوری ۴۸۷۵ ریال در ماه باو ارز می‌دهند ایشان پسر معاون وزارت دارائی است و پدرش از متمولین این مملکت است شاید در ماه بیش ازپنجاه هزارتومان عایدات ملکی دارد. ضیاءالدین طاهری ۳۲۵۰ ریال امیر محسن امیرفضلی سه هزار ریال پسر سرلشگر فضلی، حسین ذوالریاستین بهبهانی، فریدون جهانگیر، همایون مسکین، فرهاد سپهبدی، فاطمه سپهبدی، پروین سپهبدی اینها فرزندان آقای سپهبدی سناتور محترم هستند که بتهران آمده بودند وترک تحصیل کرده بودند اداره سرپرستی باین موضوع اشکال کرد معهذا باز دو مرتبه این مقرری را درست کردند، همینطور امیرحسین عدل، فریدون عدل، منوچهر مظفری، بیژن قدیمی، محمد طاهری اینها پول‌هایی است که گرفته می‌شود غالب اینها اولاد سناتورها یاوکلا یاوزراء هستند( یک نفر ازنمایندگان – ازپسرهای وکلا که نیستند) اینها ارزهایی است که گرفته می‌شود این در مورد محصلینی است که آمریکا است آقا، این نامه‌ایست که سرتیپ دکتر اسفندیاری نوشته‌است وقبلاً در روزنامه‌ها منتشر شده بود که آقای علا نوشته‌اند (دکتر طبا – در اروپا هم یکعده زیادی گردش می‌کنندوارز می‌گیرند) آنوقت یکدسته‌ای هستند که جلای وطن می‌کنند، ترک تابعیت ایران می‌کنند، بنده شنیده‌ام که بعضی ازافراد ایرانی هستند در اروپا که اینها در حرفه خودشان در فن خودشان بی نظیر هستند اگر بخواهند بآنها مساعدت کنند وارز بدهند می‌گویند مقررات اجازه نمی‌دهد آنها پارتی ندارند ولی آن کسانی که پارتی دارند این ارزها را اینطوری ببادفنا می‌دهند، باید این پارتی بازیها جلویش گرفته بشود اگر واقعاً شما می‌خواهید یک فکری بحال این مملکت بکنید باید جلو این اجحافات واین تعدیات را بگیرید کمیسیون بودجه باید یک قلم نه روی اینها بکشد هر که استعداددارد، هرکسی شا یستگی این کار را دارد وبدرد مملکت می‌خورد اوبرود تحصیل کند (صحیح است) وقتی که موضوع اضافه حقوق مستخدمین جزء دولت پیش می‌آید می‌گویند بودجه نداریم در صورتی که برتبه نهها یک حقوق‌های گزاف می‌دهند و این همه گشادبازی‌هایی که در بودجه این مملکت می‌شود وحیف ومیل‌هایی که می‌شود خرج این متمکن‌هایی که بامریکا می‌روند چه اشکالی دارد که کمیسیون بودجه جلو تمام اینها را بگیرد بگوید آنکه رتبه دواست بشودد رتبه ۳ ووضع یک کارمندی را که می‌خواهد یکرتبه بگیرد تأمین کنندما می‌شنویم که می‌گویند همه روزه یکی ازبیکاری ازبین رفت جندروز پیش در جلو مجلس دیدیم که یک نفر ازگرسنگی وبیکاری وبدبختی خودش را آتش زده ( یک نفر ازنمایندگان – مرد) اگر خوب توجه بکنید این آتش زدن‌ها این انتحار‌ها اینها یم زنگ خطری است که در این مملکت بصدا درمی‌آید وما نمی‌خواهیم که خودمان را آشنا باین صدا بکنیم همه روزه می‌شنویم که در شهرستانها خودکشی کردند انتحار کردند بواسطه فقر وبیکاری واستیصال آنوقت اینجا بما می‌گویند که زودتر بیائید تصمبم بگیرید راجع بنفت که عایدات مملکت چنین وچنان است، این پولی که تابحال سازمان برنامه گرفته‌است یکدینارش بدرد این بیچاره‌ها وگرسنه‌ها خورده است؟ ابداً یکدسته متفذ ویک دسته گردن کلفت را شکمشان را سیر ترکرده‌است، کدام بیکاری را سازمان برنامه برده‌است سرکار؟ کدام سدی را سازمان برنامه ساخته کدام عایدی را توانسته بقوه تولید مملکت اضافه بکند (صحیح است) جز این که مابیائیم این جا با این فشار ما را بترسانند یک قراردادی که مسلماً بزیان این مملکت وخیانت باین مملکت است ما آنرا تصویب بکنیم که سازمان برنامه دستش بازباشد که بآن ماشین نویسی که نهصد تومان حقوق می‌دهند، ماهی هزاروهشتصد تومان بدهند (صحیح است) آذربایجان یک پارچه بیکارشده‌است، اهالی تمام نقاط شمال بیکارند تمام بیکارها می‌ایند تهران هرروز هم نمی‌شود پنج میلیون تصویب بکنید که بیکاران را بشهر خودشان بفرستند باید یک کار تولیدی در مملکت ایجادکرد که جلو فقر وبیچارگی را بگیرد جلو گرفتنش یک فعالیت ویک تهوری می‌خواهد، شجاعت می‌خواهد وآنهم ازراه بودجه‌است که باید بودجه را تعادل بدهید و جلو حیف و میل سازمان برنامه را بگیرید، ما الان در سازمان برنامه کوچکترین نظارتی نداریم که این سازمان برنامه چکارمی‌کند روی چه قاعده روی چه حسابی هزارونهصد تومان بیکی می‌دهد دوهزار تومان بدیگری می‌دهد وهشتصد تومان حقوق می‌دهد وانگهی مگر کارمندان دولت ازاولاد عقدی هستند این یک بام و دو هوا چرا؟ عضوی که در سازمان برنامه می‌گیرد هزار وچهار صد تومان همان عضو در اداره دیگر می‌گیرد صدونود ویا چهارتومان همین موضوع باعث تجری کارمندان دولت می‌شود باعث دلسردی ونارضایتی مردم می‌شود باید جلو این گشادبازیها را گرفت اگرسازمان برنامه واقعاً قدمی برنداشته‌است بیایید اینجا بگوئید که سازمان برنامه چکاری کرده‌است شما شرکت سهامی نفت ایرانی تأسیس کردید ولی نتوانستید اقلاً یک چاه حفرکنید، چاه زدن که کاری ندارد لااقل نفت خامش را در می‌اورید (امامی- چاه زدن خرج دارد پولها را جای دیگر مصرف می‌کنند) (یک نفرازنمایندگان پولها را باید حقوق بدهند) این بدبختیها را بهرکس که می‌گویند وقتی که به آنها می‌گویند شما مسئول فلان وزارتخانه هستید یامسئول فلان سازمان هستید ازلحاظ اینکه باو بر می‌خورد می‌آید ودفاع می‌کند اگرمعایب گفته نشود. اگرانتقاد نشود هرکس بیاید دفاع کند، هی سرپوش بگذارند روی این خراب کاریها یک روزی این مملکت را روبه انقالب می‌کشند می‌ایند ومی گویند که سازمان برنامه کارخودش را کرده‌است، قدمهای جدی را برداشته‌است منتهی آدم‌های حلال‌زاده نمی‌بینند (صحیح است) سازمان برنامه، کدام قدمهای مفید را برداشته؟ کدام زمین را آباد کرده؟ کدام شرکت فلاحتی را تأسیس کرده وکدام وام را بیک نفر مستحق داد هاست جزپارتی بازی واعمال نفوذ که یک دسته بخورند ویک دسته هم در کمال عسرت وبدبختی زندگی بکنند بنده مطالب گفتنی زیاددارم ولی نمی‌خواهم وقت مجلس را صرف بکنم وموکول بوقت دیگر می‌کنم فقط از موقع می‌خواهم استفاده کنم وعرض کرده باشم که بنده بعنوان قبل ازدستور امروز اجازه گرفته بودم که راجع بموضوعی که با بودجه مملکت که با حیات سیاسی مملکت، با استقلال مملکت، با اقتصاد مملکت تماس دارد عرایضی کرده باشم و آن صحبت‌هایی است که در آخر جلسه گذشته شد وراجع بموضوع نفت است که مذاکره شد به کمیسیون خاصی برود ومورد مطالعه قراربگیرد یابه کمیسیونهای مربوطه برود ازلحاظ اینکه فراکسیون وطن روح همکاری خودش را تا آخرین دقیقه نشان داده باشد ما تصمیم گرفتیم که جمع بین نظر آقایان باشد یعنی هم آقایانی که می‌گفتند به کمیسیون خاص برود وآن دسته‌ای که معتقد بودند که به کمیسیون مربوطه برود ما بشرط آنکه دولت آن را قبول کند نمی‌خواستم بگوئیم که همان کمیسیونهای خاص تشکیل بشود (صحیح است) به همان کمیسیون خاص برود (صدرزاده – صحیح است که نمایندگان اقلیت هم بتوانند شرکت کنند) غرامات ایران را در این مدت در نظر بگیرند و مطالعه بکنند گزارش بدهند (صحیح است) و هم به کمیسیونهای مربوطه برود که کمیسیون خارجه نظرخودش را بدهد و کمیسیون دارائی وکمیسیون اقتصاد ملی و کمیسیون بودجه هم ازجهات مختلف نظر خودشان را بدهند این است که نمایندگان فراکسیون وطن این نظر خودشان را بدهند این است که نمایندگان فراکسیون وطن این نظر را که ازطرف بعضی ازآقایان هم استقبال شد قبول کردند گفتیم ما حاضریم که با این ترتیب موافقت کنیم که نظر آقایان هم تأمین شده باشد (اسلامی – مدت باید معین بشود) (شوشتری – چه عیبی دارد که کمیسیون در یکماه تعطیل این کار بکند) آن کمیسیون باید اختیار داشته باشد که از متخصصین مربوطه ازمتخصصین فنی ازاشخاصی که واقعاً وطن پرست هستند وبا اطلاع هستند ونظریاتشان را مفید می‌داند استفاده کند گزارش ژیدل چه می‌خواهد بگوید این گزارش را باید درست بخوانند وبحث کنند وقضیه را روشن کنند بیاورند بمجلس که ملت ایران بداند این قرار داد بچه کیفیتی می‌آید بمجلس، یک موضوع دیگر را که می‌خواستم عرض کنم راجع بحیف ومیل‌هایی است که در شهرستانها می‌شود وبنده اسناد زیادی در این باره مع آوری کرده‌ام که این جا است، گزارش بازرس وزارت دارائی و دستوری که مدیر کل وزارت دارائی داده‌است در بعضی ازشهرستانها متنفذین محلی قند وشکر را بعنوان پخش در دهات بمقدار خیلی زیاد می‌روند ازوزارت دارائی می‌گیرند (شوشتری – بجیب می‌زنند) وبجیب می‌زنند وبنده گزارش اینکاررا دارم که این جا است، مدیرکل وزارت دارائی چیزی اظهار عقیده کرد هاست، این گزارشی است که بازرس مخصوص وزارت دارائی رفته در یک شهرستانی رسیدگی کرده (نمایندگان بخوانید) نظر آقای ظلی را عرض می‌کنم (بعضی ازنمایندگان – کدام شهرستان) شهرستان اراک، این گزارش رسمی بازرس وزارت دارائی آقای حاجبی است که مدیرکل وزارت دارائی دستورداده محرمانه نگهداری شود تا این جریان با جناب آقای وزیردارائی مذاکره بشود طبق این گزارش شکرائی نامی ازقند وشکر آن شهرستان سوءاستفاده کرده نه این آقا ی شکرائی ولی چه باید کرد این مملکت است این نفوذهای خارج است که اوضاع مملکت را باین صورت در آورده (یک نفر ازنمایندگان – شکرائی در اراک است آقا) (پیراسته ماتقاضا می‌کنیم هیئتی برایرسیدگی برود آنجا) در یکماه ۷۰۰ تن شکر رفته‌اند گرفته‌اند این گرادش را بدهید خدمت آقای نخست وزیر ازاین کارها می‌شود اگرواقعاً می‌خواهید برای مردم کاری بکنیدچراشکری را که دولت نرخش را معین کرد ه مردم شهرستانها باید گرانتر بخرند (صحیح است) در همین تهران هم که مرکز ثقل مملکت است ملاحظه میفرمائید هروقت که یکی سیاستی اقتضا می‌کند شکر کیلوئی ۲ ریال با نرخ دولتی تفاوت دارد در تمام شهرستانها، درتمام نقاط خارج ازمرکز شکربانرخی که دولت معین کرده دست کسی نمی‌آید. چرا نمی‌اید؟ برای اینکه دست متنفذین محلی می‌آید وبه قیمت گران می‌فروشند (ششوتری – ویا مأمورین ناپاک) ویا مأمورین ناپاک، اصلاح بکنید جلوی این کاررابگیرید اگرمأموری برخلاف گزارش داد بگیرید محاکمه اش کنید اگرهم واقعاً یک متنفذ محلی است حق مردم را پایمال می‌کند، اینرا چرامجازاتش نمی‌کنید چه ترسی است که دولت ازاینها دارد، (پیراسته – ماتقاضا می‌کنیم ازدولت که یک هیئتی برود برای تحقیق) ولی آنکه البته بجائی نرسد فریاد است، بند ه بیش ازاین برای آقایان مزاحمتی فراهم نمی‌کنم
رئیس - بحث درباره این لایحه یک دوازدهم تمام شد باید رأی بگیریم لایحه بمجلس سنا می‌رود
اسلامی - موافق صحبت نکرده‌است
نایب رئیس - ماده ۱۳۸ را بخوانید (قسمت اخیر ماده ۱۳۸ بشرح ذیل خوانده شد) هیچگونه پیشنهاد یاتبصره با ماده الحاقیه در چه در حین تقدیم ازطرف دولت وچه موقع مذاکرات ازطرف نمایندگان راجع به دوازدهم بودجه مجاز نخواهد بود وموقع طرح آنهم بعد ازتوضیحات مختصر پیشنهاد کننده و جواب مختصر یک نفر مخالف اخذ رأی بعمل خواهد آمد
نایب رئیس - بنابراین اعلام رأی می‌کنم ولی چون رأی نهائی مطابق آئین نامه مشترک قبل از ارجاع بمجلس سنا ارجاع خواهد شد و بعد رأی نهائی خواهیم گرفت
- طرح و تصویب پیشنهاد راجع به ارجاع لایحه نفت به کمیسیون منتخبه از شعب
ویرایشطرح و تصویب پیشنهاد راجع به ارجاع لایحه نفت به کمیسیون منتخبه از شعب
نایب رئیس - پیشنهادی بامضای عده‌ای ازآقایان نمایندگان رسیده‌است که قرائت می‌شود (بشرح زیربوسیله آقای صدرزاده (منشی) قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی، راجع به لایحه مربوط به نفت که طبق تقاضای جناب آقای نخست وزیر مورد طرح قرارگرفته پیشنهاد می‌نمایم طبق ماده ۴۰ آئین نامه از هر شعبه ۳ نفر انتخاب و کمیسیون مخصوصی تشکیل و لایحه مزبور به آن کمیسیون ارجاع شود دکتر علوی، برومند، ابریشم کار، امامی اهری، مسعودی، عرب شیبانی، صدری و چند امضای دیگر
رئیس - پس ازتوضیح مختصر یکی از پیشنهاد دهندگان ومخالفت یک از مخالفین رأی خواهیم گرفت وآقای دکتر علوی بفرمائید
دکتر علوی - مجلس شورای ملی مظهر افکار و نماینده رشد و پختگی یک ملت است مجلس جای شور و مطالعه و تبادل نظر است و در مسائلی که طرح می‌شود آقایان اعم از مخالف و موافق باید بتوانند با قوه عقل و نیروی منطق بدون هیچ بیم وهراسی آزادانه عقاید و افکار خودشان را اظهاربدارند (صحیح است) و مجلس با رعایت روح دموکراسی یعنی احترام باکثریت آراء باید نفیاً یا اثیاتاً نظردهد این پیشنهاد ارجاع لایحه بیک کمیسیون خاصی از منتخبین شعبات ۶ گانه متضمن محاسنی است که برای آقایان بخوبی روشن است یکی اینکه کمیسیونهای مختلف مجلس نمایندگی خیلی جامعی از همه آقایان نمایندگان ندارد چون در ابتدای دوره یکعده جالب توجهی از نمایندگان در حدود ۲۰ نفر بالغ می‌شدند و منجمله آقایان نمایندگان تهران هنوز بمجلس معرفی نشده بودند و طبعاً در این کمیسیونها این آقایان نتوانستند شرکت بنمایند ولی شعبات از این حیث جامعتر است چون همه آقایان در آنجا عضویت دارند و ممکن است نمایندگانی باین کمیسیون خاص بفرستند حق هم اینست که آقایان محترم فرصتی داشته باشند که نمایندگان خود را برای شرکت در این کمیسیون انتخاب نمایند خلاصه اینکه بعضی از آقایان علی‌الظاهر مطالعات زیادی درباره نفت نموده و تألیفاتی هم دارند مثلاً یکی از نمایندگان محترم در جلسه گذشته اظهاری فرمودند که برای بنده که یک نفر طبیب بیش نبوده و در اینگونه مسائل اقتصادی خوب وارد نیستم خیلی تازگی داشت فرمودند باین که حق الامتیازاتی که طبق قرارداد الحاقی بما تعلق می‌گیرد بیش از ۶ شلینگ در هر تن نیست بنده فکر می‌کردم حق‌الامتیاز قرارداد الحاقی به هفده شلینگ و پنج پنس در هر تن بالغ می‌شود البته نماینده محترم مطالعاتشان ظاهراً زیاد است ولی باید اشخاصی که مثل بنده در این قبیل موارد مبتدی هستند نهایت علاقمندی و حس نیت را هم دارند که در چنین امر مهمی چشم بسته نفیاً یا اثباتاً رأی ندهند و با صداقت و ایمان دین و وظیفه خودشان را نسبت بملت ادا نماید باید این اشخاص کاملاً روشن بشوند و بهترین راه اینست که از عموم دستجات مجلس در این کمیسیون خاص شرکت نمایند و با فراغت کامل بنشینند و شور و مطالعه کنند و مدارک مربوطه را ببینند و در صورت لزوم از متخصصین فن کسب اطلاعات بیشتری بنمایند و پس از مطالعات و تحقیقات کامل نظریه خودشان را به مجلس شورای ملی گزارش دهند یک حسن دیگراین پیشنهاد اینست که در این کمیسیون این لایحه لوث نمی‌شود اگر به چهار کمیسیون برود خدا می‌داند کی موضوع تمام بشود خاصه باینکه لوایح زیادی در دستور این کمیسیونها قرارگرفته و ممکن است قبل از اینکه نظرنهائی این کمیسیونها برسد عمر طبیعی این مجلس تمام بشود (آشتیانی‌زاده – انشاءالله) ولی اگر بیک کمیسیون خاص که جامع و ذیصلاحیت باشد ارجاع بشود زودتر نتیجه گرفته خواهد شد وضع اقتصادی این مملکت وخیم است مردم گرسنه هستند تکلیف این لایحه نفیاً یا اثباتاً باید زودتر روشن بشود (مکی – این شیفری است که کمپانی داده‌است، حساب بکنید ببینیم چطور ۱۷ شلینگ می‌شود؟)
نایب رئیس - آقای دکتر مصدق
دکتر مصدق - جلسه قبل نظریاتی اظهارکردم واکنون می‌بینم که بهیچوجه مورد توجه واقع نشده‌است نظریات من این بود که دولت مسئول امور مملکت است و این لایحه نفت هم یکی از مسائل مهم این مملکت است باید این لایحه را تأیید بکند (صحیح است) اکنون می‌بینم بجای انکه دولت پیشنهاد بکند و بگوید من با این لایحه موافقم و باید مطرح شود یکی از نمایندگان یا چند نفر از نمایندگان نمی‌دانم امضاءکرده‌اند آنها پیشنهاد می‌کنند که لایحه مطرح شود. در جلسه خصوصی که مذاکره شد جناب آقای رئیس اظهار کردند که آقای نخست وزیر امضای لایحه را از طرف این دولت در صلاح مملکت نمی‌داند و نظرشان اینست که اگر امضا کند لایحه ساعد وگس را تأیید می‌نماید واین بضرر مملکت است (فقیه‌زاده – کی گفت آقا این را) آقای رئیس از قول آقای نخست وزیر گفتند که آقای نخست وزیر نظرشان اینست و برای اینست که امضا نکردند. من در جواب عرض کردم که امضای هیچ دولتی بدون تصویب مجلس اعتبار و اثری ندارد (صحیح است) اگر واقعاً دلیل عدم امضای جناب آقای نخست وزیر همینست چرا در مجلس اظهار نمی‌فرمایند؟ امضای دولت مجلس را مقید می‌کند و دولت می‌تواند بعد ازاینکه مجلس با این لایحه موافقت ننمود مجدداً با شرکت داخل در مذاکره شود و لایحه دیگری بیاورد که مجلس با آن بتواند موافقت کند. پس دولت می‌خواهد خودش را خوش مرده قلمداد کند و مجلس شورای ملی را منفور نماید. من با نظریاتی که چند مرتبه عرض کرده‌ام تکرار می‌نمایم که قبل از تصویب قانون انتخابات و قانون محاکمات مطبوعاتی و حکومت نظامی صلاح نیست که لایحه نفت مطرح شود نمی‌دانم عجله آقای نخست وزیر برای اینکه قبل ازتصویب قوانین مزبور لایحه نفت مطرح شود ازچه نظر است؟ چنانچه اینطور اظهارکنند تأخیر در کار نفت سبب می‌شود که اوضاع مملکت در هم وبرهم شود، این حرف در ما کوچکترین اثری نمی‌کند آن‌هایی که می‌خواهند ازاین ملت بدبخت استفاده کنند بوسیله عمال خود مقدماتی می‌چینند تا اینکه بتوانند نقشه خودرا عملی کنند. قبل ازکودتا که رجال مملکت می‌توانستند اظهار عقیده کنند، من بکرات از آن رجال شنیده‌ام که می‌گفتند ما هرگز نباید زیر بار قرض برویم زیرا برای هر قرضه‌ای وام دهندگان می‌خواهند امتیازاتی تحصیل کنند که استقلال ما را بکلی از بین می‌برند. اکنون ما در همان وضعیات واقع شده‌ایم بودجه وزارت جنگ که دویست میلیون بوده، ۸۰ میلیون در این سال که نرخ اجناس تنزل محسوسی کرده به آن اضافه کرده‌اند. هیچکس نیست که از این ستاد بپرسد ما که استعداد جنگ با دول بزرگ را نداریم فقط احتیاج بیک قوه انتظامی در داخله مملکت داریم، چرا باید ۸۰ میلیون بر بودجه مملکت افزوده شود آیا این کار برای این نیست که ما محتاج بپول داشتیم و ما را تهدید کنند که اگر پول به ارتش داده نشد امنیت از بین می‌رود و بالاخره ما را تهدید کنند که این لایحه نفت سر تا پا ضرر را تصویب کنیم. در دوره ششم تقنینیه روزی نصرت الدوله به مجلس آمد و قبل از افتتاح جلسه علنی مرا مخاطب قرارداد و گفت اگر شما وجهی را برای کارهای لازم ذخیره نکنید در موقع احتیاج بچه ترتیب امورخودرا اداره خواهید کرد؟ ازاین مقدمه صحیح این نتیجه غلط را گرفت که عایدات نفت جنوب ازبودجه مملکت مجرا شده وذخیره مملکتی شود که بهمین ترتیب مجلس تصویب کرد و عایدات نفت جنوب تمام صرف مخارجی شد که ملت ایران از آن هیچ استفاده نکرده و آنچه کردند بنفع بیگانگان تمام شد. تاریخ مکرر شد و همین عمل در مجلس ۱۵ صورت گرفت و عایدات نفت که بمصرف مردم می‌رسید از بودجه خارج و ببرنامه تخصیص داده شد، اگر کمیسیونی که اظهار کردند تشکیل شود مجلس موافقت و تشکیل شد آنوقت من ثابت می‌کنم که این برنامه در صلاح ملت ایران تنظیم نشده‌است (صحیح است) آقایان محترم بیایید عایدات نفت را از برنامه خارج و وارد بودجه مملکت بکنیم و هر خرجی که امروز جز و برنامه و برای مملکت مفید است آن راهم در بودجه مملکت واردکنیم تا آن مخارجی که مربوط بما نیست و فقط از نظر سوق‌الجیشی است معلوم شود، بنابراین ما نباید در تحت تأثیر تبلیغات واقع شویم و با عجله و شتاب و تهدیداتی که به وسائل گوناگون می‌شود: انحلال مجلس، حکومت نظامی توقیف و حبس مدیران جراید، دخالت در انتخابات و محروم کردن مردم از حق تعیین نمایندگان لایحه‌ای را تصویب کنیم که سرتا پای آن ضرراست و ملت ایران را نیم قرن دیگر تحت اسارت قراردهیم من از جناب آقای نخست وزیر سؤال می‌کنم که نخست وزیری که تا مدتی قبل از بودجه سازمان برنامه ماهی پنجهزار تومان گرفته‌اند اتومبیل داشته‌اند و هزار جور مساعدت با اعوان و انصار خود کرده و امروز هم نخست وزیر این مملکت است قبلاً هم استفاده‌های شایان کرده و باین مقام رسیده امروز چه خدمتی باین مملکت می‌کند؟ آیا ایشان نمی‌بایست در این لایحه اظهار نظر بکند اگر این لایحه بصلاح مملکت نیست ایشان را چه مانع می‌شود که برخیزند و اینجا بگویند که این لایحه بر صلاح نیست ایشان از هر کس از این مملکت بیشتر استفاده کرده‌اند آیا مردم، آیا ملت ایران حق ندارند ازایشان انتظار داشته باشند که در اینجا اظهارنظر کنند پس چه کسی باید در اینجا اظهار نظرکند این عمل را باید رجال مملکت بزرگان مملکت آنهائی که در این مملکت بیش از همه استفاده می‌کنند باید اینکار را بکنند آن مردم بدبختی که سردر حساب ندارند ووارد کارنیستند وبهیچوجه مسئولیتی ندارند آیا از آنها باید کسی این انتظار را داشته باشد؟ مردم انتظار دارند که این آقای نخست وزیر که هر قسم استفاده‌ای از این مملکت کرده بیایند اینجا و بگویند اگراین لایحه مفید است امضاءبکنند که مطرح شود طفره نزنید شانه از زیر بار مسئولیت خالی نکنید مردم تمام مسائل را خوب تشخیص می‌دهند خادم را تشخیص می‌دهند و کسی را که شانه از زیر بار خالی می‌کند خوب تشخیص می‌دهند خوب بد زشت و زیبا همه را می‌گویند و من در خیر مملکت و در خیر خود ایشان عرض می‌کنم بیایید پشت این تریبون اگر این لایحه مفید است امضاء کنید این پیشنهاد را ایشان بکنند همچو پیشنهادی مربوط بنماینده مجلس نیست آقای دکتر بچه مناسبت همچو پیشنهادی کرده‌اند این پیشنهاد را باید دولت مسئول لایحه‌است دولت باید در این مجلس از این لایحه دفاع کند آیاوقتی که دکتری نماینده مجلس شد و از این لایحه دفاع کند اینرا بنده واقعاً مخالف وظیفه نمایندگی می‌دانم دولت باید پیشنهاد کند مطرح شود دولت باید اینکار را بکند وکیل مجلس چه حقی دارد که پیشنهاد کند مطرح شود لایحه مال دولت است (فقیه‌زاده – لایحه معوق است) جنابعالی هم که فقیه‌زاده هستید خود چرا این حرف را میرنید لایحه مال دولت است صاحب لایحه باید پیشنهاد باید دولت خودش لابحه خودش را پیشنهاد کند (عده‌ای ازنمایندگان – صحیح است) وباید بگوید این لایحه صحیح است واگر صحیح نیست بگوید جناب آقای فقیه‌زاده من ازمنطق وانصاف دورنمی‌شوم من بآقای منصور خیلی خیلی بیش ازهمه ارادت دارم چهل سال است بایشان ادارت دارم اما ارادت من بایشان جنبه خصوصی دارد در منافع عمومی و در مقدرات عمومی که من نباید ملاحظه از منصور بکنم در منافع عمومی اگر لازم باشد سر منصور را هم من خواهم برید و واقعاً اگر از عهده‌اش برآیم با اینکه ناخوش هستم در مورد اقتضا سر او را مثل سر جوجه‌ای خواهم برید این لایحه، لایحه دولت است باید دولت امضا کند دولت سابق یک لایحه آورده‌است بمجلس این لایحه مردود مجلس است آقا من از فکر این آقایان و از نظر این آقایان اطلاع دارم که والله آن آقایان از نظر وطن پرستی با این لایحه مخالف بودند آنها صحبت نکردند ولی می‌رفتند و در کریدرها می‌نشستند و بنوبت جلسه را از اکثریت می‌انداختند تا لایحه مطرح نشود و تمام نشود چطور من می‌توانم احساسات ملت ایران را فراموش کنم ملت ایران بتمام معنی و با تمام قوا با این لایحه مخالف است شما اگر این لایحه را بیاورید در مجلس عملی برخلاف افکار عمومی می‌کنید بخدا قسم این لایحه‌ای که ملت ایران با آن مخالف است آن انتخاباتی که در تهران شد رفراندوم بود شما تصور می‌کنید که من در تهران اینقدر موافق داشتم قسم می‌خورم این اندازه که بمن رأی دادند از نظر مخالفتی بود که من با لایحه نفت کردم پولها خرج کردند کارها کردند من گفتم که داوطلب نمایندگی نیستم ولی نبود کسی که پای صندوق برود و بمن رأی ندهد چرا؟ چون من مخالف با لایحه نفت بودم آقایان بیایید و برخلاف افکارعمومی رأی ندهید برخلاف افکارعمومی کاری نکنید امروز مجلس شورای ملی احتیاج مبرمی به افکار عمومی دارد من بشما سربسته عرض می‌کنم امروز شاه این مملکت وزیر این مملکت وکیل آن نخست وزیر آن همه محتاج به افکار عمومی هستند این دستگاه محتاج است به اینکه افکار عمومی را با خود موافق کند در هر مملکتی که افکار عمومی برخلاف دستگاه موافقت نکرد آن دستگاه ازهم پاشیده می‌شود تردید ندارد هر جائی که افکار عمومی با آن دستگاه موافقت نکرد آن دستگاه ازهم پاشیده می‌شود شما نباید یک کاری کنید که برخلاف افکار عمومی باشد مجلس شورای ملی این لایحه را رد کرد و این انتخابات تهران رفراندوم لایحه نفت بود آیا سزاوار است که نماینده مجلس آن آقائی که اسمش را نمی‌دانم چه بود (عده‌ای از نمایندگان – آقای دکتر علوی نماینده بوشهر) سید هم هستند؟ (شوشتری – بلی) پس حدش به شارع است آیا سزاوار است که نماینده مجلس برخیزد و لایحه‌ای بدهد نماینده مجلس باید در مجلس خودش را مورد توجه عمومی قراردهد نه اینکه بیاید و بگوید لایحه‌ای را که مردود ملت ایرانست طرح کنید آقا من نمی‌دانم از کجا انتخاب شده‌اند؟ باز اگر حرفی بزنم می‌گویند فحش می‌دهد(شوشتری- می‌خواهند لایحه را باین ترتیب رد کنند) نماینده مجلس حق ندارد نماینده مجلس باید طرفدار افکار باشد آیا خلاف عرض می‌کنم؟ (نمایندگان – صحیح است) هرکدام این حرف را بزنید برخلاف رأی و اراده خودتان گفته‌اید بنده یک منطقی دارم و آن این است که شما می‌خواهید بعد هم انتخاب بشوید (شوشتری – نه) محققاً می‌خواهید صبرکنید قند هم توی دلتان آب می‌شود ولی اگر می‌خواهید انتخاب شوید باید افکار عمومی را با خودتان موافق کنید و افکار عمومی وقتی بشما متوجه می‌شود که شما بخیر ملت و مملکت حرف بزنید اگر مردم گفتند فقیه‌زاده خوب است خوبست وقتی اکثریت مردم گفتند خوب است خوب است افکار مردم آقا مهم است عرض می‌کنم شما که نمی‌خواهید انتخاب شوید بنده بشما عرضی ندارم ولی این سر دو راه است اگر می‌خواهید ملت شما انتخاب کند عرایض مرا فراموش نکنید و اگر نمی‌خواهید که ملت شما را انتخاب بکند ابداً به اینها توجه نکنید ولی اگر می‌خواهید ملت شما را انتخاب کند و می‌خواهید که نماینده ملت باشید برخلاف نظریات مردم و ملت کاری نکنید (عده‌ای ازنمایندگان – البته نمی‌کنیم) (نایب رئیس – بین الاثین صحبت نکنید) اگر یک وکیلی چنین لایحه‌ای در مجلس خواند منفور واقع می‌شود ومردم مملکت نیست باین لایحه اظهار نفرت می‌کنند یک وکیلی که می‌خواهد نماینده ملت باشد یک چنین لایحه‌ای را امضا نمی‌کند بنده تقاضا می‌کنم که نماینده محترم پیشنهاد خودشان را پس بگیرند وجناب آقای منصور هم که بایشان ارادت دارم وخیلی هم ارادت دارم حضرتعالی برخیزید بیایید اینجا بایستید اگر با این لایحه موافقید بفرمائید که من با این لایحه موافقم ما هم دنبال شما هستیم اگر شما کار خیر برای این مملکت بکنید ما هم پشت سر شما شمشیر می‌زنیم منتهی وقتی نکردید ما هم شمشیر را غلاف کردیم اگر فرمان دادید ما هم شمشیر چوبی را بیرون می‌آوریم حالا بنده استدعا می‌کنم که حضرتعالی یا با این لایحه موافقید یا مخالف از دو حال خارج نیست بینابین صحبت نفرمائید بله من موافق، نه مخالف (خنده نمایندگان) با صراحت لهجه حرف بزنید برخیزید اینجا تشریف بیاورید اگر با این لایحه موافقید بفرمائید موافق هستم و اگر موافق نیستید بفرمائید بعد تشریف ببرید برای اینکه ما بهیچوجه و اصلاً نمی‌خواهیم که چوب لای چرخ دولت بگذاریم و مخالفت کنیم اینرا بشما قول و اطمینان می‌دهم ماهرگز مخالفتی با هیچکس از روی عناد نمی‌کنیم بنده شنیدم که گفته‌اند مصدق ضد خارجی نیستم (شوشتری – آقا ضدخارجی گناه نیست) بنده چندین سال در ممالک خارجه زندگی کرده‌ام تحصیل کرده‌ام دارای معلومات شدم مدیون و مرهون و سپاسگزار درس‌هایی هستم که استادان خارجی بمن داده‌اند نه آقا من ضدخارجی نیستم من علاقمند به مملکت خودم هستم حال اگر من از روی منطق به وطنم علاقمندم بمن نگوئید چرا وطن پرستی. وقتی که خودآنها وطن پرستند وقتی که خودشان مملکتشان را از دیگران بیشتر می‌خواهند وقتی که خودشان مملکتشان را از دیگران بیشتر می‌خواهند وقتی که آنها ازدزدی وتمام کارهایی که امروز برخلاف مصالح اجتماع است جلوگیری می‌کنند حق ندارند که ازمن گله‌مند شوند شما چرا در مملکت خودتان کاری می‌کنید آقا ما در مملکت خودمان می‌خواهیم همان کاری را بکنیم که شما در مملکتمان می‌کنید کار خوب اگر آنجا خوب است اینجا هم خوب است اگر آنجا بد است اینجا هم بد است اگر آنجا حکومت نظامی ده سال طول می‌کشد باید اینجا هم ده سال طول بکشد اگر آنجا روزنامه نویس را بدون محاکمه توقیف می‌کنند و توی زندان می‌اندازند اینجا هم باید بکنند اگر آنجا انتخابات آزاد است اینجا هم باید باشد اینها یک چیزهایی است که اگر خوب است وآنها را می‌خواهید ماهم آنقدر فهمیده‌ایم که آنها را بخواهیم مایک حقی را می‌خواهیم ویک چیزی را می‌خواهیم که شما می‌خواهید چیزی را می‌خواهیم که عامه می‌خواهند و اگر شما چیزی را نمی‌خواهید ما هم آنرا نمی‌خواهیم اینست که من از جناب آقای منصور خواهش می‌کنم یک قدری صراحت لهجه پیدا کنند اگر جنابعالی که رئیس دولت هستید تشریف بیاورید پشت این تریبون و بفرمایید که من پیشنهاد می‌کنم این لایحه مطرح بشود در کمیسیون باز هم حرفی نداریم برود در کمیسیون خاصی که در مجلس تشکیل می‌شود و بعد هم در هر کاری هرقدر غور و تحقیق بشود بهتراست اصلاً مجلس شورای ملی برای مشورت درست شده‌است هرقدر راجع باین لایحه مهم بیشتر مشورت بشود در صلاح مملکت است وکسی نمی‌گوید که شما مشورت زیاد کرده‌اید ضرر کرده‌اید والله خدا شاهد است این دول دیکتاتوری که ازبین رفتند برای این بود که مشورت نکردند برای اینکه یک نفر بود و هر کار را بی مشورت نکردند برای اینکه یک نفر بود و هر کار را بی مشورت می‌کرد مثل دیکتاتور مثل؟ آن تاجری است که یازده ماه دیکتاتور کارهایی می‌کند که مردم را متوجه می‌کند ولی ماه دوازدهم بجهت خود رأیی وبواسطه اینکه مشوت نمی‌کند بواسطه لجاجت کارهایی مکیند که بضرر مملکت تمام می‌شود وازبین می‌رود بنده مخالف هستم که یک رئیس ستاد ارتش رئیس الوزرا ءبشود من با او دوست هستم ولی من مخالفم کسی که نه معلومات و سابقه سیاسی و نه وجهه ملی چه عرض کنم و نه معلومات حقوقی دارد با شنل و چماق و چکمه‌اش بیاید اینجا نخست‌وزیر بشود بگوئید من می‌ترسم مگرمن می‌ترسم؟ آن کسی که از جتنش نترسد از هیچکس نمی‌ترسد. من عرض می‌کنم به جناب آقای منصور بیایید اینجا یا با این لایحه موافق هستید یا مخالف اگر موافق هستید بگوئید اگر مخالف هم هستید ما هیچ ایرادی نداریم دولت حق دارد با هرچه که عقیده دارد بیاید بگوید من موافقم بسیار خوب در صورت موافقت این لایحه می‌رود به کمیسیون خاص اشکال ندارد، باشد، عیبی ندارد البته آقایان نمایندگان محترم می‌خواهند بما منتی بگذارند ماهم خیلی متشکریم می‌فرمایند وقتی کمیسیونها انتخاب شد ما در مجلس نبودیم. نمایندگان تهران در مجلس نبودند و حالا هم می‌خواهند کمیسیون خاصی از شعب که ما هم در آن شعب عضویت داریم تشکیل شود که ما هم در این کمیسیون عقیده خودرا اظهارکنیم ما هم با کمال امتنان و تشکر این پیشنهاد آقا این را قبول می‌کنیم پیشنهاد دول ترا قبول می‌کنیم، هرکس این پیشنهاد را کرده‌است، پیشنهادی که برای خدمت به مملکت باشد ما قبول می‌کنیم اما این کمیسیون بعقیده بنده یک چیز فوق‌العاده‌ایست مثل یک محکمه اختصاصی است بنده و یا هر کس که تحصیلات حقوقی کرده، هر کس که آزادی می‌خواهد طالب محکمه اختصاصی نیست عقیده دارد دعاوی باید برود به محکمه اختصاصی یک جنبه‌هایی دارد که اساساً امنیت خاطر را می‌برد این کمیسیون خاص هم چون خاص است یک جنبه‌ای پیدا می‌کند که بنده نمی‌توانم عقیده پیدا کنم اما برای مقدمات کار یک کمیسیون خوبی است. چرا؟ برای اینکه یکی از ما در آنجا اظهار نظر خواهیم کرد آنوقت این کمیسیون یک زمینه‌ای حاضر می‌کند، پیشنهاد می‌دهد، گزارش می‌دهداین گزارش را مثل یک لایحه عادی دولت تلقی می‌کند می‌رود به کمیسیونهای عادی عرض کردم آنجا هم اشکال ندارد، آنوقت جریان مجلس از بین نمی‌رود، اما در غیر اینصورت گفته می‌شود برای نفت یک کار اختصاصی کردند بنده می‌دانم که بعد چه خواهند گفت می‌گویند که رفتند و نشستند در این شعبات ساختند و سازش کردند، یک اشخاصی را در شعب انتخاب کردند که با لایحه موافق باشند ولی هیچکس نمی‌گوید که کمیسیون دادگستری، کمیسیون خارجه، کمیسیون اقتصاد ملی که شش ماه قبل ازاین انتخاب شده از نظر موافقت با لایحه نفت تشکیل شده‌است بنده این کمیسیون را بد نمی‌دانم برای اینکه یک زمینه‌ای حاضربکند بعد برود بکمسیون‌های عادی کمیسیون خارجه برای اینکه امتیازات از نظر سیاست خارجی باید در کمیسون خارجه مطرح نشود این غلط است کمیسیون خارجه مجلس برای این است که درباب امتیازات رأی بدهد کمیسیون اقتصاد ملی برای اینست که راجع باقتصاد رأی بدهد کمسیون دارائی و کمیسیون بودجه برای این است که راجع بمالیه رأی بدهند این است که بنده استدعا می‌کنم بیک کمیسیون خاصی مراجعه نکنید زیرا این تصمیم مثل همان محکمه اختصاصی است که مورد توجه آقایان نیست مانعی ندارد اول بیاید و در این کمیسیون مطرح بشود آنوقت یک گزارشی تهیه بشود، یک نظریاتی گرفته بشود و بعد کمیسیون‌هایی که صلاحیت دارند روی آن شور و بحث بکنند و عقیده خودشان را ابراز بکنند بیش از این بنده مزاحم نمی‌شوم و اگر یک قدری زیاده روی کرده‌ام از آقای منصور خیلی معذرت می‌خواهم امیدوارم که عرض بنده را واقعاً از راه دوستی و خیرخواهی بحال آقای منصور و ایران دوستی عرض کرده‌ام قبول یکنند و بیایند اینجا و رشته کلام را در دست بگیرند و ما را از بیانات شیرین خودشان مستفیض بفرمایند.
نایب رئیس - آقای نخست وزیر
نخست وزیر- بیانات جناب آقای دکتر مصدق البته یک متنی داشت یک حواشی بنده زیاد داخل حواشی نمی‌شوم، متنش از نقطه نظر نفت بود از نقطه نظر دستور طرح شدنش اما بعد از فرمایشاتی که فرمودند به نتیجه‌ای رسیدند که همان نتیجه منظور بود یعنی تصدیق فرمودند که خوب است این قضیه تحت شور در کمیسیون در بیاید، و درباب ترتیب کمیسیون هم اظهار نظری فرمودند بنابراین بنده تصور می‌کنم که اختلاف نظری در بین نیست که بنده زیاد مفصل عرض کنم اما در خصوص تقاضائی که دولت کرده‌اند از مجلس بعقیده بنده خیلی ساده بود و مطابق آئین نامه هم بود این بود که یک موضوعی است یک لایحه‌ایست در دستور مجلس دوره تقنینیه سابق بوده آن چون ناقص مانده در این دوره جزء دستور قرارگیرد وبرای این که مداقه وشور در اطرافش کاملاً بعمل بیاید به کمیسیون خاصی رجوع بشود وبنظر بنده این تقاضا کاملاً مطابق منطبق بود، هم چنین مطابقت می‌کرد با آئین‌نامه مانخواستیم یک کار فوق‌العاده‌ای بشود چون لایحه جدیدی هم نداشتیم همان لایحه بود که در شور دوره پانزدهم تقنینیه بود. مطابق ماده ۴۱ آئین‌نامه جزء لوایح لوایح معوقه بود و دولت یا ۱۵ نفر از نمایندگان حق داشتند که این را تقاضاکنند داخل دستور شود بنابراین مطابق همان نتیجه‌ای که خودشان اتخاذ فرمودند برای این که مسئله مهم است و شور و مداقه کاملی در اطرافش بشود بنظر بنده رسید که یک کمیسیون خاصی مرکب از منتخبین اعضای شعب ششگانه مجلس تشکیل بشود بهتراست برای اینکار در جلسه خصوصی و در جلسه علنی روز گذشته هم بنده عرض کردم که از این نقطه نظر بنده اصراری ندارم به کمیسیون خاص یا کمیسیونهای عادی مجلس برود هر طور که بهتر و صلاح‌تر می‌دانند آنطور اقدام بفرمایند پس جناب آقا ی دکتر تصدیق خواهد فرمود که بنده چیزی عرض نکردم (دکتر مصدق – دو کلمه بفرمائید یا موافق یا مخالف) عرض کنم التفات بفرمایید لایحه‌ایست دولت داده و معوق مانده تکلیفش معین نشده به موجب آئین‌نامه مجلس دولت یا ۱۵ نفر از نمایندگان می‌توانند تقاضای طرح آن را بکنند بنده آن تقاضا را کردم طرح بشود یعنی تحت شور در بیاید (دکتر مصدق – مدافع لایحه هستید یانیستید؟) لایحه دیگری نداشتیم که بیاوریم همان است که تحت شور وبحث بوده. وناقص مانده مطابق آئین نامه حق دارین تقاضا کنیم که تحت شور وبحث قرارگیرد (دکتر مصدق – شما موافق هستید یا مخالف، دو کلمه) بنده این را خیلی ساده می‌دانم و تصور می‌کنم مطابق آن منظوری است که آقا دارید یعنی همان نتیجه‌است حالا اگر در طرزش نظریاتی دارید بنده چه عرض کنم بنده این را خیلی ساده می‌دانم اما اینکه میفرمائید وجوهش بچه مصرفی برسد نظر مجلس این بود که وجوه نفت اختصاص داده شود بیک دستگاهی که اسمش سازمان برنامه‌است، سازمان برنامه هم تشکیل شد حالا آن سازمان برنامه را اگر مجلس نسبت بآن رأی دیگر بدهد باختیار خودش است پول مال مملکت است و به اختیار مجلس است اما نسبت به برنامه هم یک بحثی دارد که بنده تقاضا خواهم کرد یک کمیسیونی تشکیل بشود آقا هم تشریف داشته باشند که ببیند چه کرده و چه باید بکند و این پول چه جور باید مصرف بشود بنده هم عرضی ندارم اما خود بنده هم از آنجا پنجهزارتومان حقوق نگرفته‌ام (دکتر مصدق- چقدر بوده؟) تقریباً نصف این بوده، دو ثلث آن بوده، (دکتر مصدق – خوب گرفتید آقا) حقوق گرفتن اشکالی ندارد اینکه داخل موضوع نیست جنابعالی هم هروقت سرکار بوده‌اید گرفته‌اید، خوبی اینها یک مطالبی است که وصل می‌شود بیک موضوعاتی و گمان می‌کنم که اصل مطلب را باید گرفت و در اصل مطلب صحبت کرد. (دکتر بقایی- از لایحه کی دفاع می‌کند آقای نخست وزیر؟) بالاخره می‌رود در کمیسیون دولت آنجا حاضر است و بحث می‌شود شاید یک راههای خوبی هم پیدا بکنیم بالاخره هم می‌آید تحت شور و بحث الان بنده نمی‌نتوانم چیزی در مجلس بگویم بجهت اینکه مسئله نفت یک مسئله تکنیکی است، فنی است، همانطور که فرمودند یک قدری باید در اطرافش بحث بشود بیک کلمه ودو کلمه ویک جلسه که نمی‌شود قضیه را روشن کرد وقتی که آمد درکمیسیون همانطور که فرمودند اعضای کمیسیون هستند اهل اطلاع هم هستند در آن لایحه صحبت می‌شود له و علیه دارد البته هر کس دلائلی دارد اقامه می‌کند بالاخره حقایق مکشوف می‌شود برای مملکت و ملت ایران و تکلیفش معلوم می‌شود بالاخره در باب اینکه عایدات نفت بمصرف مخصوصی می‌رسد خوب این مسابقه سابقه داشته حالا هم بالاخره مطابق قانون مجلس اشت اینکه فرمودند که یک مبلغی، چند میلیون برای اضافه مخارج ارتش گذاشته شده البته ارتش ما مسلم است که برای تعرض نیست و هیچگونه تصوری در این باب نمی‌شود کرد اما با اوضاع دنیا و با احتیاجات امنیتی داخله مملکت خوب ارتش هم یک تشکیلاتی دارد. (مکی – این پول‌هایش به مصرف پرونده‌سازی می‌رسد) این مرزهای طولانی ما این نقاط از هم پراکنده و دور افتاده در همان داخله مملکت ما ممکن است تحریکاتی بشود بالاخره یک تشبثاتی بشود که منافی امنیت باشد آخر دولت هم باید همه جا را بیابد، همه جا را تحت نظر داشته باشد این یک مقداری که اضافه کرده‌اند البته یک مقداری برای احتیاجاتی است، برای مصارفی است که با مخارج سنگین امروز بمیزان سابق نیست، یک میزانی همن اضافه‌است تازه عده افراد ما به چقدر می‌رسد؟ با اینهمه اضافه تازه به صد و پنجاه هزارهم نمی‌رسد، کمتر از ۱۵۰ هزار نفر است این برای یک مملکت پهناور و وسیعی مثل ایران از نقطه نظر امنیت اهمیت ندارد زیاد نیست بالاخره ما نباید یک کاری بکنیم که از عهده یک تشبثات داخلی هم برنیاییم که بعداسباب ندامت بشود در این باب تصورمی‌کنم همه علاقه‌مندند (صحیح است) اولین چیز حفظ امنیت مملکت است و آن هم بسته به ارتش است و قوای تأمینیه (صحیح است) که ارتش هم به آنها کمک بکند، امروز ممالکی هستند که بیش از نصف بودجه خود را صرف ارتش می‌کنند(مکی- شما نظارت هم داریدآنجا؟) البته مملکت حفاظت لازم دارد ۱۵۰ هزار نفر ارتش است خوب طبیعی است مخارجش یک چیزی اضافه می‌شود ملت ایران همیشه به ارتش و قوای حافظش علاقه داشته و کمک کرده و خرج کرده این را نباید آقایان زیاد اهمیت بدهید در موضوع نفت هم با کمال صراحت عرض کردن که مقصود دولت این است که روشن بشود هرطور که بنفع مملکت ایران است مخصوصاً که نماینده فراکسیون وطن هم اظهار عقیده موافق کردند.
مکی - در صورتی که شما نظرتان را اظهار بدارید که موافق هستید یا مخالف
دکتر بقائی - بالاخره جواب چه شد؟
نخست وزیر - تصور می‌کنم دیگر جای بحث نباشد این قضیه بحث و شور و مداقه‌است در کمیسیون
دکتر بقائی – بالاخره جواب چه شد؟ جواب نفرمودید
نایب رئیس - پیشنهادی رسیده‌است که از هر شعبه چهار نفر انتخاب شود قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم از هر شعبه چهار نفر تعیین وانتخاب شود مهدی ارباب بعضی ازنمایندگان – برخلاف آئین‌نامه‌است
مهدی ارباب - توضیح می‌دهم اگر برخلاف آئین‌نامه بود پس می‌گیرم.
نایب رئیس - بفرمائید
مهدی ارباب - در صورتی که کمیسیون تشکیل بشود پیشنهاد می‌کنم چهار نفر والا اگر مجلس مصلحت ندید که چنین کمیسیونی تشکیل شود بنده عرضی ندارم.
نایب رئیس - این پیشنهاد برخلاف ماده ۴۰ آئین‌نامه‌است پیشنهادی رسیده‌است که با ورقه رأی گرفته شود قرائت می‌شود.(بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم نسبت به پیشنهاد با ورقه رأی گرفته شود. دکتر مصدق، حسین مکی، دکتر شایگان، اللهیار صالح، آزاد، نریمان، دکتر بقائی، خسرو قشقائی.
نایب رئیس - بنابراین طبق ماده ۱۵۱ با ورقه رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقایان نمایندگان محترم راجع به ارجاع لایحه به کمیسیون مخصوص عده ۸۸ نفر (در این موقع برای اخذ رأی اسامی آقا این ذیل قرائت و رأی گرفته شد) آقایان:آشتیانی‌زاده، فرهودی، صدری، اردلان، دکتر مجتهدی، مجتهدی، کشاورز صدر، ذوالفقاری، دکتر طبا، حکیمی، پالیزی، دولتشاهی، محمود محمودی، نصرتیان، افشارصادقی، فقیه‌زاده، امامی اهری، ثقه الاسلامی، حسین مکی، دکتر مصدق، دکتر شایگان، دکتر بقائی، آزاد، دکتر نبوی، عماد تربتی، نورالدین امامی، فتحعلی افشار، مهدی ارباب، گنابادی، نبوی، سلطان‌العلماء، مهدوی، ابتهاج، اسلامی، گودرزی، دکتر جلالی، بهبهانی، ملک مدنی، جمیدیه، نریمان، اللهیارصالح، سودآور، ناظرزاده، تیمورتاش، طاهری، مکرم، جمال امامی، میرمجید موسوی، عباسی، آصف، قرشی، بزرگ نیا، قبادیان، صفائی، دکتر کاسمی، فرامرزی، ظفری، گرگانی، ابریشم‌کار، دکتر راجی، بهادری، رضوی، شیبانی، رفیع، کهبد، موقر، مخبر فرهمند، شکرائی، دکتر طاهری، دولت آبادی، سالاربهزادی، برومند، میرحسینی، امیری، قره گوزلو، غضنفری، علوی، عرب شیبانی، ارباب گیو، کواغلی، هراتی، مرتضی حکمت، علیمحمد دهقان، عزیز اعظم زنگنه، ناصر ذوالفقاری، دکتر برال، خاکباز، اقبال، محمدعلی مسعودی، خسرو قشقائی، صدرزاده، گنجه‌ای
نایب رئیس - پیشنهاد آقایان نمایندگان با ۵۱ رأی موافق از ۸۸ رأی تصویب شد از آقایان رؤسای شعب تقاضا دارم که روز پنجشنبه قبل از تشکیل جلسه علنی تشکیل جلسه بدهند و از هر شعبه ۳ نفرانتخاب کنند.
اسامی موافقین آقایان: ثقه الاسلامی، فقیه‌زاده، بهادری، مرتضی حکمت، ظفری، صدرمیرحسینی، دکتر حسن علوی، محمدتقی برومند، میرمحید موسوی، دکتر طاهر ی، دکتر راجی، محسن افشار صادقی، صفائی، دکتر جلالی، بزرگ نیا، ابوالحسن رضوی، شکرائی، سالاربهزادی، علیمحمد دهقان، کهبد، عبا سی، گودرزی، خاکباز، گیو، دکتر برال، دولتشاهی، کوراغلی، افشار، نبوی، سرتیپ‌زاده، ملک مدنی، مهدی ارباب، سعید مهدوی، محمدعلی مسعودی، پالیزی، ابریشم‌کار، هراتی، ناظرزاده، احمد حمیدیه، قره گوزلو، عبدالحسین مجتهدی، عرب شیبانی، حسن مکرم، مجید موقر، امامی، اهری، مهدی صدرزاده، محمد قرشی، غلام‌حسین ابتهاج، ناصر صدری، عماد تربتی، دولت‌آبادی
اسامی مخالفین – آقایان: دکتر مصدق، دکتر بقائی، مکی، آزاد، خسرو قشقایی، صالح، دکتر شایگان، آشتیانی‌زاده، کشاورز صدر، سید علی بهبهانی، نریمان
ورقه سفید علامت امتناع یازده
- تصویب نمایندگی آقای دکتر برال نماینده کلیمیان
ویرایشبرگ ۴ - تصویب نمایندگی آقای دکتر برال نماینده کلیمیان
نایب رئیس – گزارشی ازشعبه ششم رسیده‌است قرائت می‌شود: (بشرح زیر بوسیله آقای فرهودی قرائت شد) پرونده انتخابات کلیمیان حاکیست که فرماندار تهران در تاریخ ۱۹ آبادماه ۱۳۲۸ ازطبات شش گانه کلیمیان دعوت نموده‌است پس از انتخاب اعضاء اصلی وعلی البدل انجمن مرکزی انتخابات کلیمیان تشکیل یافته‌است انجمن شعب فرعی خود را در شهرهای عمده تشکیل داده وسپس اقدام بتوزیع بعرفه واخذ آراء در کلیه حوزه‌ها آقای دکتر موسی برال ازمجموع ۹۸۰۹ رأی مأخوذه دارای ۷۷۱۲ رأی بوده‌اند وچون در موعد مقرر شکایتی نسبت بانتخابات بانجمن نظارت مرکزی نرسیده‌است انجمن پس ازاستعلام قبولی آقای دکتر موسی برال در تاریخ ۱۱ خرداد ماه ۱۳۲۹ اعتبارنامه بنام ایشان صادرمی‌نمایند پس ازارجاع پرونده بشعبه ششم رسیدگی به آن وتوجه بیک فقره شکایت وارده بمجلس شورای ملی مبنی براعتراض بجریان انتخابات شعبه صحت انتخاتبات کلیمیان ونمایندگی آقای دکتر برال را با رأی مخفی وباکثریت تأیید واینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
نایب رئیس - مخالفی نیست (اظهاری نشده) نمایندگی دکتر برال تصویب شد (مبارک است)
- تقدیم گزارش دادستان دیوان کیفی مربوط به هفت فقره پرونده راجع به اتهامات منتسب به آقای احمد قوام به وسیله آقای معاون وزارت دادگستری
ویرایش۵ - تقدیم گزارش دادستان دیوان کیفی مربوط به هفت فقره پرونده راجع به اتهامات منتسب به آقای احمد قوام به وسیله آقای معاون وزارت دادگستری
نایب رئیس – آقای بوذری معاون وزارت دادگستری بفرمائید.
شوشتری - گزارش بودجه مجلس هم حاضر است آنرا مطرح کنید
معاون وزارت دادگستری – در اردیبهشت ماه سال جاری راجع بپرونده‌های مربوط به اتهام آقای احمد قوام آنقسمت پرونده‌هایی که در دادگستری باقیمانده بود بوسیله جناب آقای وزیر دادگستری تقدیم مجلس شده اخیراً نامه‌ای دادستان کیفر رسیده‌است که در بایگانی دیوان کیفر هم چند پرونده دیگر هست این پرونده‌ها را هم بوسیله نامه بعرض مجلس شورای ملی رسانیدم ازطرف مقام ریاست اظهار شده بود که در مجلس علنی باید تقدیم بشود ازاین جهت بنده گزارش دیوان کیفر را برای چند پرونده‌ای که موجودبوده‌است تقدیم می‌کنم (بشرح زیر قرائت شد) وزارت دادگستری: پیرو شماره ۲۰۸۱-۲۹/۲/۶ چون بشرح گزارش مورخ ۲۹/۳/۷ دفتر دادسرای کیفر سوابق دیگری مربوط باتهامات جناب آقای احمد قوام در بایگانی بدست آمده که بشرح زیر تقدیم می‌شود:
- ۱- پرونده مربوط به ربودن اسناد دولتی ازعمارت وزارت امورخارجه
- ۲- مداخله در امر انتخابات
- ۳- صدورتصویب نامه مربوط به جواز ۴۵۰۰ تن برنج
- ۴- صدور جواز بنام مهندس باستانی مربوط به قطع وصدور ۱۵۰۰ مترمکعب چوب جنگلی
- ۵- صدور جوازغله مربوط به فتحعلی ایپکچیان
- ۶- صدورجواز ۵۰۰ تن چای مربوط بآقای کازرونی وشرکت پاسال وغیره
- ۷- موضوع اعلام جرائم ازطرف آقایان منصور و اعلم وکلای دادگستری که مقرر فرمایند به مجلس شورای ملی ایفاد گردد.
دادستان دیوان کیفر – سلطان‌زاده اینهم نامه وزارت دادگستری است که بامضاء آقای وزیر دادگستری می‌باشد ریاست محترم مجلس شورای ملی:
در پیرو شماره ۵۱۵۷ مورخه ۲۹/۲/۶ مذاکره در جلسه علنی رونوشت گزارش دادسرای دیوان کیفر بضمیمه سوابقی که مربوط باتهامات جناب آقای احمد قوام است در پیوست تقدیم می‌شود که مقرر فرمایند ضمیمه سوابق امر شود –وزیر دادگستری هیئت
نایب رئیس – به کمیسیون عرایض ارجاع خواهد شد معاون وزارت دادگستری – ضمناً بعرض مجلس شورای ملی میرسانم که بنده برای جواب سؤال جناب آقای موقر نماینده محترم راجع به قاچاق گمرک حاضرم
– قرائت گزارش کمیسیون محاسبات راجع ببودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی
ویرایش۶ – قرائت گزارش کمیسیون محاسبات راجع ببودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی
نایب رئیس - گزارش کمیسیون محاسبات مجلس راجع بلایحه بودجه مجلس مطرح است (گزارش کمیسیون حاسبات بشرح زیر قرائت شد) گزارش ازکمیسیون محاسبات مجلس بودجه تفصیلی سال ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی وچاپخانه وروزنامه رسمی را مطرح ومورد شور قرارداده با توجه به توضیحات آقایان کارپردازان و رئیس حسابداری تاحدودیکه میسربود از هزینه‌های غیرضروری و مقداری کاسته واینک بودجه سال ۱۳۲۹ مجلس را جمع آن بالغ بر ۴۵/۹۷۶/۲۷۴ ریال می‌باشد برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید. قانون بودجه سال یکهزار و سیصد وبیست ونه مجلس شورای ملی
ماده اول – برای مقرری وهزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی مبلغ سیو یک میلیون ونهصد وسه هزار وچهارصد وهفده ریال (۹۰۳۴۱۷ /۳۱ مطابق فقرات (۱) تا(۵) ضمیمه اعتبار به کارپر دازی مجلس داده می‌شود
تبصره – به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه مربوط بمجلس شورای ملی واداره چاپخانه مجلس واداره روزنامه رسمی کشور را تا اخر سال ۱۳۲۹ ازمحل درآمد عمومی کشوراز وزارت دارائی دریافت دارد
ماده دوم – برای حقوق وهزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۹ اداره چاپخانه مجلس مبلغ ده میلیون وهفتصدو پنجاه هزار وهشتصد ونود وهفت ریال (۱۰/۷۵۰/۸۹۷) مطابق فقرات ۱و۲ ضمیمه اعتبار بکارپردازی مجلس داده می‌شود
تبصره – به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه کاگران فنی چاپخانه مجلس را تا اخر سال ۱۳۲۹ ازمحل درآمد چاپخانه مجلس بپردازد.
ماده سوم – برای حقوق وهزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۹ اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران مبلغ سه میلیون وسیصد وبیست و یک هزار ونهصد وشصت ریال (۹۶۰ / ۳۲۱/ ۳) مطابق فقرات ۱و۲ ضمیمه اعتبار بکار پردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره – به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود صورت مشروح مذاکرات مجلس را تا دوره ششم طبع و منتشر نماید هزینه آنرا از حیث دستمزد واستنساخ و بهای کاغذ وطبع از محل صرفه جوئیهای بودجه سال ۱۳۲۹ مجلس بپردازد.
ماده چهارم – بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود مبلغ یک میلیون و چهار صد هزار ریال از محل درآمد عمومی کشور برای هزینه چاپ یکساله ۱۳۲۹ فرهنگ دهخدا بکارپردازی مجلس بپردازد و این اعتبار با تصویب هیئت رئیسه مجلس از حیث حقوق متصدیان عمل و بهای کاغذ و چاپ و غیره بمصرف خواهد رسید.
ماده ۵- بکارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود مبلغ ۱۱ میلیون ریال درآمد پیش بینی شده اداره چاپخانه مجلس وباغ بهارستان ومبلغ ۳ میلیون و۵۰۰ هزارریال درآمد پیش بینی شده اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی را در سال ۲۹ وصول وبخزانه کل ایصال دارد
ماده ۶ – بهرکار پردازی مجلس اجازه داده می‌شود ماهی ۱۲۰۰ ریال برسم وظیفه در وجه مادرمرحوم رضا وثوقی سرایدار متوفای مجلس که در حین انجام وظیفه فوت نموده‌است مادام العمر بپردازد وهمچنین ماهی ۲۰۰۰ ریال در وجه وراث مرحوم مهدی ساعی تازمانی که مطابق مقررات استخدامی ذیحق می‌باشند پر داخه شود
ماده ۷- ترتیب بازنشستگی کارمندان و خدمت گزاران مجلس شورای ملی مانند کارمندان و خدمت گزاران دولت بر طبق تبصره ۳۹ ماده دوم قانون بودجه سال ۱۳۲۸ خواهد بود
ماده ۸ – استخدام کارمند جدید و انتقال از وزارتخانه‌ها و بنگاههای دولتی بمجلس شورای ملی (باستثنای استخدام ۴ نفر تندنویس جدید) ممنوع است
آشتیانی‌زاده - اخطار دارم
نایب رئیس - طبق چه ماده؟
آشتیانی‌زاده – طبق ماده ۱۷۳ راجع به استیضاح است (ماده ۱۷۳ بشرح زیرقرائت شد) پس ازابلاغ ورقه استیضاح بوزیر با وزراء مورد استیضاح در اولین جلسه مجلس شورای ملی وزیر با وزرای مزبور در مجلس حاضر می‌شوند ومجلس پس از اصغاء نظر آقایان راجع تعیین وقت بدون مذاکره در اصل موضوع روز استیضاح را که نباید پیش از یک ماه بتأخیر افتد معین می‌نماید تعیین وقت در مدت مقرر در این ماده حتمی است و تأخیر آن ممکن نخواهد بود مگر با موافقت استیضاح کننده و دولت
نایب رئیس - راجع باین مطلب تأخیر شده‌است وازطرف مقام ریاست مجلس کتباً بدولت تذکر داده شده واینماده هم یادآوری شده‌است
آشتیانی‌زاده - آخرین وقت دولت برای جواب استیضاح روز چهارم تیراست استدعا دارم بدولت اطلاع بدهید که حاضر شوند خصوصاً در این موقع که موضوع نفت مطرح است لازم است که در مجلس از نزدیک در اطراف این موضوع بحث و حلاجی بشود
– ختم جلسه بعنوان تنفس
ویرایش۷ – ختم جلسه بعنوان تنفس
نایب رئیس - مطابق آئین نامه عمل می‌شود با اجازه آقایان ۱۰ دقیقه تنفس داده می‌شود (در اینموقع ۱۰ دقیقه قبل ازظهر جلسه بعنوان تنفس تعطیل ودیگر تشکیل نشد) نایب رئیس مجلس شورای ملی - جواد گنجه