مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۳۲
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۳شنبه ششم آبان ماه ۱۳۳۱ نشست ۳۲
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت‌مجلس
- ۲ - اخطار آقای وکیل پور طبق ماده ۱۶۹ آئین نامه
- ۳ - بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر فلسفی - دکتر بقایی - مهندس غروی - قنات آبادی
- ۴ - اخطار آقای دکتر سنجابی طبق ماده ۱۶۹
- ۵ - بیانات آقای نایب رئیس راجع به روز سازمان ملل متحد
- ۶ - تقدیم لایحه یک دوازدهم مهر و لایحه تقاضای تایید پرداخت دو دوازدهم مرداد و شهریور بوسیله آقای کاظمی وزیر دارایی
- ۷ - معرفی آقای سرتیپ مهنا بمعاونت وزارت دفاع ملی بوسیله آقای نایب نخست وزیر
- ۸ - تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر کشاورزی
- ۹ - تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر پست و تلگراف
- ۱۰ - تقدیم دو فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت دادگستری
- ۱۱ - تقدیم لایحه برقراری فرمانداری نظامی در بخش‌های طهران به وسیله آقای معاون وزارت دفاع ملی
- ۱۲ - مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به طرز رسیدگی بجرایم متهمین واقعه ۳۰ تیر
- ۱۳ - ختم جلسه بعنوان تنفس
مجلس دوساعت وسه ربع قبل از ظهر بریاست آقای محمد ذوالفقاری (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - جلسه رسمی است صورت غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود.(بشرح زیرقرائت شد)
غائبین بااجازه - آقایان: پارسا. مکی. عبدالرحمن فرامرزی. اورنگ
غائبین بی اجازه - آقایان: دکتر امامی - مهندس حسیبی - بهادری - محمدحسین قشقایی - معتمددماوندی - تولیت - راشد- مدرس - میراشرافی - دکتر مصباح زاده - شهاب خسروانی
دیرآمده بااجازه - آقای دکتر طاهری یکساعت و پانزده دقیقه
دیرآمدگان بی اجازه - آقایان: زهری ۵۵دقیقه - ناصر ذوالفقاری یک ساعت - شوکتی یکساعت - دکتر معظمی یکساعت - دکتر کیان یکساعت و ۱۵ دقیقه
نایب رئیس - نسبت بصورت جلسه قبل اعتراضی نیست؟ آقای دکتر سنجابی
دکتر سنجابی - در عرایضی که بنده در جلسه گذشته در مجلس عرض کردم بعضی اصلاحات مختصرلازم دارد که تقدیم می‌کنم و استدعا می‌کنم رعایت بشود ضمنا از این موقع استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم متاسفانه رادیوی تهران نطق آقایان نمایندگان را بیک صورتی خلاصه می‌کند که کم وبیش شبیه به سانسوراست البته خلاصه کردن بسیارصحیح است ولی باید طوری باشد که مفادوروح مذاکرات محفوظ باشد.
قنات آبادی – با نطق نمایندگان بشیر فرهمند بیسواد هرکاری آنجا می‌خواهد می‌کند اصلا باید مذاکرات مجلس برادیومتصل بشود.
نایب رئیس - آقای مهندس غروی
مهندس غروی - در جلسه قبل جناب آقای کهبد در مورد تصحیحاتی که لازم بود در بیانات قبلیشان بشود فرمودند که من این را تصحیح کردم می‌دهم که وارد صورت جلسه بکنند چون قبلا ایشان در خارج جلسه به بنده گفتند که نظر من به چای لاهیجان آن طوریکه نوشته شده نبود و آن مطالبی که به بنده قبلافرمودند که چای لاهیجان خیلی خوب است در صورت جلسه نیست تقاضا می‌کنم از مقام ریاست که بعدهاتصحیحاتی که آقایان نمایندگان می‌کنند در جلسه بعدی نوشته بشود نه اینکه فقط گفته شود تصحیح خواهدشد اصلاحاتی که آقای کهبد تذکرفرمودند در اینجانوشته نشده‌است.
نایب رئیس - اصلاح خواهدشد آقای کریمی
کریمی - در جلسه گذشته آقای مهندس غروی راجع به ماده ۷۲ در مورد دیرآمدن آقایان نمایندگان توضیحاتی دادند که تکذیب یا تایید نشد چون مطالبی که ایشان فرمودند در صورت جلسه هست استدعامی‌کنم که این مورد را صریحا بفرمایند که تکلیف نمایندگان معلوم بشود ضمنا یک تلگرافی ازهمدان رسیده و از آقایان نمایندگان کلا تشکر کرده‌اند راجع باین اقدامی که کرده‌اند و در بستن مجلس سنای قلابی اقدام فرمودند اظهار تشکر کرده‌اند.
عین تلگراف را تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
نایب رئیس - برای اطلاع آقای کریمی خواستم بگویم که ساعت رسمی همان ساعتی است که اعلام می‌شود آقای دکتر شایگان.
دکتر شایگان - در عرایضی که بنده کردم یک قدری اصلاحات هست اجازه بفرمایید که تصحیح کنم بدهم به تندنویسی عرض دوم بنده این است که نطق‌هایی که منتشرمی‌شود در رادیو علت اینکه قسمتهایی از آن حذف می‌شود برای خاطراین است که مخبر رادیو نمی‌تواند از اداره تندنویسی بگیرد و طبعا حذف می‌شود زیرا نمی‌توانند همه آن را بنویسند بنده تقاضایم این بود که مقام ریاست دستوربدهند اداره رادیو اگر صورت جلسه را می‌خواهد منتشرکند این صورت را از اداره تندنویسی بگیرد که چیزی حذف نشده باشد این تقاضای بنده بود
نایب رئیس - در این قسمت مطالعه خواهدشد وبعدا اقدام می‌شودآقای فرامرزی.
عبدالرحمن فرامرزی - عرض من راجع باین قسمتی است که جناب آقای دکتر سنجابی و جناب آقای دکتر شایگان فرمودند این مطالبی است که من در دو سه دوره تذکر داده‌ام چهل و پنج سال نطق مجلس ایران به غلط منتشر می‌شود وآنوقت دلشان باین خوش است که بگویند سند این صورت مذاکراتی است که توی مجلس است البته اگر آدم را ببرند توی عدلیه وبگویند چرا اینجور گفتی می‌گوید من نگفته‌ام می‌خواهید مراجعه کنید بصورت مجلس اما آنچه در مملکت ایران و در دنیا منتشرمی‌شود از مذاکرات مجلس این است که توی روزنامه‌ها منتشرمی‌شود و انها هم چون وسایل برایشان فراهم نیست نمی‌توانند نطق آقایان را بخوبی بنویسند اولا این تندنویسهای روزنامه همه کلمات آقایان را نمی‌شنوند ما خودمان هم که این جانشسته‌ایم همه را نمی‌شنویم همه هم تندنویسی بلدنیستند تندنویسی فنی است که این فن هنوزبایران نیامده عرض کردم که این تندنویسان مجلس بدکارنمی‌کنند (صحیح است) باید کاری کرد که مال این آقایان به روزنامه‌های عصر و بردایو برسداین کار را بهر نحوی می‌توانید بکنید اگر اضافه خرج دارد اگر بودجه دارد این را بکنید اینهمه خرج که می‌کنید این عیب پنجاه ساله را رفع بکنید که مذاکرات مجلس بغلط در دنیا منتشرنشود مخبررادیو نمی‌تواند مخبر روزنامه نمی‌تواند بیشتروبهتربنویسدهمه شان هم که متخصص نیستند.
نایب رئیس - این موضوع در هئیت رئیسه مطرح خواهدشد.
فرامرزی – آقا مکرر فرمودید و گفتید و گفتند و هنوز هم نشده‌است
قنات آبادی – آقا مذاکرات مجلس باید مستقیما از رادیو پخش بشود.
یکنفر از نمایندگان - معایب دیگری دارد.
قنات آبادی - هیچ عیبی ندارد مردم بفهمند خوب و بدقضاوت دست مردم است
نایب رئیس - آقای کهبد
کهبد - در عرایضی که بنده پریروز عرض کردم و جناب آقای غروی تذکر فرمودند بنده عرض کردم که چای لاهیجان بسیار چای خوبی است و باید ما سعی بکنیم که از این چای مصرف بشود.
نایب رئیس - آقای گنجه‌ای
گنجه - عرض بنده راجع باین است که چندین جلسه‌است که بنده می‌بینم که آقای مدرس را غایب بی اجازه می‌نویسند در صورتیکه بنده خودم معذوریت ایشان را تقدیم مقام ریاست کردم که ایشان در بیمارستان بستری هستند خواهش می‌کنم که اصلاح بفرمایید.
نایب رئیس - در کمیسیون محاسباتی تصویب اصلاح خواهدشد آقای خلخالی
خلخالی - در عرایض جلسه گذشته بنده اشتباهاتی از طرف تندنویسی شده مثل هم زمان را هم زبان یا قبول را قول نوشته‌اند که از این قبیل اصلاحات است تقدیم می‌کنم که اصلاح بشود
نایب رئیس - تصحیح می‌شود آقای مهندس زیرک زاده
مهندس زیرک زاده - قسمتی از عرایض بنده را جناب آقای فرامرزی فرمودند چند روز پیش هم بنده خدمت آقای مهندس رضوی عرض کردم آقا یک مشکل تندنویسی در ایران هست و این مشکل تندنویسی را چند سال است در تمام دنیا حل کرده‌اند و مثل اینکه ما عرضه حل آن را نداریم مجلس شورای ملی یگانه جایی است که می‌تواند حل بکند باید یک مسابقه ایی را اعلام بفرمایید اشخاص داوطلب بیایند یک راه حل اساسی برای تندنویسی پیشنهادکنند به مسابقه بگذارید و این مشکل را حل کنید و به این افتضاح خاتمه بدهید مجلس شورای ملی با همه این اهن و تلپش این کار را اگر نتواند بکند حقیقتا افتضاح است.
نایب رئیس - آقای قنات آبادی
قنات آبادی - عرض کنم این بحثی که الان است عین این است که لقمه را ا زقفا بدهن بگذاریم یعنی اکل ازقفابکنیم فلسفه جلسه علنی یعنی یک چیزی که باید همه مذاکرات و تصمیماتی که این جا گرفته می‌شودبه اطلاع مردم ایران برسد و بهترین وسیله این است که جریان مستقیما از رادیو پخش بشود این جا چیزی نباشد که از مردم پنهان بشود بهترین عنوان هم این است که عین مذاکرات باطلاع مردم برسد و تماشاچی هم حق دارد بیاید اینجا و هیچ اشکالی هم ندارد نه این همه حرف دارد نه بودجه زیادی و خرج زیادی دارد همه مردم هم می‌فهمند که در مجلس شورای ملی چه خبراست کسی چه سخنی بنفع مردم گفته‌است کسی حرفی بضرر مردم زده‌است و هیچ بحثی هم نداشته‌است.
فرامرزی – چرا در سایر نقاط دنیا این عمل را نمی‌کنند این کار منحصر به مملکت ایران است.
حاج سیدجوادی – ما نباید تقلید بکنیم.
قنات آبادی - در سایر جاهای دنیا خیلی کارها می‌کنند اینجا باید مرکز ارشاد مردم باشد و مردم ناظرباشند دنیا نمی‌کند بما چه.
نایب رئیس - بصورت مجلس دیگر نظری نیست(گفته شد - خیر) صورت مجلس پنجشنبه اول آبان تصویب شد.
- اخطار آقای وکیل پور طبق ماده ۱۶۹ آئین نامه
ویرایش۲- اخطار آقای وکیل پور طبق ماده ۱۶۹ آئین نامه
وکیل پور- بنده اخطار نظامنامه ایی دارم.
نایب رئیس - طبق چه ماده ایی؟
وکیل پور- طبق ماده ۱۶۹
نایب رئیس - بفرمایید
وکیل پور- عرض کنم بنده در جلسه یکشنبه هفته گذشته یک سوالی کردم و مطابق ماده ۱۶۹ آقای وزیردارایی مکلف هستند در ظرف یک هفته حاضربشوند و جواب بگویند چون امروز که دو روز هم از یکهفته گذشته‌است و حاضر نشده‌اند این است که خواستم از مقام ریاست بخواهم که تذکر را بدهند و این سنت را که حافظ حقوق مجلس است رعایت بفرمایند و از دست ندهند (صحیح است) اگر یک وزیری خلاف می‌کند و مورد سوال واقع می‌شود یعنی یک وکیل حق قانونیش را اعمال می‌کند باید وزیر حاضر بشود (صحیح است)
نایب رئیس - امروز تذکر داده می‌شود که برای جواب حاضرشوند.
- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر فلسفی - دکتر بقایی - مهندس غروی - قنات آبادی
ویرایشنایب رئیس - نطقهای قبل ازدستورشروع می‌شود آقای دکتر فلسفی
دکتر فلسفی - عرض کنم مملکت ما امروز در یک موقعیت بحرانی قرارگرفته‌است یعنی بحرانی را که امروز انگلیسها برای ما ایجادکرده‌اند و همه روز بعناوین مختلف دامن می‌زنند برای ما یک موقعیت تاریخی و یک موقعیت بسیار حساس پیدا شده‌است که بایستی بعقیده بنده دولت کمال مراقبت و کمال مساعی را بیشتر از قبل بکار ببرد و مخصوصا مشاورین شخص آقای نخست وزیر بایستی عمیقتر و دقیقتر و باریکترنسبت به اوضاع باشند (مهندس غروی - منظورتان وزراء هستند؟) آقایان نمایندگان هم بایستی آنچه که بنظرمان می‌رسد نسبت به وضع مملکتمان از اظهارش خودداری نکنیم چون ممکن است اظهارات ما در پشت این تریبون ارائه طریقی برای دولت باشد و موثر در فکردولت باشد ممکن است ایجاد فکری برای دولت بکند یا تغییرفکری برای دولت باشد این است که بایستی بعقیده بنده آقایان نمایندگان آنچه که به نظرشان می‌رسد در پشت این تریبون بگوید البته موضوعاتی که امروز مورد بحث است یعنی عامه ملت ایران توجه دارد دو موضوع است یکی مسئله نفت است یکی موضوع اصلاحات داخلی است در مسئله نفت بنده مطلبی ندارم که عرض بکنم جز اینکه می‌توانم این را بگویم که راهی را که آقای دکتر مصدق رفته‌است راه سعادت ملت ایران است زیرا ثروت عظیم ملت ایران را انگلیسها و شرکت سابق نفت می‌ربودند در حالیکه صاحب ثروت ملت ایران در نهایت فقر و فاقه و مسکنت زندگی کرده‌است علاوه بر این برای اینکه ملت ایران را در خواب غفلت و گمراهی نگاهدارند شروع به تحریکات و توطئه و کارشکنی می‌کردند و این نفت ثروت عظیم علاوه بر اینکه اسباب رفاه و آسایش ملت ایران نبود اسباب و بال گرفتاری و بدبختی بود پس اگر آقای دکتر مصدق هم خودشان را مصروف این کارکرده‌اند برای این است که علت العلل بدبختی این مملکت را پیداکرده و او را می‌خواهند رفع کنند و در واقع ایشان منشا تمام گرفتاریها و بدبختیها و صدماتی که ما دیدیم و می‌بینیم این را می‌خواهند رفع کنند و ملاحظه هم فرمودید که بعد از پانزده ماه با نهایت حسن نیت با تمام ارفاقاتی که ایشان کردند و وارد مذاکره شدند و مالا آخر الامر دیدیم که جوابی که بما دادند شرایطی که پیشنهادکردند این شرایط را اگر ملت ایران تن به مرگ بدهد بهتراست که باین پیشنهادات و باین شرایط تن در بدهد و بنده دیروزبود مثل اینکه خدمت یکی از آقایان این شعر را عرض کردم: هماحطتاامااسارومنیه - وامادم والقتل بالحراجدر-
ایران دو راه بیشتر ندارد یا اسارت و امنیت یا آزادی و عزت البته شق دوم را اختیار کرده‌است و بدهم نبوده‌است اما در موضوع اصلاحات داخلی در مورد اصلاحات داخلی عرض کنم بنده یادم نیست که آقای نخست وزیر روزی که در منزلشان نمایندگان را دعوت کرده بودند در جلسه معارفه در آنجا ضمن نطق مشروحی که فرمودند من اینجور نظرم است که به یک مطلب اشاره کردند که در ضمن انجام کار نفت یک حساب و یک پیش بینی ما درست درنیامد و ان اینکه ما انتظار داشتیم آمریکاییها بما کمک بکنند و نتیجه ما بتواینم مدتی روی پای خودمان بایستیم و انگلیسها بالاخره دست تمکین بطرف ما دراز کنند اما امریکاییها بازای اینکه بما کنند به انگلیسها کمک کردند نتیجتا کمبود دلاری انگلیسها را مرتفع کردند و ما وضعمان جور دیگری شد و ازاینجا این نتیجه را گرفتند که ما بایستی مطلقا از نفت و عواید نفت فعلا چشم بپوشیم و مبانی اقتصادی و مالی خودمان را ببریم روی پایه ایی که محتاج به نفت نباشد و نفت را فعلا از لحاظ بهره برداری کان لم یکن فرض کنیم بنده نفهمیدم که این فکر ایشان چرا تاکنون در بوته اجمال و فراموشی مانده و ازقوه بفعل در نیامد البته ما محتاج به اصلاحات هستیم امروز نمی‌توانیم وضع مملکت را بهمین ترتیب که هست ببینیم برای اینکه همانهایی که با آقای دکتر مصدق مخالفند همانها خیلی مشتاقند که امروز اصلاحاتی نشود وضع مملکت بهترنشود و بالاخره منجربشود به سقوط دولت ایشان یک ترتیبی پیش بیاید که اینها بتوانند نتیجه ببرند پس بنابراین دوستان آقای دکتر مصدق طالب این هستند که ایشان به یک اصلاحاتی دست بزنند ا لبته ما از این اصلاحات آن منظور عالی را در نظر نداریم ما به آن معنی و جنبه عالی نمی‌گوییم که یک بهداشت عالی و یک فرهنگ عالی و یا یک زندگی که نمونه زندگی ملل مترقی است ایجاد بکنند آن را نه اما یک جریانی که ممکن است و در خور امکان دولت است نمی‌دانم چرا تا بحال عملی نشده مثلا بنده نمی‌دانم چرا بودجه مملکت ما تاکنون تصویب نشده از شهریور بیست تاکنون بودجه مصوب نداشته‌ایم علتش اشکالاتی بوده‌است.
دکتر معظمی - بودجه در دوره ۱۵ تصویب شد.
دکتر فلسفی - بودجه بطور کلی یکساله تصویب نشد چند ماهه ممکن است تصویب شده باشد (دکتر معظمی - کمیسیون تصویب کرد مجلس هم اجازه داد) در صورتی که بودجه مملکت به تفصیل باید به مجلس بیاید و نمایندگان اظهار نظرکنند و مورد مداقه قرارگیرد و علت نیامدن بودجه تفصیلی یکساله یکی این بوده‌است که دولتها مطابق سلیقه مجلسها نبودند و مجلس برای اینکه ریش دولت را نگهدارد بودجه را تصویب نمی‌کرد و بشکل یک دوازدهم میگذراند و یا از خارج اعمال نفوذهایی می‌شد که تصویب بودجه را غیرممکن و غیرمقدور می‌ساخت حالا این اشکالات نیست الان با این اختیاراتی که به آقای دکتر مصدق داده‌ایم موانعی هم در کار نیست بالنتیجه می‌بایست بودجه مملکت ما تصویب بشود آخر ممکن نیست ما بتوانیم بدون بودجه تصویب شده اصلاحاتی بکنیم وقتی بودجه داشتیم می‌توانیم اصلاح بکنیم وقتی نداشته باشیم نمی‌توانیم اصلاحات بکنیم و این کمبود بودجه را بایستی بالاخره به یک ترتیبی تامین کرد ما یک اشکالی در سابق داشتیم راجع به بودجه وزارت جنگ یعنی از۱۲۰۰ میلیون تومان بودجه ایی که داشتیم پانصد میلیون تومانش صرف قوای انتظامی ژاندارمری و شهربانی و ارتش می‌شد البته این رقم نسبت به بودجه کل خیلی زیاد بود و همیشه مشکل این را داشتیم که بچه شکل این بودجه وزارت جنگ را کم کم چون ما که عوایدی نداشتیم و حالا یکی از طرقی که بخواهیم بودجه را تعدیل کنیم همین است بنده این مطلب را حالا نمی‌گویم در زمان حکومت هژیر این مطلب را در پشت همین تریبون صحبت کردم که بالاخره تقلیلی بایستی در بودجه قشون داد اگر شما در هر رقم بودجه دست بزنید یک اشکالاتی هست و دردسری پیدا می‌شود اما اگر یک تیپی را تبدیل به هنگ کردید اقلا پانصد نفر را مرخص کرده‌اید به اضافه امروزه که ما قصد جنگی نداریم از لحاظ تامین امنیت داخلی بهتر این است که بودجه قشون را تقلیل بدهیم و بیک شکل بهتر دربیاوریم برای اینکه اگر یک هنگی مرتوریزه باشد متحرک باشد از نظر امنیت داخلی بسیار مفیدتراست از یک تیپی که غیرمنظم باشد به ترتیبی که الان در بودجه وزارت جنگ هست تکافوی واحدهایی که هست نمی‌کند و همه کمیتشان لنگ است از نظر تامین حوائج بنابراین بنده فکرمی‌کنم که دولت بایستی بودجه مملکتی را تصویب بکند و با اختیاراتی که به جناب آقای دکتر مصدق داده‌ایم سزاوار نیست که فعلا بودجه مصوبی نداشته باشیم چون ان موانع دیگر در کار نیست و مقتضیات هم موجوداست یک موضوع دیگر موضوع دزدی و رشوه خواری است این کار یک چیز مبتذلی شده و تمام امور مملکت را از مجاری صحیح خودش منحرف کرده‌است و همکاری در این مملکت در مجرای صحیح سیرندارد در زمان حکومت ایشان ما انتظارداریم این قسمت کاملا اصلاح شود چرا؟ برای اینکه اگر حکومت ساعد بود اشکالی نداشت اما در زمان حکومت جناب آقای دکتر مصدق بایستی امور منظم تر و بهتر و دست این اشخاص فاسد کوتاه تر بشود و بنده استدعادارم مخصوصا نسبت باین موضوع توجه بفرمایند یک مسئله هم راجع بود به وزارت فرهنگ بنده البته با ارادتی که به جناب آقای دکتر آذر دارم و همکار بنده‌است چیزی عرض نمی‌کنم فقط می‌خواهم ایشان بیشتر توجه داشته باشند و این آشفتگی و در هم برهمی که هست مرتفع کنند و الان ۵۰نفر شاگرد کلاس ۵ دبیرستان گرگان آمده‌اند اینجا و می‌گویند ما۵۰، ۶۰ نفر هستیم یک کلاس ششم تاسیس کنید هزینه و خرجی هم ندارد می‌گویند برای ما ممکن نیست بیاییم اینجا تحصیل کنیم استطاعت نداریم این که اشکالی ندارد خیلی از مشکلات هست در این مملکت که با حسن توجه با مراقبت دقیق رفع می‌شود ده در صد از کارهای این مملکت فلج بی پولی است و ۹۰ درصد در نتیجه عدم توجه‌است اگر مراقبت و توجه بشود مشکلات مملکت ما مرتفع می‌شود و ما از نظر اقتصادی و مالی آنقدرکه تصور می‌کنیم اشکالی نداریم اشکال این است که توجه نداریم ملاحظه بفرمایید در وزارت دارایی چقدر دستگاه وصول بد کار می‌کند اگر ما دستگاه وصول حسابی داشته باشیم می‌توانیم مالیات را وصول کنیم (دکتر بقایی - ولی آقای دکتر فلسفی ازنظرمالیات دهندگان خوب کار می‌کنند) بلی از نظرمالیات دهندگان خوب است بهرحال مردم ایران امروز انتظار دارند از شهریور۲۰ تاکنون دولتهایی که آمده‌اند زمامدارانی که آمده‌اند از چند شکل خارج نبوده‌اند یا مردمان زبون و بیچاره ایی بودند که تحت تاثیر سیاست بیگانه بوده‌اند نمی‌توانسته‌اند کاری انجام بدهند یا اینکه یک مردمان نفع جویی بوده‌اند که فقط میخواسته‌اند خودشان منتفع بشوند و به فکرمنافع و مصالح ملت ایران نبوده‌اند و یا یک مردمان بی اطلاع و بی بصیرتی بوده‌اند اما شخص جناب آقای دکتر مصدق را می‌دانیم که عکس این صفات را دارند هم مردی است توانا هم رشید و هم دست رد به سینه بیگانگان می‌زند و از هر حیث شایستگی دارد این است که ملت ایران تاکنون یک زمامداری شایسته مثل ایشان ندیده‌است بنابراین می‌بایستی ملت ایران در زمان حکومت ایشان منتفع بشوند و حق دارند که این انتظار را داشته باشند چونکه سایرین می‌آمدند و مردم هم هیچ حرفی نداشتند و یا بهمین فعل و انفعالات داخلی و اکثریت و اقلیت می‌آمدند اما ایشان باین ترتیب نیامده‌اند آقای دکتر مصدق با پشتیبانی افکار عمومی آمده‌اند این است که انتظارمردم هم از شخص ایشان زیاد است و بنده مخصوصا امیدوارم که دست به یک اصلاحات عمیقی بزنند (احسنت)
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی بفرمایید
دکتر بقایی - آقایان نمایندگان محترم بخاطردارند که در یکسال و چند ماه پیش یکنفر از تجارمحترم بازار خودش را از پنجره تجارتخانه اش پرت کرد بزمین و خودش را کشت (مهندس رضوی - آقای درودی) بنده شخصا او را نمی‌شناسم ولی از مرثیه‌هایی که برای او نوشته شد و مخصوصا استاد پورداود راجع باو شرح خیلی موثری نوشته بودند به اتکاء آن نوشته می‌دانم که این شخص یک مرد معتبر و با آبرویی بود و اگر مبادرت باینکار کرد آقایان بخاطردارند در اثر فشار بیموردی بود که از طرف مامورین دولت باو وارد شده بود و او را باین درجه استیصال رسانید که اقدام بخودکشی کرد همچنین آقایان کرارا ملاحظه فرموده‌اند در روزنامه‌ها که اشخاص خودشان را جلوی دادگستری یا جاهای دیگر آتش زده‌اند وقتی آدم توی روزنامه می‌خواند درست توجه نمی‌کند معنای این کلمه چیست غالبا رد می‌شوند و می‌گویند آدمی خودش را آتش زد ولی اگر جریان را درست مجسم بکنید و درست فکربکنید که فردی باین درجه از استیصال برسد که نفت یا بنزین بریزد روی خودش کبریت بکشد خودش را آتش بزند می‌توانیم استنباط کنیم که یک جریاناتی هست که برای مردم این کشور بسیار ناگواراست و این مسئولینش یک عده بخصوص از کارمندان دولت هستند البته این جریان تازگی ندارد همه می‌دانیم که بعضی از مامورین دولت خیلی مردم را اذیت می‌کنند آنهایی که قصد سوءاستفاده دارند خواه سوء استفاده مادی خواه برای سوء استفاده نفوذی مردم را اذیت می‌کنند سابقا هم همینطور بوده‌است ولی نه بشدتی که امروز وجوددارد و علت این شدتی که امروز پیداکرده برای این است که برای آن عده مامورین نادرست و اخاذ یک دسته دیگری اضافه شده‌اند که آنها روی یک دستور معینی و بر نام مشخصی مردم را ناراضی می‌کنند و اینها کسانی هستند که عضو و یا وابسته بحزب منحله توده می‌باشند و با اجازه آقایان بعد از این اسم این حزب را حزب کمونیست شوروی می‌گذاریم بطوریکه آقایان نمایندگان محترم اطلاع دارند آقای دکتر رادمنش دبیر کل حزب منحله توده ایران رسما در مسکو تبعیت و پیروی خودشان را از حزب کمونیست لنین - استالین اعلام کردند این کسانی که از اعضای حزب توده در راس ادارات دولتی یا بدتر از آن در دستگاه قضایی وجوددارند سه کار می‌کنند کار اولشان این است که هر گرفتاری که مربوط به رفقای حزبیشان هست یا مربوط به سیاست حزبی شان هست فورا مرتفع می‌کنند کار دومشان این است که بنفع بیگانه جاسوسی می‌کنند کار سومشان که بدتراز همه این دو تا است این است که ایجاد ناراضی می‌کنند آقایان توجه بفرمایید وقتی که یک بازپرسی یا یک قاضی برای یک فردی که کارش توی عدلیه گیر کرده اشکال تراشی می‌کنند و پدر مردم را درمی‌آورند در پیشانی آن قاضی که نوشته نشده‌است که توده‌ای است و طبق دستور کار می‌کند این شخص حاجتمند فقط می‌بیند آن کسی که مظهر دستگاه دولت است بانواع و اقسام این شخص را اذیت می‌کند و این شخص البته وقتی که می‌بیند فشار از حدگذشت به آن درجه از استیصال می‌رسد که نمونه‌هایش را حضور آقایان عرض کردم ولی پیش از اینکه به آن درجه برسد به یک درجه نارضایتی شدیدی می‌رسد که در آن حالت مبلغین حزب توده که کم نیستند این اشخاص ناراضی را می‌چسبند و می‌گویند که آقا این دستگاه همین است و بیا با ما هم آواز بشود برای اینکه این دستگاه را واژگون کنند و آن کسی که به آن درجه از استیصال رسیده‌است می‌رود و همکاری می‌کند و فریب حرفهای آنها را می‌خورد این جریان بشدت وجوددارد و من هیچ میل نداشتم که این جریان را در پشت تریبون مجلس شورای ملی بگویم ولی اکنون خودم را ناگزیرمی‌دانم از لحاظ وظیفه ملی که به بنده واگذارشده‌است این موضوع را بعرض آقایان نمایندگان و بعرض هئیت دولت و همچنین بعرض ملت ایران برسانم البته اینجا جایی است که باید انتقادکرد و باید معایب را گفت چون یک نقطه ایی است که آدم می‌تواند امیدوارباشد برای اینکه وقتی که گفتنی‌ها گفته شد شاید ترتیب اثر بشود البته قصد من هم از بیان این مطلب جز تذکر و انتقاد چیزی نیست و آقایان می‌دانند که من پشتیبان این دولت هستم ولی وقتی که یک تذکر خصوصی فایده نکرد اجبار باید تذکرات خودم را در پشت این تریبون عرض کنم چند وقت قبل طبق قانون اختیارات بطوریکه آقایان ملاحظه فرمودید قوانین راجع بدادگاه انتظامی دادگستری تنظیم شد به امضای جناب آقای دکتر مصدق رسید انصافا باید تصدیق کنم که طرح بسیار خوبی بوداز لحاظ اینکه اختیارات زیادی به دادگاه انتظامی داده شده بود اگر یک قضات حسابی برای اینکارمعینی می‌شدند بهترین طریق اصلاح دادگستری بود بطوریکه آقایان می‌دانند در دادگستری افراد خوبی که نیک نام و شرافتمند باشند زیاد داریم (صحیح است) ولی از بین تمام این قضات نیک نام و شرافتمند و خوش سابقه ایی که در دادگستری وجود دارند بنده اطلاع پیداکرده‌ام که ۴نفر از توده ایها بنام را برای دادسرای این دادگاه انتظامی در نظرگرفته‌اند البته آقایان توجه بفرمایید با اختیارات زیادی که باین دادگاه انتظامی داده شده‌است این دادگاه قطعا مالک الرقاب دادگستری خواهدبود وقهراتمام قضات کم و بیش تحت تاثیراین دادگاه خواهند بود اگر کسانی که در این دادگاه مشغول انجام وظیفه می‌شوند آدم‌های صحیح و درست و شرافتمندی باشند همین طوری که عرض کردم بهترین وسیله برای اصلاح دادگستری است ولی اگر اشخاص نادرست یا اشخاصی که برای تبعیت از دستورهای حزبی شان با انواع و اقسام نادرستی تن بدهند باشند آنوقت ما دادگستری را در بست تسلیم آنها کرده‌ایم البته یک جمله معترضه ایی باید اضافه بکنم که این آقایان کمونیست‌ها ژزوئیت‌های قرن اتم هستند چون آنها هم مثل ژزوئیتها قائل باین هستند که برای رسیدن به هدف هر وسیله‌ای مشروع است و در شرح احوالی که از سران کمونیست نوشته شده‌است آقایان البته مطالعه فرموده‌اید بسیاری از آنها باکمال افتخار اقرارکردند که ما فلان دزدی را کردیم و چه کردیم برای پیشرفت مرام و این هم یکی از آن مواردی است که اینها با آن طبقه فاسد به ما هم می‌رسند آن طبقه فاسد هیئت حاکمه ما دزدی را مجازمی‌شمرد ولی برای اینکه کلاه شرعی برایش درست کند و اسم دزدی چون زننده بود اسمش را گذاشت اختلاس فلان آقا یک میلیون تومان از دارایی دولت اختلاس کرده بود حالا هم هست اولادش هم هست مردمان محترمی هستند چیزی نیست اختلاس کردند و حالا توده ایها این حرفها را بد نمی‌دانند دزدی می‌کنند بانک دماوند را می‌زنند (جلالی - صحیح است) خیلی هم با افتخار و سربلند هستند صندوق راه آهن را می‌زنند و جاهای دیگر و خیلی هم باکمال سربلندی و افتخار می‌گویند چون در راه حزب دزدی کرده‌اند عیبی ندارد یک چیزدیگری را نیز تجویز می‌کنند ژزوئیتها هم این کارها را تجویز می‌کردند نهایت آنها در راه مذهب مسیح بود البته سرقت را تجویز نمی‌کردند ولی ژزوئیتها تجویزمی کردند هر وسیله ایی برای رسیدن به هدف مشروع است اینها هم همینطور بهرصورت کسانی که دارای یک همچو فکر و یک چنین مرامی باشند وقتی در یک نقطه ایی اینقدر حساس در دادگستری قرار بگیرند بدیهی است که خیلی خطرناک است و دادگستری را تحت نفوذخودشان قرارخواهند داداین موضوع را وقتی که بنده شنیدم به آقای دکتر فاطمی وزیر امور خارجه تذکردادم و ایشان بعد از چند روز به بنده گفتند که به آقای نخست وزیرعرض کردم و آقای نخست وزیر دستوردادند که آن ۴نفر را از دادگاه انتظامی برداشتیم امروز شنیدم که ۲ نفر از آن آقایان را دوباره گذاشته‌اند در دادگاه انتظامی و ابلاغ هم صادر کرده‌اند باین جهت خود را ناگزیر دیدم که این موضوع را اینجا بحضور آقایان عرض کنم و به هیئت دولت تذکر بدهم که ما اجازه نخواهیم داد دادگستری و سایر وزارتخانه‌ها را تسلیم حزب توده بکنند (صحیح است) (صفایی - فرهنگ بالاتر از دادگستری است) (منصف - ممکن است اسم آنها را بفرمایید برای اینکه بشناسیم) یکی آقای صادق وزیری بود که کاندید توده ایها در مهاباد بود که او را برداشتند یکی آقای حسابی یکی آقای رشاد بود یکی هم آقای الموتی (حاج سیدجوادی - سوابق درخشانی در قزوین هم دارد) سابق یا حالاعرض کنم بعضی از این آقایان سابقه درستی دارند یعنی همین آقای حسابی در کرمان هم بوده‌است و جزء قضات پاکدامن بودند آقای صادق وزیری و رشاد هم شهرت بدرستی دارند آقای الموتی را نمی‌شناسم ولی چیزی که هست این شهرت و سابقه گذشته امروز بدرد نمی‌خورد چون آنها امروز دستورات حزبی را کورکورانه اطاعت می‌کنند هرطور که دستور بدهند اطاعت می‌کنند خود بنده یک قاضی را سراغ دارم با وجود اینکه آدم درستی بود با وجود اینکه جز توده ایهای متنفذی بود و با وجود مخالفتی که بنده با حزب توده داشتم خود بنده مرتکب این اشتباه شدم که رفتم ضمانتش را کردم در وزارت عدلیه و بعد از آنجا هم که تبعیدش کرده بودند تقاضاکردم برش گردانند و گفتم که قاضی درستی است و تا آنوقت هم درست هم قضاوت کرده بودم ولی بعدا دیدم همین آدم شرافتمند و درست برای اجرای دستوارت حزبی به بدترین نادرستی‌ها تن در داده بود استفاده شخصی هم نکرده الان هم آدم مستاصلی است و برای خودش هم الان رشوه نمی‌گیرد ولی هر وقت که دستور بدهند فلان آدم را محکوم باعدام کن باکمال خونسردی محکوم می‌کند.
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی وقت شما تمام شده‌است
دکتر بقایی – ۵ دقیقه مانده‌است
ناصر ذوالفقاری – ما رای می‌دهیم که ایشان ادامه بدهند.
نایب رئیس - اگر مخالفی نیست می‌توانید ادامه بدهید (گفته شد - خیر) چقدر وقت اضافه می‌خواهید
دکتر بقایی - یکربع ساعت
نایب رئیس - بفرمایید
دکتر بقایی - عرض کنم این یک موضوعی است که ازدولت تقاضادارم توجه عاجلی بکنند (صحیح است) موضوع دیگری که می‌خواستم تذکربدهم قانون اخیری بود که راجع.. اسم قانون یادم نمی‌آید (بعضی از نمایندگان - قانون امنیت اجتماعی) نه غیر از این است این را گذاشته‌ام در موقعی که لایحه حکومت نظامی مطرح می‌شود صحبت کنم قانون اخلالگران است این قانون البته قانون خوبی است ولی متاسفانه وقتی که وارد اجرایش می‌شویم چیز بسیار عجیبی ازش در می‌آید الان دو هفته‌است یازده نفر از دهقانان پیشوای ورامین را طبق این قانون اخلالگران گرفته‌اند حبس کرده‌اند اینها را نه با قید ضامن نه بقید کفیل آزاد نمی‌شود کرد و اینها باید باشند تا یا محکوم بشوند یا آزاد بشوند این اشخاص باسم اخلالگری گرفتار شده‌اند اما ۶ نفر از این ۱۱ نفر اعضای شورای ده هستند برای اجرای قانون ۲۰ درصد که آقایان محترم سابقه دارند و بقیه هم اشخاصی هستند که به مالک گفته‌اند این بیست درصدی که دولت تصویب کرده بود آقای مالک آنها را بعنوان اخلاگر معرفی کرده‌است و اینها را گرفته‌اند آورده‌اند در زندان قصر زندانی کرده‌اند پهلوی توده ایها جایشان داده‌اند چند نفرشان از اعضای حزب زحمتکشان ملت ایران هستند ولی البته آنجا برده‌اند که توده ایها بتوانند آنها را تبلیغ کنند در این مدت هم آنچه که اقدام شده در نتیجه اینکه مالک چند نفر از قضات را شاید دیده باشد استغفرالله هیچ بکار آنها رسیدگی نمی‌شود اینجا دیگر جنبه توده ایی ندارد این از لحاظ این است که مالک پول خرج کرده‌است و اینها را انداخته‌اند توی زندان و بوضعشان رسیدگی نمی‌شود (مهندس رضوی - آقای دکتر بقایی حضرتعالی که از قضات پاکدامن که تنقید می‌فرمایید از قاضی دزد هم که شکایت می‌فرمایید پس تکلیف دولت چیست؟) حضرت آقای مهندس رضوی قضات پاکدامن و درست و وطن پرست هم مازیادداریم ولی کسی که توده ایی شد درست نمی‌تواند باشد چون وقتیکه حزب باو دستور داد دزدی بکن نمی‌تواند نکند آن ساعتی که حزب دستورداد اعمال خلاف بکن او هم اعمال خلاف قانون می‌کند و سوابق این کار هم هست نظایرش هم زیاداست. آنها وقتی که حزب هنوز دستور راجع بکار اداریشان نمی‌داد یکعده ایی از آنها نه همشان یکعده ایی از آنها درست بودند این را بنده قبلا اعتراف کردم ولی فعلا هیچ اطمینانی بدرست بودن اینها نیست برای اینکه آن درستترین قاضی را که شما در نظربگیرید وقتی توده ایی کمونیست باشد وقتی که بهش دستوردادند برو صندوق وزارت دارایی را بزن می‌رود می‌زند (شمس قنات آبادی - و بانک را) بانک را زدند (شمس قنات آبادی – دو مرتبه می‌زنند) من از دولت می‌خواهم که راجع باین جریان بیست درصد اقدام لازم بفرمایند اصولا چون لایحه اش را آورده‌اند و در مجلس مطرح خواهدشد ولی جریان اجرای این بیست درصدی که در جلوی ۱۵ درصد ما تراشیدند این شد که در کمتر جایی اجرا شده‌است و بهترین دلیل این است که وزیر دارایی که خودش مامور اجرای این قانون است هنوز دستورنداده که در دهات خالصه اجرا بکنند در بعضی از دهات خالصه بطور استثنایی اجراشده ولی در اکثر نقاط اجرانشده (مهندس زیرک زاده - در اکثر نقاط مامورین دولت جلوگیری می‌کنند) یکی هم می‌خواستم توجه آقایان و هیئت دولت را بوضع وزارت کار جلب کنم باوجوداینکه آقای دکتر عالمی وزیرکارجوانی بسیارشایسته و شرافتمندی هستند (صحیح است) ولی متاسفانه وزارت کار امروزه نمونه زنده آن چیزی است که از چندین ماه پیش آقایان محترم در روزنامه شاهد ملاحظه فرمودند و آن همکاری توده ایها و نفتیها است وزارت کار الان یکی از کانونهای ظاهر و بارز عمال انگلیس و توده‌است (صحیح است) و انتظار داریم که توجه عاجلی به آنجا بشود و بجای اینکه وقت وزارتخانه صرف تقویت حزب توده بشود یک تجدید نظر جامعی در قانون کاربکنند و یک قانون کار دنیا پسندی که ضمانت اجرایی هم داشته باشد برای تصویب تقدیم جناب آقای دکتر مصدق بکنند و همچنین راجع به بیمه اجتماعی کارگران هم توجه بکنند یک موضوع دیگری بود راجع به تقسیم اراضی بین کارگران گویا در تسلیحات ارتش چهار صد هزار متر برای این کار اختصاص داده‌اند ولی نمی‌دانم این کار بکجا رسیده و قراربود برای کارگران کارخانه شماره ۵ ونک هم این عمل بشود و با وجود اینکه زمینش هم موجود است تا حالاعملی نشده‌است انتظارداریم که این موضوع را هم مورد دقت قراربدهند یک تذکر دیگری هم می‌خواستم خدمت آقایان عرض کنم امروز ششم آبان ماه است یعنی از سی ام تیر نود و شش روز گذشته‌است هنوز دولت اقدام موثری برای تعقیب مسببین واقعه سی ام تیرنکرده و کمکی هم که می‌بایستی به کمیسیون تحقیق بشود برای این موضوع نشده‌است بنده از آقایان اعضای کمیته تحقیق خواهش می‌کنم که یک توجه بیشتری بانجام وظایف خودشان در آتیه بفرمایند و از دولت هم می‌خواهم که فراموش نکنند چون همینطوری که بنده کرارا عرض کردم موضوع سی ام تیر چیزی نیست که قابل فراموش شدن و قابل سنبل شدن باشد و بالاخره این کار یک روزی باید رسیدگی شود فعلا دیگر عرضی ندارم راجع بقانون امنیت اجتماعی هم همانطوری که گفتم در موقع طرح لایحه حکومت نظامی عرض خواهم کرد.
نایب رئیس - آقای مهندس غروی
مهندس غروی - عرایضی که بنده می‌خواستم عرض کنم و برای خاطر آن در نطق قبل از دستور اسم نوشته بودم غیر از آنچیزی است که حالا عرض می‌کنم بنده بخواهش جناب آقای حاج سیدجوادی قرار بود وقتم را بحضور ایشان تقدیم کنم و تقدیم هم می‌کنم (در این موقع جلسه از اکثریت افتاد و پس از چند لحظه اکثریت حاصل شد) بنده علت اینکه از وقتیکه خدمت آقای حاج سیدجوادی تقدیم کرده بودم چند دقیقه اش را استفاده می‌کنم راجع به فرمایشات جناب آقای دکتر بقایی است عرض کنم افکار ضدتوده ایی آقای دکتر بقایی را خیال می‌کنم در مملکت ایران کسی نباشد که نداند از این راه همیشه ایشان متحمل خساراتی بوده‌اند زیانهایی هم کشیده‌اند و حتی بارها شاید قصد جان ایشان زده باشند و بحمدالله سالم در رفته‌اند اینهم مورد تردید کسی نیست در روزنامه شاهد اغلب مردم نوشتجات ایشان را خوانده‌اند و مخالفت آقای بقایی را با حزب توده باندازه کافی می‌دانند این روزها هم مخصوصا دو روزنامه یکی شاهد و یکی نیروی سوم مطالبی می‌نویسند آنها که انشعابیونند کاری ندارم ولی در این قسمت باز در روزنامه شاهد اقای دکتر بقایی ان مخالفت سرسخت خودشان را ادامه دادند و حتی درباره یکی از اعضای حزب که یک کمی تندروی کرده بودند یا نمی‌دانم چه قضیه‌ای بود آنرا کمونیست ایرانی خواندند و گفتند که کمونیسم دوجور داریم ایرانی و شوروی (دکتر بقایی - منهای مسکو عرض کردم) تقریبا همینطور می‌شود چون مرکزی غیر از مسکو فعلا نداریم (دکتر بقایی - لندن هم هست) آنرا دیگر نفرموده بودید اگر می‌فرمودید بنده خیلی ممنون می‌شدم بنده می‌خواستم این را عرض کنم که یک اشخاصی ممکن است افکار چپ داشته باشند و هر کس افکار چپی داشت زود نمی‌شود گفت توده ایی به آن معنایی که آقای دکتر بقایی همیشه تعبیر می‌کنند بنده معتقدم که در این موارد بایستی کمی قضاوت عادلانه کرد پریروز در خدمت آقای ناظرزاده بودم ایشان می‌گفتند که کسی را در ایران نداریم که برعلیه حزب توده مثل آقای دکتر بقایی مبارزه کرده باشد (ناظرزاده - صحیح است) بنده هم در عمل هیچوقت با حزب توده سابقه خوبی نداشته‌ام در عین حال که در اغلب موارد بدور بودم به آن معنی که آقای دکتر بقایی گفتند هیچ رابطه ایی نداشتم اما می‌خواستم از آقای دکتر بقایی خواهش کنم این بیاناتی که از روی حسن نیت فقط از لحاظ وطن خواهی کردند درباره بعضی از آقایان قضات می‌خواستم توضیحاتی عرض کنم و خواهش کنم که در این قبیل موارد قدری مداقه فرمایند و اگر عرایض بنده درست نبود بنده را از اشتباه دربیاورند راجع به آن چهار نفر که در دادگاه انتظامی عضویت پیداکرده‌اند یا نکرده‌اند دو نفر از این آقایان را من نمی‌شناسم آقای حسابی و آقای صادق وزیری را نمی‌شناسم اما با دو نفر ازاقایان ارتباط دارم آنها دارای افکار اصلاح طلبانه ایی هستند ولی بنده آنها را عضو حزبی نمی‌شناسم و در این مدتی که بنده با آنها صحبت کرده‌ام بعنوان عضویت حزب توده هیچ اثری برای بنده مشهود نشده‌است تا آن جایی که خودتان فرمودید که آنها قضات بسیار پاکدامنی هستند فقیرند و بنان شب محتاج هستند که کنترل احساسات خود را نتوانسته‌اند بکنند و از احساسات خود تبعیت کرده‌اند (دکتر بقایی - آقای رئیس بنده اجازه می‌خواهم) بنده تقاضامی‌کنم که از ماده ۹۰ استفاده نفرمایید (دکتر بقایی - توضیح می‌دهم) بنابراین تقاضای بنده این است که جنابعالی اگر بعقیده خودتان باقی هستید به بنده بفرمایید که بنده هم با جنابعالی هم عقیده بشوم ولی تا آنجا که بنده می‌دانم این دو نفر از بهترین قضات و از شرافتمندترین قضات ایران هستند و بقیه وقتم را بجناب آقای حاج سیدجوادی داده‌ام.
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی
دکتر بقایی - بنده نسبت سوء استفاده شخصی به هیچیک از آقایان ندادم و خودم هم عرض کردم در چند سال پیش خودم نسبت به یک قاضی توده ایی که بسیار آدم درستکاری بود رفتم در وزارت عدلیه تضمین کردم و شغل او را درست کردم برای اینکه آدم درستکاری بود باین اشخاص هم من نسبت سوء استفاده ندادم ولی چیزی که هست اگر حزب به آنها دستور حزبی بدهد کورکورانه اطاعت خواهند کرد.
مهندس غروی - شش سال است من اینها را می‌شناسم عضوهیچ حزبی نیستند.
دکتر بقایی - اطلاعات بنده این طوراست که هستند چون حزب مخفی است البته همه جا اظهارنمی‌کنند.
مهندس غروی - یک تحقیقی بفرمایید
دکتر بقایی - آقای صادق وزیری کاندید توده ایهای مهاباد بودند.
مهندس غروی - بنده ایشان را نمی‌شناسم
حاج سیدجوادی - بنده نوبتم را به آقای شمس قنات آبادی داده‌ام.
نایب رئیس - آقای شمس قنات آبادی
شمس قنات آبادی - بنده تشکرمی‌کنم از جناب آقای سیدجوادی (مهندس غروی - بنده وقتم را دادم) و همچنین از جناب آقای غروی که وقتشان را به بنده مرحمت فرمودند. بنده یک مطالبی در جلسات مختلف چه در فراکسیون و چه در مجلس و چه در اجتماعاتی که با حضورآقایان نمایندگان تشکیل شد عرض کردم و یواش یواش دارم باین نتیجه می‌رسم که مثل اینکه اصلا گوش شنوایی نیست ما از اطراف و جوانب مورد حمله قرارگرفتیم برای چه؟ برای اینکه می‌خواهند این راهی که ملت ایران طی کرده به آخر نرسد و متاسفانه چون من وقت ندارم و نمی‌خواهم وارد کلیات بشوم تا بیان بکنم و ترسیم بکنم جزئیات مطلب را موضوع آنطوریکه باید و شاید درک نمی‌شود این تشنجاتی که اخیرا در مملکت ما هست این نمایشات و این جنگ و گریزها این تظاهرات و نمایشاتی که در مملکت ما اخیرا صورت می‌گیرد همه آنها بضررمملکت است ما می‌خواهیم اینها قطع بشود ما می‌خواهیم اینها از بین برود ما می‌خواهیم مملکت ما آرام بشود برای اینکه بتوانیم از مبارزات ملت نتیجه گیری بکنیم ملت باید آسوده باشد این مطلب را همه آقایان می‌گویند منهم عرض می‌کنم اماهیچ نیامدیم فکربکنیم که ببینیم آیا ما باید چکاربکنیم که این تشنجات از بین برود ما چه بکنیم این نمایشات و تظاهرات ضد ملی ازبین برود ما چه می‌کنیم توی این مملکت آرامش بوجود بیاید من یک موقعی این مطلب را پشت این تریبون مجلس روزی که با لایحه حکومت نظامی مخالفت کردم گفتم که هیچوقت هیچ زمانی زور جبر فشار نمی‌تواند افکاری را عوض کند و یک امنیت واقعی و یک آسایش حقیقی بوجود بیاورد این عدالت است که ممکن است در سایه عدالت هم امنیت و هم آسایش بوجود بیاید متاسفانه ما نمی‌خواهیم از این مطلب استفاده کنیم و عوض اینکه برویم و واقعاعدالت بوجود بیاوریم دنبال چیزهای دیگر می‌رویم معنای عدالت این است که ما در یک کارگاههایی که الان در همین شهر تهران است اگر آقایان حاضرباشند و اجازه بدهند و حوصله اش را داشته باشند حاضرم نمونه اش را نشان بدهم در کارگاههای کارگران در همین تهران کسانی که برعلیه مملکت ما از روی شعور و حسن از روی بی شعوری و عدم توجه و عدم فهم ترویج به اخلال و آشوب می‌کنند آنها از همه حیث مصونند اضافه حقوق به آنها می‌دهند من الان سراغ دارم در یکی از کارگاهها همین کارخانه چیت سازی همین کارخانه ایی که سالهای سال است مرکز آشوب و اخلال شده و هر ناراضی را که از هر کجا گرفته‌اند آورده‌اند در کارخانه چیت سازی جمعشان کرده‌اند یکعده ایی بودند که شلوغ کرده‌اند یکعده ایی که اخلال کرده‌اند و یکعده ایی که آرامش را بهم زدند آنها را گرفته‌اند و برده‌اند زندان مرتب هم خود کارفرما در کارخانه اش بعنوان حاضر قلمداد می‌کند حقوق هم می‌دهد و تشویق هم می‌شوند و در حال حاضر آنهایی که می‌خواهند بوطنشان وفادارباشند و آن کسانی که می‌خواهند برای ایران کارکنند برای ایران مبارزه کنند برای ایران زحمت بکشند نه مثل آنها که فعالیت بکنند برای یک دولت بیگانه این افراد روزبروز بانواع و اقسام مشقات رنجها زجرها مواجهند من الان یک تشبیه ساده می‌کنم الان در کارخانه و کارگاهها ۳ دسته وجود دارند خوب دقت بفرمایید این عرض بنده را من البته تمام این اخلالهایی که در این مدت در تهران شده بعرض نمایندگان محترم می‌رسانم سه دسته وجوددارند یک دسته کسانی هستند از این کارگرها که از آن روی که حزب توده غیرقانونی شناخته نشده بود از آنروز تحت تاثیر تبلیغات آندسته واقع شده‌اند که من بشما بگویم یکمقداری از این حرفها راست است و شما تا این نقاط ضعف را جبران نکنید کار شما سرانجام نمی‌گیرد این نمی‌شود در این مملکت که یک طبقه ایی از همه چیز محروم باشد و یکدسته ایی از تمام مزایا برخوردار وقتی یک کارگر گرسنه باشد بدبخت باشد برای زن و بچه اش دوا نداشته باشد وقتی که می‌بیند جلوی چشمش بچه اش می‌میرد وقتی باین کارگر می‌گویند آقا شما با ما متحدشو تا ما قیام کنیم تا ما حکومت را بدست بیاوریم و انتقام شما را از دست طبقه غارتگر بگیریم و در مقابل این دسته هم مرجع و دسته و تیپ و تشکیلاتی نباشد که بگوید آقا ما شما را بحقتان میرسانیم ما حقوق شما را می‌گیریم ما دردهای شما را دوا می‌کنیم مال وطنمان هم هستیم وقتی این نباشد مسلما این کارگر بدبخت به آنجا پناه می‌برد شما خیال نکنید من چوب را برنداشتم که طبقه زحمتکش مملکت طبقه محروم مملکت را برانم و آنها را محکوم کنم آنها در حرفشان اکثرا حق دارند گناهکار واقعی در این مملکت دو دسته‌اند یکدسته هم آنکسانی هستند که از محرومیت و از رنج و بدبختی طبقه زحمتکش سوء استفاده کردند و اینها را بنفع شرکت سابق یا بنفع همسایه شمالی یا بنفع کمونیست بین المللی متشکل کردند گناهکارند یک دسته دیگری که مثل این دسته بلکه بیشتر از این دسته گناهکارند آندسته‌ای هستند که برای این طبقات محروم فکرنکردند مواظب شرایط زمان نبودند و برای احقاق حق و حمایت حقوق طبقه زحمتکش قیامی نکرده‌اند و اقدامی ننموده‌اند مسلما ما هم در جرم آن طبقه‌ای که طبقه محروم را منحرف کرده‌اند شریکیم یعنی من و شما هم گناهکاریم الان علی ای حال در کارگاههای ما سه دسته وجوددارند یکدسته کسانی هستند که در اثر همان تبلیغات تحت عنوان حزب توده و بعد هم عناوین دیگر متشکل شده‌اند و اینها کارگرانی هستند که در عین حال که توجه بحقوق حقه خودشان دارند و می‌خواهند بهره برداری کنند در عین حال می‌گویند ما فقط در زیر لوای ایران باید بحقمان برسیم که البته این دسته از آن موقعی که احزاب وابسته به جبهه ملی فعالیتشان را شروع کرده‌اند بوجود امده‌اند بین این دو دسته یکدسته بیطرف محافظه کار مهمل هستند شما خیال نکنید همینطوری که بین طبقات اولیه مملکت یک دسته هستند که از افراطی و یک دسته تفریطی و یک دسته هم محافظه کارند درین تمام طبقات همین مطلب هست که اینها متوسط هستند اینها اگر بدانند در آن دسته حزب توده احتیاجات اینها و خواسته‌های اینها زودتر عملی می‌شود دنبال این می‌روند و اگر اقدام و مساعدت به این حوزه‌های کارگری که سرکارگاههای وابسته به احزاب ملی است بشود و اینها احتیاجات آنها را برآورده کنند این دسته محافظه کار می‌ایند بطرف این حوزه‌هایی که مال مملکت است مال وطن است اما یک چیزی بنده باکمال صراحت به آقایان محترم عرض کنم که قدرت در تمام حوزه‌ها بیک دست مرموزی با یک حساب دقیق بدست آن حوزه هاست بدست آن طبقه اولی است که تحت عنوان حزب توده و غیر توده متشکل شدند آقایان اگر یک کارگر بیطرف بخواهد حوایج اولیه خودش را از نظر بیمه و تعاون و کمک و غیره را برآورده کند این دستگاه فاسد این دستگاهی که باید واقعا مثل سنا زیر پایش را جاروکرد و دزدهایش را ریخت بیرون این دستگاه فقط بوسیله آن دسته ایی که سالهای سال است برعلیه موجودیت ما متشکل شده‌اند بوسیله آن دسته باین کارگر کمک می‌کنند یعنی اگر نمایندگان سندیکاهای میل بخواهند از این دستگاه یک کاری برای کارگر راه بیندازند و حاجتشان را برآورند آقایان مراجع مخصوص گوش نمی‌کنند باید حتما یک نماینده توده ایی بصندوق تعاون مراجعه کند تا کار یک کارگر را درست کند نتیجه این می‌دانید چه شده؟.... نتیجه اش این شده که آن طبقات بیطرف مجبور شده‌اند دنبال اینها بروند مجبورند هرفرمانی که آنها بدهند اطاعت کنند والا شما خیال می‌کنید که کارگران مملکت ما صددرصد توده ایی هستند اینطور نیست آقا حساب را اینطور درست کرده‌اند مقدمات کار را اینطورفراهم کرده‌اند البته بنده می‌دانم این همه از قامت ناساز و نا رعنای اوست اینها همه اش توطئه ایی است که استعمار انگلستان برای اخلال و نابودی موجودیت ما طرح کرده اما اگر ما که ادعامی‌کنیم با استعمار مبارزه می‌کنیم مگر این مبارزه نباید حسابی باشد مگر این مبارزه نباید ازهمه جانب شروع شودمگردراین مبارزه نباید اطراف و جوانب و جزئیات کاررامواظب باشیم؟ ماکه می‌خواهیم در این مملکت امنیت و ارامش بوجود بیاوریم ناگزیریم برای امنیت و ارامش حقوق حقه همه را بدهیم و کار را هم بدهیم به اشخاص میهن دوست که در دخانیات هرکاری که می‌خواستند توده ایها می‌کردند هر فرمانی که می‌خواستند صادرمی‌کردند. یواش یواش کارگرهایی که بوطنشان علاقه داشتند و نمی‌خواستند به ساز اجنبی برقصند نمی‌خواستند برای مسکو اعتصاب بکنند نمی‌خواستند برای لندن نمایش بدهند نمی‌خواستند برای یک سیاست جهانی خارجی موجودیتشان حرکت و فعالیت بکند آنها آمدند و دورهم جمع شدند کم کم یک قدرتی در کارخانه دخانیات در مقابل آن دسته بوجود آوردند که حالا هم هستند من این را من باب نمونه عرض می‌کنم در این جریان اعتصاب راه آهن می‌خواستند دخانیات هم همین کاررابکند بعنوان همدردی باکارگران راه آهن می‌خواستند چیت سازی هم همین کار را بکند بعنوان همدردی با کارگران راه آهن شمال خیال می‌کنید که این قوای دولتی بود که جلو اینها را توانست بگیرد؟ البته این کارگران ملی بودند که در کارخانه چیت سازی به آن کارگران گفتند که اگر شما تعطیل بکنید اعتصاب بکنید هر چه دیدید ازچشم خودتان می‌بینید والا آنها قوای دولتی که کاری از دستشان ساخته نبود من بشما بگویم در دخانیات مدیر کل دخانیات می‌ترسد و از توده‌ای‌ها تقویت می‌کند و تسلیم بلاشرط توده ایها است همینطور سایر جاها منتهی بعضی از جاها ناشی از ترس است ناشی از جبن است و در بعضی از جاهاست که تسلیم شدن کارفرماها در درجه اول ناشی از حسابهایی است که خودش با کمپانی نفت انگلستان یا سایر افراد وابسته آنها دارند اگر می‌خواهید امنیت بوجود بیاید کار را بدهید دست کارگران ملی بیایید کارگران ملی را تقویت کنید بیایید اگر کارگر ملی حاجت داشت کارش را درست کنید و اینقدر در بدر و بدبختش نکنید من راجع باین صحنه و وقایعی که در آبادان اتفاق افتاده مطالب بسیار مفصلی دارم که انشاء الله سعی می‌کنم در جلسه آینده خدمت آقایان عرض کنم و باز هم تشکرمی‌کنم از جناب آقای حاج سیدجوادی (حاج سیدجوادی - تحویل گرفتم تشکر شما را با خلوص) شما که خیلی خوب تحویل می‌گیرید.
- اخطار آقای دکتر سنجابی طبق ماده ۱۶۹
ویرایش۴- اخطار آقای دکتر سنجابی طبق ماده ۱۶۹
دکتر سنجابی - بنده اخطاردارم ماده ۱۶۹
نایب رئیس - بفرمایید
دکتر سنجابی - آقایان نمایندگان محترم توجه دارند که یکی ازوسایل بسیارمهم و موثرکه در اختیارنماینده مجلس شورای ملی برای انجام وظیفه قانونی نسبت به نظارت در امردولت گذارده شده‌است سوال است بنظربنده این وسیله سوال حتی اهمیتش از این نطقهای قبل از دستور هم بیشتراست زیراباین وسیله نماینده مسئله معین و مخصوصی را که بنظر او تخلفی از قانون یا غفلتی در انجام وظیفه شده بوزیرمسئول و مربوطه تذکرمی‌دهد که در مجلس شورای ملی حاضربشود و درجلوی نمایندگان و افکارعمومی بیان بکند و اگر سوء تفاهمی بوده رفع بشود والامجلس قضاوت بکند که غفلت و قصوری شده‌است.
شمس قنات آبادی - سوال کردن سوء تفاهم بوجود می‌آورد پایه اش را اینجور گذاشته‌اند
نایب رئیس - راجع بسوال جنابعالی معاون وزارت دفاع ملی صبح اطلاع دادند که حاضرند.
دکتر سنجابی - باینجهت بنده معتقدم که مجلس و دولت باید باین موضوع کمال اهمیت را بدهدودرموقعی که سوال تقدیم می‌شودحاضربشوند و جواب بدهند بنده چندی پیش سوالی تقدیم کردم که تابحال حاضرنشده‌اند و حالا می‌فرمایند که آمده‌اند برای جواب و ضمنا هم از موقع استفاده می‌کنم سه سوال دیگر که تهیه شده‌است تقدیم می‌کنم یکی سوالی است که بنده تقدیم می‌کنم راجع به وامی که برخلاف قانون در چند سال پیش بانک صنعتی به نصرتیان تاجر داده‌است و تاکنون نسبت به وصول آن اقدامی نشده‌است و میل دارم که جناب آقای وزیردارایی بفرمایند که چه اقدامی انجام داده‌اند و دیگرسوالی است که ازطرف بنده و چند نفردیگرازنمایندگان تهیه شده‌است ازوزیرکشورراجع به تبعید و انتقال برخلاف قانونی که در ۹ ماه پیش باتصویب شورای امنیت دره گزچند نفرعضوحزب ایران را برخلاف مقررات و قانون تبعید کرده‌اند میل دارم آقای وزیرکشورحاضربشوند و دراین باب در اینجاجواب بدهند سوال سوم سوالی است ازوزارت دادگستری که یک نفرازافرادمظلوم و بیچاره ایران که عضوحزب ایران هم هست عضو حزب در بجنورداست آقای احمدشریفی نسبت به ظلمی که باوشده‌است برخلاف قانون بعلت و کوتاهی و قصوری که وزارت دادگستری کرده‌است شرحی نوشته‌اند که بنده آنراضمیمه سوال تقدیم می‌کنم. اینجاجناب آقای دکتر بقایی اظهارداشتند که چندی پیش تاجری خودکشی کرد این شخص در این نامه نوشته‌است که اگر تا یک ماه دیگر به تقاضای من ترتیب اثری ندهید خودکشی خواهم کرد و من می‌خواستم جواب بدهند که آیا این مطلب حق است انجام وظیفه شده یا نشده این سوالاتی است که داده می‌شود.
- بیانات آقای نایب رئیس راجع به روز سازمان ملل متحد
ویرایش۵- بیانات آقای نایب رئیس راجع به روز سازمان ملل متحد
نایب رئیس (آقای ذوالفقاری) - بطوریکه خاطر آقایان نمایندگان مستحضراست روز دوم آبان ماه مصادف با روز تشکیل سازمان ملل متحد بوده و این روز روز مخصوص سازمان ملل نام نهاده شده و مورد علاقه ملل صلح دوست جهان می‌باشد.
چون ملت ایران که در تمام ادوار تاریخ پر افتخار خود پیوسته خواهان صلح و صفا و دوستی با عموم ملل جهان بوده و هست عضو سازمان می‌باشد نسبت باین موسسه بزرگ که منظور و علت اساسی پیدایش آن حفظ صلح جهان و رعایت حقوق ملل بوده‌است از بدو تشکیل همیشه مساعدت و پشتیبانی نموده و عموم ایرانیان امیدوارند که این سازمان بزرگ جهانی توفیق حاصل نماید که وظایف خود را در تقویت و مساعدت عموم ملل و حفظ حقوق آنها بنحو کامل انجام دهد تا دنیا بتواند در مهد امن و امان و آسایش خاطر بسربرد با اجازه آقایان محترم بنام ملت صلحدوست ایران این روز بزرگ را با نهایت صمیمت بعموم ملل تبریک گفته و آرزومند است این سازمان بزرگ جهانی در تامین و بقای صلح عالم و حفظ حقوق ملل توفیق و کامیابی حاصل نماید. (صحیح است - انشاء الله)
- تقدیم لایحه یک دوازدهم مهر و لایحه تقاضای تایید پرداخت دو دوازدهم مرداد و شهریور بوسیله آقای کاظمی وزیر دارایی
ویرایش۶- تقدیم لایحه یک دوازدهم مهر و لایحه تقاضای تایید پرداخت دو دوازدهم مرداد و شهریور بوسیله آقای کاظمی وزیر دارایی
وزیردارایی - بنده یک لایحه راجع به یک دوازدهم مهر تقدیم می‌کنم یک لایحه دیگر راجع به مجوز ۲ دوازدهم مرداد ماه و شهریور
- معرفی آقای سرتیپ مهنا بمعاونت وزارت دفاع ملی بوسیله آقای نایب نخست وزیر
ویرایش۷- معرفی آقای سرتیپ مهنا بمعاونت وزارت دفاع ملی بوسیله آقای نایب نخست وزیر
نایب نخست وزیر- ضمنا از موقع استفاده می‌کنم و تیمسار سرتیپ مهنا را بمعاونت وزارت دفاع ملی معرفی می‌کنم.
عده ایی از نمایندگان - مبارک است.
نایب رئیس - در ضمن آقای وزیردارایی اطلاع داده‌اند که برای جواب سوالات آقایان حاضرند
- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر کشاورزی
ویرایش۸- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر کشاورزی
نایب رئیس - آقای مهندس طالقانی
وزیر کشاورزی - بنده هم یک یک لایحه ایی دارم راجع به مبارزه با آفات و امراض نباتی که تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم.
- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر پست و تلگراف
ویرایش۹- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر پست و تلگراف
نایب رئیس - بکمیسیون مربوطه می‌رود آقای مهندس معظمی
وزیرپست و تلگراف - چون دولت ایران عضواتحاد عمومی بین المللی پست است و مقررات بین المللی باید بصورت قانونی در بیاید در چندی پیش هم تقدیم مجلس شورای ملی شده بود و تا تصویب نشود وزارت پست و تلگراف در محظوراست این است که بصورت ماده واحده ایی تنظیم شده که تقدیم می‌کنم و استدعامی‌کنم که مقام ریاست دستوربفرمایند به کمیسیون پست و تلگراف هرچه زودتر تشکیل شود و این لوایحی که تقدیم شده در این دو هفته تصویب کنند که رفع اشکال از ما بشود.
نایب رئیس - به کمیسیون مربوطه ارجاع می‌شود آقای معاون وزارت دادگستری.
- تقدیم دو فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت دادگستری
ویرایش۱۰- تقدیم دو فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت دادگستری
دکتر ملک اسمعیلی (معاون وزارت دادگستری) - بنده دو لایحه‌است که یکی مربوط بالغای عوارض در دهات و یکی دیگر مربوط بجلوگیری از اعمال نفوذ در ثبت اراضی موات اطراف شهر تهران تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم و تقاضامی‌کنم از مجلس شورای ملی که زودتر بجریان بیندازند (کریمی - الان مملکت ایران را آشفته کرده‌اید برای اختلاف زارع و مالک) عرض کنم راجع به کدام لایحه فرمودید؟ (کریمی - مال عوارض زارعین) علتش این است که در بعضی نقاط علاوه بربهره مالکانه از زارعین عوارض می‌گرفتند از قبیل عوارضی که از گوسفند و مرغ می‌گرفتند و فکر می‌کنم که این تحمیل ناروایی است بر بنیه مالی کشاورزان این لایحه را تقدیم می‌کنم و مورد شورآقایان واقع می‌شود البته بعهد هر نظری هم آقایان گرفتند متبع است.
- تقدیم لایحه برقراری فرمانداری نظامی در بخش‌های طهران به وسیله آقای معاون وزارت دفاع ملی
ویرایش۱۱- تقدیم لایحه برقراری فرمانداری نظامی در بخش‌های طهران به وسیله آقای معاون وزارت دفاع ملی
نایب رئیس - به کمیسیون مربوطه فرستاده می‌شودآقای معاون وزارت دفاع ملی
سرتیپ مهنا(معاون وزارت دفاع ملی) - بنده اول اجازه می‌خواهم یک لایحه ایی راجع برقراری فرمانداری نظامی در بخش‌های شهرستان تهران تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم (کریمی - بنده مخالف هستم آقا) (حاج سید جوادی - بنده هم مخالفم) ضمنا چون لایحه ایی تقدیم شده بود سابقا به مجلس سنا برای تمدید فرمانداری نظامی در تهران و حومه تهران برای مدت دوماه و مورد تصویب مجلس سنا واقع شده بود (یکی ازنمایندگان - مرحوم سنا) ضمنا چون در تاریخ ۲۹ مهرماه بود و دولت باتکاء تصویب مجلس سنا دیگر اقدامی نکرده بود در این مورد حال اگر چنانچه همان لایحه بجریان می‌افتد (کریمی - آن نمی‌شود دولت باید لایحه جدیدی بیاورد) اقدام مقتضی خواهدشد و اگر نه اجازه بفرمایید لایحه مستقلی تقدیم کنیم (کریمی - اصولابا این قانون امنیت دیگر حکومت نظامی احتیاج نیست) (حاج سیدجوادی - خوب بیاورند بعنوان مخالف صحبت می‌کنیم) و در مورد سوالاتی که جناب آقای دکتر سنجابی فرموده بودند
- مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به طرز رسیدگی بجرایم متهمین واقعه ۳۰ تیر
ویرایش۱۲- مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به طرز رسیدگی بجرایم متهمین واقعه ۳۰ تیر
نایب رئیس - آن موضوع حالا مطرح نیست بفرمایید بعدا طرح قانونی که آقایان نمایندگان برای ۳۰ تیر داده بودند مطرح می‌شود چون پیشنهاد جدیدی داده‌اند بجای آن طرح قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
- مقام ریاست مجلس شورای ملی پیشنهادمی‌نمایم که طرح ضمیمه مشتمل برماده واحده و دوتبصره که بامضای ۱۷نفرنمایندگان محترم رسیده بجای طرح مربوط به همین موضوع که قبلاتقدیم شده مطرح و تصویب شود. - مجدزاده
- ماده واحده - بجرایم قتل و جرح که مامورین دولتی اعم از نظامی و غیرنظامی و مسببین و معاونین و شرکای آنان در اثناء قیام ملی تیرماه ۱۳۳۱ و به مناسبت آن در تهران و سایر نقاط کشورمرتکب شده‌اند در دادگاه جنایی پنج نفری تهران بطورفوق العاده و خارج ازنوبت رسیدگی خواهدشد.
- تبصره ۱- دادسرای شهرستان تهران بهریک ازنقاط وقوع جرایم مزبوره و بازپرس و دادیارمخصوص جهت تعقیب متهمین و انجام تحقیقات مقدماتی اعزام می‌دارد بازپرس و دادیاراعزامی که دارای اختیارات بازپرس و دادستان ارتش نیزخواهند بودمکلفند در اسرع اوقات تحقیقات مقدماتی را انجام داده و نتیجه را توسط دادستان شهرستان تهران بدادگاه جنایی تسلیم نمایند.
- تبصره ۲- رای دادگاه جنایی بر طبق قواعدعمومی قابل فرجام است و دردیوان کشوروخارج ازنوبت رسیدگی خواهدشد.
- ماده واحده - بجرایم قتل و جرح که مامورین دولتی اعم از نظامی و غیرنظامی و مسببین و معاونین و شرکای آنان در اثناء قیام ملی تیرماه ۱۳۳۱ و به مناسبت آن در تهران و سایر نقاط کشورمرتکب شده‌اند در دادگاه جنایی پنج نفری تهران بطورفوق العاده و خارج ازنوبت رسیدگی خواهدشد.
حاج سیدجوادی - نریمان - انگجی - میلانی - ناظرزاده - شاپوری - اخگر- فرزانه - کهبد - مصدقی - عامری - مجتهدی - نجفی - جلالی - ذکایی - زیرک زاده - مجدزاده
نایب رئیس - آقای مشارمخالفید
مشار- بلی
حاج سیدجوادی - بنده موافقم در فوریت
نایب رئیس - فوریت ندارد فورتیش قبلاتصویب شده‌است آقای مشارهم اسم نویسی کرده‌اند بفرمایید
مشار - مخالفت بنده با این نوع لوایح نه از نظراین است که کسانی که مرتکب جرمی شده‌اند ارفاقی بشود که انها را بحکمه صالح جلب نکنند بنده هیچوقت طرفدار همچو عقیده ایی نبوده‌ام و نخواهم بود مخصوصا در واقعه ۳۰ تیرکه که یک امری فوق العاده و در حقیقت عملیات متهمین برعلیه آزادی و مشروطیت و مقاصد عالیه ملت ایران بود می‌بایستی حتما رسیدگی می‌شد و رسیدگی دقیق لکن همه کارها بهتر از این است که از مجرای طبیعی خودش سیرکند ابراز احساسات ازطرف نمایندگان که مرکزامورمملکت واقع شده‌اند بعقیده بنده در هیچ امری ازامورابداجایزنیست نمایندگان باید کارهایشان همیشه بامنتهای تعقل و تدبرباشد ابرازاحساسات آنچه که بنده حس می‌کنم من باب خودنمایی و واضح ترعرض کنم عوام فریبی است و از اینکار باید حتی الامکان احتراز کرد در این مورد البته می‌بایستی که از طریق قضایی در محاکم قضایی و درمحاکم صالحه باینکاررسیدگی شده باشد تاحالاهم که نشده غفلت شده مسامحه شده بایستی که رسیدگی کنند اما این لوایحه و پیشنهاداتی که اینجاتهیه می‌شوند مثل این است که باین حوزه‌های قضایی دستوری می‌دهند دستوربه محاکم خیلی بیمورداست مثل اینکه الان در اینجانوشته شده‌است محکمه جنایی باید خارج ازنوبت باینکاررسیدگی بکند با بعد نوشته‌اند دیوان کشوردرخارج ازنوبت رسیدگی کند خیلی بیمورداست که مابدیوان کشوردستوربدهیم شماباید باینکارخارج ازنوبت رسیدگی بکنید دیوان کشوریک دیوان عالی است که در کارهای بزرگ همیشه نظرداشته و همیشه هم نظرش صائب بوده‌است هیچوقت در تکالیف خودش قصورنکرده‌است دستوردادن بوزارت کشورکه شماباید در خارج ازنوبت باین کاررسیدگی کنید بعقیده بنده صحیح نیست و این عمل بحیثیت قضایی لطمه وارد می‌آوردهمچنین دیوان جنایی باید کار خودش را بکند و البته خواهدهم کردوتعیین بازرسهایی که باید ازطرف دادستان تهران بایستی بولایات بفرستند که در آن جاچنین و چنان بکنند اینهایک چیزهایی است که اصلا مورد ندارد بهتراین است که این امررابخوددادگستری واگذار بکنند البته باید ازدولت خواست و تقاضاکرد که در این کارمنتهای فعالیت را بخرج بدهدورسیدگی بکند و نتیجه را هم معلوم کند که هم مردم مطلع بشوند و هم کسانی که گناهی کرده‌اند به سزای اعمالشان برسند و اسباب خرسندی و رضایتمندی مردم فراهم بشود دیگرعرضی ندارم
نایب رئیس - آقای خلخالی
اخگر- بنده اول بودم خودم شما اول فرمودید بنده عرض کردم موافق هستم
حاج سیدجوادی- بنده موافق بودم
خلخالی - من موقعی موافق مشروط اسم نوشته بودم که این پیشنهادازطرف آقای مجدزاده داده نشده بودیعنی بنده اولین کسی هستم که در فراکسیون نهضت ملی برای رسیدگی به قضایای ۳۰ تیرپیشنهادتشکیل دادگاه فوق العاده کرده‌ام و حالا که بعنوان موافق مشروط اسم نوشته‌ام بمنظورحفظ آن نظرونیتی است که در بدوامرداشتم البته این طرحی را که آقای مجدزاده داده‌اند و آقایان ملاحظه فرمودید بنده امضا نکرده‌ام زیرادرست مطالعه نکرده‌ام ببینم منطبق با مقصود ما هست یا خیر حالا موافقت من ازنقطه نظراین است که فلسفه مجازات مخصوصابرای عبرت دیگران است و آن وقتی تحقق پیدامی‌کند که در مجازات تسریع بعمل آید موقعی که یک حادثه ایی پیش می‌آید یک قتلی به وقوع می‌پیونددحتی در غیر از این جریان قیام سی ام تیرکه باید گفت بهترین فرزندان این کشوربخون خودآغشته شدند برای تحقق داده به آرزوهای ملی که در این باب البته آقایان در همان موقع صحبتهایی فرموده‌اند و من موقعی خوشحال خواهم شد آن تاثری که همان روزهای اول آقایان داشته‌اند همیشه باقی باشد یعنی مصمم باشند برای مجازات متخلفین ازقانون و متجاوزین بحقوق مردم و طوری نباشد که احساسات و نظریات ماسطحی باشد و عمقی نداشته باشد تاباین ترتیب مردم ازماکه هیئات مقننه هستیم نماینده آنهاهستیم نظرشان برگرددبنده چون فکرمی‌کردم رسیدگی این امرباجریان عادی تقریبا امکان نداشت و تاخیرمی‌شد بفرض اینکه احکام بیغرضانه هم صادر می‌کردند و تحت تاثیراعمال نفوذمقاماتی قرارنمی گرفتند آن تاخیرباعث گردد که دلسردی برای مردم ایجادمی‌شد و باعث آلودگی دستگاه قضایی شودودرهمان موقع نظرم این بود که در دادگاه فوق العاده ایی تشکیل بشود مخصوصا با حضورهیئت منصفه چون هیئات منصفه مخصوصادرامورمهم وجوددارد مخصوصادرامورسیاسی و هیات منصفه ایکه که ماپیشنهادمی‌کردیم نظرمان این نبود که هیئت منصفه اییکه در قانون از آن ذکرشده‌است باشد بلکه منظورمان این بود که ازهمان کارگران و پیشه وران اصناف علمابازرگانان و ازکسانی که در این آب و خاک حق آب و گل دارند و ملت نامیده می‌شوند و دراین جریانات ۳۰ تیرشرکت داشته‌اند خودشان هم در قضاوت و داوری و مجازات مسببین و مباشرین شرکت داشته باشند اگر مشکلاتی هم هست خودشان متوجه باشند به آن مشکلات تا بعد ایجاد بدبینی در میان مردم نباشد و تصوراین نرود که خدای ناکرده بادستگاههایی بامقاماتی سازش کرده‌اند یا آن وظایفی که در راه عملی ساختن حقوق مردم داشته‌اند فراموش گردیده بنده ازهمانروزشاید هرروزی که می‌گذردتاثرم زیادتر می‌شود و علاقه‌ام زیادتر باین موضوع می‌شودبطوریکه در نطقهای سابقم در خارج ازمجلس در حضورآقایان تذکروصریحانظرخودم را عرض کرده‌ام و حالاهم معتقدم که باید دادگاه فوق العاده تشکیل شودیعنی این دادگاه فوق العاده بمنظور عملی شدن نظرمردم برای بمجازات رسانیدن خائنین است اگر شماباورمی‌کنید که با این دستگاه قضایی فعلی با این بطوء جریان دادرسی امکان پذیراست مانعی ندارد ولی این که عرض کردم آلودگی دستگاه قضایی هیچ ارتباطی با فرمایشات جناب آقای مشارندارد برای اینکه دستگاه قضایی ماهرقدرهم که الوده باشد و تحت تاثیرجریانات داخلی قراربگیرد در یک دعوای بین المللی که تمام افرادملت در آن ذی نفع و شریک هستند گمان نمی‌کنم دستگاه دادگستری ما تحت تاثیر قراربگیرد(صحیح است) این قیاس مع الفارق است و قیاس نمی‌توان کرد اگر یک قتلی در ایران واقع می‌شودممکن است کسانی باشند که آن قتل را نموانند ازبین ببرند ممکن است قاضی را تحت تاثیرقراربدهند ولی در کارهای عمومی آن وجدان ملی و آن منافع آحادملت اجازه نخواهدداد که هیچ قاضی برخلاف حق و حقیقت و عدالت رفتاربکند بنا براین از این نمی‌توان اتخاذسند کردوقتی که من می‌گویم بواسطه بطوء جریان دادرسی یاعلل دیگرکه امرداخلی است اتخاذ سند بشود که پس دعاوی بین المللی را که در صلاحیت دادگاههای عادی ایران است نمی‌شودرسیدگی کردخیر مخصوصاعرض کردم غیرازالودگی ازنظرتسریع برای اینکه ماکاری باید بکنیم که عبرت للناظرین بشود و دماراز روزگار کسانی که به ملت خیانت می‌کنند برآورده بشود و مردم مطمئن باشند که نمایندگانی هستند که اینهامراقب جریان عمومی و حافظ منافع عمومی می‌باشند و متوجه مراکزدیگرکه بنده تصریح نمی‌کنم نشوند تادرصدراقدام دیگری که ممکن است منافع ملی را بخطر بیاندازد برنیایند البته با اساس تشکیل دادگاه بنده موافق بودم و آن دادگاه که باید تشکیل می‌شد یعنی بنده در پیشنهادخودم یک موقعی داده بودم که ۹ نفرذکرکرده بودم نسبت باین طرح جدید آقای مجدزاده صریحا نمی‌توان اظهارنظربکنم که موافقم که در خوداین دادگاه شعبه سه یاچهاریعنی یکی ازشعب دیوان جنایی مطرح بشود و رسیدگی بشود خارج ازنوبت یا این بازرسانی که به شهرستان هامی‌روند خواهند توانست یک فردی باشند که تحت تاثیر قرار نگیرند خلاصه اینجاتصریح می‌کنم که برای فورمالیته نیست اگر ماپیشنهاددادگاهی می‌دهیم می‌گوییم یک دادگاه فوق العاده‌ای باشد تاخارج ازنوبت رسیدگی کند هرمجرم یاهرخائن در هرمقام و موقعیتی که باشد برای مافرق ندارد در پیشگاه عدالت حتما باید مجازات بشود آن چیزی که برای مامهم است حفظ بقاء ملت و حفظ منافع و حقوق آحادملت است و هیچ مقامی هم مافوق ملت وجودندارد چون این مطلب مطلبی نیست که به منافع عمروزید متوجه باشد و این افرادی که در اینجاکشته شده‌اند در حقیقت صدمه ایست به ملت ماصدمه ایست بتمام مردم من قتل نفسا کانماقتل الناس جمیعا یعنی کسی که قتل نفسی می‌کند مثل این است که تمام مردم را کشته باشد یعنی آن جنایت یکه نسبت بفردمی‌کند فرق نمی‌کند باقیاس می‌توان گفت که این شخص آمادهاست حاضراست که تمام بشررابکشد بنابراین کسانی که چنین جنایتی کرده‌اند غیرازاینکه افرادراکشته‌اند به نهضت مردم و قیام و آزادی و حق طلبی مردم تجاوزکرده‌اند قیامی است برعلیه مشروطیت و حکومت مردم برمردم پس حتما باید مجازات بشوند بنده هیچوقت حاضرنیستم که باگذرانیدن وقت وسیله برای فرارمسببین و خائنین به کشورفراهم بشود چون نمایندگان آذربایجان خواسته بودند برای تلگراف حضوری بنده نبودم ولی در اواخرجلسه آمدم دیدم مطالبی نیست باحزاب گفته می‌شود بدون تعصب به یک حزب معینی من در این باب صحبت خواهم کردماوقتی می‌توانیم نماینده باشیم و وقتی می‌توانیم خدمت کنیم که ایجاداتحادکنیم ازتشتت و پراکندگی پرهیز کنیم و پراکندگی و تشتت همان امریست که خارجی می‌خواهد(صحیح است)
نایب رئیس - آقای اخگر
اخگر- بنده موافقم
مهندس رضوی - یک موافق و یک مخالف کافی است
یکنفرازنمایندگان - اصل طرح مطرح است یاپیشنهاد؟
نایب رئیس - این پیشنهادبه جای آن طرح داده شده
مهندس رضوی - باین پیشنهادباید اول رای بدهند که جایگزین آن طرح بشود.
نایب رئیس - اقای کریمی بفرمایید
کریمی - لزوم تصویب یک ماده ایی برای رسیدگی به قضیه ۳۰ تیر مورد تصدیق همه آقایان نمایندگان بوده و هست ازطریق رفقای کمیته تحقیق به بنده ماموریت داده شد آن طرح قبلی را بامشورت چندنفرازقضات دیوان عالی کشورتهیه کردم و بامضای آقایان نمایندگان رسید و تقدیم مقام ریاست مجلس شورای ملی شد متاسفانه عده‌ای از آقایان نمایندگان ازبعضی عبارات آن سوء تعبیرکردند بنده تقاضاکردم ممکن است این عبارات را عوض بکنند ولی متاسفانه آقای مجدزاده آسترورویه هردوراعوض کردند یک چیزی نوشتند که کان لم یکن است یعنی هم خصوصیتی برای رسیدگی بجرائم مجرمین ۳۰ تیردرآن نیست فقط و فقط می‌شودگفت که گفته‌اند خارج ازنوبت رسیدگی بشود و حال آنکه علت کاروآنچه موجب شد که یک ماده واحده ایی در مجلس بگذرداین بود که آقایان قضات که وارد در کارهستند آنهاباین دارد واقف شده‌اند که یک جرمی صورت وقوع یافته‌است و پرونده‌های آن را همان عاملین جرائم تهیه کرده‌اند یعنی پلیسهابه مردم حمله کرده‌اند سربازان حمله کرده‌اند حکومت نظامی داده مردم را کشته‌اند سرلشگرعلوی مقدم داده مردم را کشته‌اند و همان مامورین سرلشگرمقدم پرونده بعدی را تشکیل داده‌است باین پرونده‌هایی که بادست آن مامورین تنظیم شده‌است قاضی نمی‌تواند مجرم را محکوم به آن جرمی که کرده‌است بکند برای اینکه پایه پرونده هاغلط است از این جهت احتیاج بود که چند نفربهرنامی که باشد اگر دعوی لفظ نداشته باشیم بنام معتمدمحل بنام هیئت منصفه و بهرنام دیگری که دارای اطلاعات هستند در این مورد بخصوص دعوت بشوند در محکمه و باقضات تشریک مساعی بکنند و چون آنهاقاضی نیستند و مقید نیستند که نظرشان را منطبق باقوانین و موادوضع قانونی بکنند نظربدهند و جرم را تایید بکنند تاقضات قدرت قضایی پیدابکنند در گرفتن تصمیم و برای محکومیت آنهادلیل هم اول عرض کردم این است که حکومت نظامی و قوای انتظامی یک جرمی را مرتکب شده‌اند و پرونده‌ای اولیه شان را خودشان تهیه کرده‌اند و جرم را بکلی لوث کرده‌اند که قاضی نمی‌تواند با انطباق با این مود مجرم را معرفی کند از این جهت پیشنهادشده بودمثل سایردول مترقی دنیاکه یک محکمه ایی تشکیل می‌دهند و یک عده ایی غیرقاضی در آنجاشرکت می‌کنند اینهاهم رای می‌دهند و نظرمی‌دهند که آیاسرهنگ قربانی و سرهنگ رضایی جانی هست باید اعدام بشود یاخیروالا اگر آقایان می‌خواهید مردم ساکت نمانند و مجرمین هم راحت بمانند و زندگی کنند این قوانین را وضع بکنید بکنید یانکنید یک طوراست هردویکسان است دادگاه عدلیه پس ازفوت سرگردرضایی ۹۰ سال دیگریک اخطاری می‌فرستد که آقابرای رسیدگی فلان بفلان دادگاه بیایید این دستگاه عدلیه‌است که خودآقایان دیده‌اید کارنمی‌کند و بدردمردم نمی‌رسداین است که تقاضاشد یک دادگاهی تشکیل بشود و یکعده ایی ازمعتمدین محل یاهرنام دیگرکه مقتضی باشد در این رای مداخله داشته باشند تابدون قید و شرط قانونی نظرخودشان را بگویند و محکمه آرا آنهارابا آراء قضات جمع کنند و رای اکثریت را عمل بکنند این بود مورد تقاضاوحالابا این طرحی که آقای مجدزاده داده‌اند بنده مخالفم و اثرهم ندارد.
نایب رئیس - آقای اخگر بفرمایید
اخگر- بنده خیلی متاسفم که وقتی این طرح پیشنهادشد و بتصویب رسید معایبی که داشت تذکرداده شد در فراکسیون مذاکره شد و بناشد که در کمیسیون دادگستری این طرح حل و عقدبشود و همینطورهم شد مراجعه شد به کمیسیون دادگستری و خودآقایانی که مخالفت فرمودند حضورداشتند و بحث مفصلی شد و بالاخره تصویب شد که بجای این طرح پیشنهادبشود و حالامی بینم که بازهم آقایان مخالفت می‌فرمایند اماراجع به فرمایشاتی که آقای مشارفرمودند بان طرحی که قبلاداده شده‌است سه فوریتش تصویب شده‌است یابایستی همان تصویب شودیایک چیزبجای اوحالا این پیشنهادی که بجای آن طرح گذاشته شده ببینیم عیبی دارد یاندارد اگر ندارد چراتصویب نکنیم؟ (قنات آبادی - عیبش این است که ازنظرتعقیب مسببین واقعه ۳۰تیرچندان تاثیری ندارد) در این طرح گفته شده‌است ضرب و جرح و قتلی که در اثر وقایع سی تیرپیش آمده‌است دادگاه جنایی تهران خارج ازنوبت و بفوریت رسیدگی بکند با اختیاراتی که داشته باشد اختیارات بازپرس و دادرسان نظامی را هم آن بازپرس و دادستانی که ازطرف این دادگاه فرستاده مبشود داشته باشند و رسیدگی بکند و به نتیجه برسدبه نظربنده راهی غیرازاین ندارد که یک دادگاهی که مورد اعتمادشماهست اینجا تشکیل بشود و شروع بکند باینکاروانجام بدهداینهم که جناب آقای دکتر بقایی فرمودند که کمیته تحقیق کارنکرده بنده معتقدم که کمیته تحقیق کارخودش را کرده البته اگر ازنظرهافراموش نشده باشد آن قانون که بایستی بتصویب مجلس سنای سابق می‌رسید در انجادفن شده بودوچون در آنجاهم تصویب نشده بوددولت هم نمی‌توانست اینرابعنوان قانون اجرابکند علت تعویق این بودنه اینکه کمیته تحقیق کارخودش را نکرده باشد بهرصورت صلاح اگر اقتضامی‌کند که اشخاصی که مرتکب یک خلافهایی یاجرائمی در آن روزشده‌اند سریعابکارشان رسیدگی بشود و اگر خلافی کرده‌اند تنبیه بشوند اگر نکرده‌اند خیال همه راحت بشود بهترازاین طرحی که سه فوریتش تصویب شده‌است پیشنهاددیگری به نظرنمی رسدوبنده استدعامی‌کنم که قبول بفرمایند که این پیشنهادبجای آن باشد اماموضوع اینکه جناب آقای کریمی مخالفت می‌فرمایند اصلش راجع به آن هیئت منصفه‌است هیئت منصفه را مانشستیم فکرکردیم هیئت منصفه حقی ندارد مگراینکه ازآنهامحکمه سوال می‌کند شما این شخص را مقصرمی‌دانید یانه و اگر مقصرمی‌دانید بعدسوال دیگر می‌کند که در مجازات این شخص تخفیف قائل هستید یاخیر؟ بودن هیئت منصفه همراه این دادگاه ارفاقی برای مرتکبین خلاف خواهدبودنه اینکه فایده ایی برای سرعت جریان داشته باشد.
دکتر سنجابی - اخطاردارم
نایب رئیس - پیشنهادی از آقای مشاررسیده‌است قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی نظرباینکه ماده‌ای که فعلا مورد بحث قرارگرفته‌است هم مفهوم و هم عبارت آن بکلی غیرازآن است که سابقا ازطرف نمایندگان تقدیم مجلس گردیده علیهذاپیشنادمی‌کنم که این ماده واحده جدید قبلا طبع و توزیع بشود تا بعدازآن درباره آن در مجلس مذاکره و تصمیم مقتضی اتخاذشود. یوسف مشار
دکتر سنجابی - بنده اخطارقانونی دارم
نایب رئیس - بفرمایید
دکتر سنجابی - اینجا بنظر بنده برطبق ماده ۱۱۶ هرطرحی که مطرح می‌شودباید باحضوروزیرمسئول باشد و حالاوزیر مسئول در جلسه حضورندارد (صحیح است)
نایب رئیس - موقعیکه طرح شد آقای معاون وزارت دادگستری اینجابودند
مشار- ازدستوربرداشته می‌شودیاتوضیح عرض کنم
نایب رئیس - اجازه بفرمایید ببینم نماینده دولت هست یاخیر(گفته شد - نیستند)
- ختم جلسه بعنوان تنفس
ویرایش۱۳- ختم جلسه بعنوان تنفس
نایب رئیس - چون طرح قانونی باید با حضور وزیر مسئول یا معاون وزارتخانه مطرح شود با اجازه آقایان چند دقیقه تنفس داده می‌شود
(یک ربع قبل از ظهر جلسه بعنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - محمد ذوالفقاری